Regionalna Dyrekcja
Ochrony Środowiska w Warszawie

13 grudnia 2023 r. w Urzędzie Dzielnicy Bielany odbyła się konferencja pn. „50 lat rezerwatu przyrody Las Bielański. Ochrona przyrody a interesy społeczne – czy możliwy jest konsensus”. W spotkaniu wzięli udział m.in. Zastępca Generalnego Dyrektora Ochrony Środowiska Marek Kajs i Prezes Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Warszawie Marek Ryszka. Wśród uczestników znaleźli się przedstawiciele instytucji i organizacji zajmujących się ochroną przyrody, ale także np. reprezentujący Straż Miejską, Policję czy uczelnie wyższe i szkoły.

Organizacja konferencji zbiegła się z zakończeniem 5 roku realizacji projektu „Mazowieckie rezerwaty przyrody” dofinansowanego przez WFOŚiGW w Warszawie. Witając gości, Regionalny Dyrektor Ochrony Środowiska w Warszawie przybliżył genezę projektu: „Podczas prac nad planami ochrony rezerwatów, uczestnicząc w pełnych emocji spotkaniach, przeprowadzając setki rozmów, obserwowaliśmy coraz wyraźniej rysującą się odmienność w postrzeganiu i oczekiwaniach dotyczących tych niezwykle cennych terenów. Jako pełniący nadzór widzieliśmy cel, przedmiot i sposób ochrony. Społeczeństwo widziało zakazy i ograniczenia w korzystaniu. Brak kompletnej i przyjaznej informacji o roli rezerwatów, dostępności, ograniczeniach i sposobach korzystania prowadził do sytuacji konfliktowych (…) Aby zwiększyć świadomość społeczeństwa w zakresie ochrony przyrody, postanowiliśmy zachęcić do korzystania z rezerwatów na zasadach zgodnych z przepisami, oferując informację o tym, z jakiego powodu dany obszar jest tak cenny przyrodniczo, jakie są zagrożenia, wskazując jednocześnie rolę współodpowiedzialności społeczeństwa za ich ochronę.”

Uczestnicy konferencji wysłuchali prezentacji wskazujących najpoważniejsze zagrożenia i przykładowe działania realizowane przez zarządzających rezerwatami i pełniących nadzór nad nimi, nie tylko w granicach województwa mazowieckiego, ale także dolnośląskiego i śląskiego. Największy nacisk został położony na komunikację i współpracę z przedstawicielami różnych grup interesów (urzędników, organizacji pozarządowych, strony społecznej) oraz szanse płynące ze współdziałania. Katarzyna Łapińska – Zastępca Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska we Wrocławiu, Regionalny Konserwator Przyrody opowiedziała o doświadczeniach płynących ze współpracy z Policją, owocującej wzmocnieniem ochrony rezerwatu Stawy Milickie. Małgorzata Mickiewicz, Zastępca Dyrektora Kampinoskiego Parku Narodowego przybliżyła model udostępniania Parku, podkreślając m.in. rolę działań włączających różne grupy docelowe w działania edukacyjne. Wystąpienia naukowców z Uniwersytetu Warszawskiego i Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego pokazały wyniki badań nad oczekiwaniami społecznymi i percepcją rezerwatów przez osoby je odwiedzające. Przemysław Skrzypiec - Zastępca Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska w Katowicach, Regionalny Konserwator Przyrody opowiedział na temat realizowanego w województwie śląskim projektu #ChronimyRezerwaty, w ramach którego podjęto szereg działań zmierzających do ograniczenia zagrożeń jakie dla rezerwatów płyną w związku z nadmierną antropopresją.

Na koniec spotkania odbyła się dyskusja panelowa, której uczestnicy zgodzili się, że ochrona przyrody w rezerwatach wymaga kompromisów i poszukiwania „złotego środka” pomiędzy udostępnieniem ich dla społeczeństwa a ograniczeniami niezbędnymi dla ochrony przyrody. Za bardzo istotne uznano współpracę pomiędzy przedstawicielami różnych instytucji, grup społecznych, naukowców w celu jak najlepszego zrozumienia uwarunkowań wpływających na takie a nie inne decyzje i zachowania osób korzystających z rezerwatów i dostosowanie do nich podejmowanych działań. Zastanawiano się także, czy możliwe jest zbudowanie poczucia odpowiedzialności za przyrodę, „mody” na zgodne z zasadami korzystanie z rezerwatów i wzmocnienie mechanizmu kontroli przez samo społeczeństwo (np. zwracanie uwagi osobom naruszającym zakazy obowiązujące w rezerwatach). Jest to zadanie na lata, wymagające wielotorowych działań, zróżnicowanych adekwatnie do różnych grup docelowych. Zadanie ważne i warte wysiłku.