Regionalna Dyrekcja
Ochrony Środowiska w Warszawie

Po wielu słotnych dniach doczekaliśmy się wreszcie pięknej, złotej, polskiej jesieni. Październikowe słońce, w połączeniu z przebogatą paletą kolorów przebarwiających się liści drzew, niewątpliwie stanowi o wyjątkowości tej pory roku. Wraz z pojawieniem się w lasach grzybów, wiele osób wyrusza w teren w poszukiwaniu podgrzybków, koźlaków, opieńków, kani i innych darów lasu. Nie wszyscy jednak wiedzą, że nie do każdego kompleksu leśnego możemy udać się na grzybobranie – w rezerwatach przyrody i parkach narodowych wiąże się to ze złamaniem nie tylko zakazu zbioru grzybów, ale także zakazu ruchu, zakazu zakłócania ciszy, czy też niszczenia roślin i grzybów oraz płoszenia zwierząt.

W województwie mazowieckim jest 189 rezerwatów przyrody, z których zdecydowana większość chroni tereny leśne. Na tych obszarach chronionych nawet pospolity podgrzybek brunatny czy okazała czubajka kania stanowią cenny element środowiska, chociażby rozkładając martwą materię organiczną. Ich owocniki to cenne źródło zarodników, od obecności których uzależniony jest rozwój grzybów. Są też przysmakiem gryzoni, ślimaków, owadów i innych zwierząt. Zabierając je z lasu, ograniczamy więc bazę pokarmową wielu gatunków.

Odstąpienie od zbierania grzybów w rezerwatach da również wymierne korzyści każdemu miłośnikowi grzybobrania. Pamiętajmy, że już dziś areał występowania popularnego borowika szlachetnego czy pieprznika jadalnego (tzw. kurki) stale się zmniejsza. Pozostawiając owocniki grzybów na terenie rezerwatów i parków narodowych, umożliwiamy im swobodny rozwój grzybni, co w efekcie ograniczy niebezpieczeństwo redukcji ich populacji. Miejsca objęte szczególną ochroną, takiej jak rezerwaty i parki narodowe, mogą stać się dzięki temu rezerwuarem wielu gatunków, w tym również tak cenionych ze względu na swoje kulinarne walory grzybów. Nie zapominajmy też, że w wielu krajach, np. w Belgii czy Holandii zbiór grzybów jest zakazany, w innych natomiast obowiązują duże limity. Od naszego postępowania zależy, czy tego typu przepisy nie będą musiały być wprowadzone również w naszym kraju.

Warto wiedzieć, że  Polska była pierwszym państwem w Europie, w którym wprowadzono ochronę grzybów – w sprawie gatunkowej ochrony roślin znalazło się 21 gatunków grzybów objętych ochroną ścisłą oraz objęte ochroną częściową porosty: płucnica islandzka, granicznik płucnik i wszystkie gatunki brodaczek. Obecnie na liście grzybów objętych ochroną ścisłą są 54 gatunki grzybów wielkoowocnikowych i 178 gatunków porostów, zaś ochronie częściowej podlega w sumie 90 gatunków.  W rozporządzeniu wymieniono też 11 gatunków porostów, które wymagają utworzenia strefy ochrony ich stanowiska wraz z ostoją występowania. W stosunku do 9 gatunków grzybów objętych ochroną i jednego gatunku porostu rozporządzenie dopuszcza pozyskiwanie poprzez ręczny zbiór owocników lub plech (w przypadku płucnicy islandzkiej).

A zatem, kiedy wybierzemy się do lasu, żeby uzupełnić spiżarnie, pamiętajmy o przestrzeganiu kilku poniższych zasad:

- omijajmy tereny oznaczone czerwonymi tablicami z nazwami parków narodowych i rezerwatów przyrody,

- zbierajmy tylko te grzyby, które potrafimy rozpoznać,

- zbierajmy tyle grzybów, ile jesteśmy w stanie spożytkować - grzyby to też jedzenie, nie należy go marnować,

- pamiętajmy, że grzyby nie rosną tylko dla ludzi - są pożywieniem dla wielu organizmów, ich obecność ma znaczenie dla roślin w tym drzew, pełnią także istotną rolę w rozkładzie martwej materii organicznej;

- nie niszczmy grzybów nam nieznanych- stanowią one pożywienie dla zwierząt, a w dodatku mogą się znajdować na liście grzybów objętych ochroną gatunkową,

- nie przekrzykujmy się,

- pozostawiajmy auta w miejscach do tego przeznaczonych,

- śmieci zabierzmy ze sobą, zwierzęta za nas tego nie zrobią, a pozostawione butelki,  słoiki i puszki nierzadko stają się śmiertelną pułapką dla owadów, ślimaków i innych organizmów.

fot. Anna Wróblewska