Opieka długoterminowa
Projekt ustawy o opiece długoterminowej przygotowany przez zespół roboczy składający się z przedstawicieli Kancelarii Prezesa Rady Ministrów - Departamentu Polityki Senioralnej, Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej oraz Ministra Zdrowia uzyskał wpis do wykazu prac legislacyjnych i programowych Rady Ministrów. To oznacza rozpoczęcie formalnego procesu legislacyjnego dla pierwszego etapu reformy opieki długoterminowej w kraju.
Co zakłada projekt?
1. Jedna, spójna definicja
Po raz pierwszy w przepisach ma zostać wprowadzona jednolita definicja „opieki długoterminowej”, obowiązująca zarówno w systemie ochrony zdrowia, jak i w systemie pomocy społecznej.
W projekcie pojawiają się też definicje „opiekuna nieformalnego” i „opieki nieformalnej”. Chodzi o określenie roli pomocy osobie wymagającej wsparcia w codziennym funkcjonowaniu przez osoby bliskie, które dotychczas pozostawało poza zakresem regulacji prawnych.
2. Koordynacja zamiast rozproszenia, pomoc dla poszukujących informacji
Dziś usługi i świadczenia opieki długoterminowej są rozproszone między różne instytucje, a dostęp do wsparcia bywa nierównomierny na poziomie lokalnym. Projekt ustawy ustanawia koordynację realizacji opieki długoterminowej na obszarze powiatu, jednocześnie wskazuje organy odpowiedzialne za monitorowanie, planowanie, i informowanie obywateli o dostępnych formach wsparcia.
To kluczowy element reformy – dzięki koordynacji rodziny zyskają, skupione w jednym miejscu, jasne informacje i wsparcie. Aktualnie członkowie rodzin osób wymagających opieki długoterminowej są zagubieni w gąszczu procedur i instytucji – nie wiedzą, gdzie się zgłosić, jakie świadczenia im przysługują, jakie dokumenty przygotować ani kto jest odpowiedzialny za koordynację pomocy. Brak jednego punktu kontaktowego i jasnych informacji powoduje chaos, który dodatkowo obciąża rodziny w trudnym momencie.
- Jasny katalog usług i świadczeń
Ustawa porządkuje, jakie usługi, formy wsparcia i świadczenia pieniężne wchodzą w zakres opieki długoterminowej. To ważne dla przejrzystości systemu i dla planowania finansowania w kolejnych latach. Określenie katalogu nie tworzy nowych uprawnień ani nie zmienia istniejących – pełni funkcję informacyjną.
4. Monitorowanie opieki długoterminowej
Ustawa obliguje właściwe organy do monitorowania opieki długoterminowej, w szczególności jej dostępności. Jednocześnie, na podstawie ustawy, zostaną opracowane przez właściwe organy założenia systemu zapewniania jakości usług i świadczeń opieki długoterminowej. Obecnie brak wspólnych standardów jakości i jednolitych wskaźników utrudnia ocenę, czy pomoc faktycznie odpowiada potrzebom osób wymagających długoterminowego wsparcia.
Dlaczego to ważne?
Projekt realizuje kamień milowy A70G z Krajowego Planu Odbudowy (reforma A4.6 „Wzrost współczynnika aktywności zawodowej poprzez rozwój opieki długoterminowej”).
To rozwiązanie jest odpowiedzią na rekomendacje przeglądu strategicznego opieki długoterminowej w Polsce, przygotowanego przez Bank Światowy. Raport wskazał m.in. brak koordynacji między ochroną zdrowia a pomocą społeczną, nierówny dostęp do usług i brak wspólnych standardów jakości.
Co to oznacza w praktyce?
- zwiększenie przejrzystości usług i świadczeń opieki długoterminowej,
- lepszą informację dla osób potrzebujących wsparcia i ich rodzin,
- podstawy do rozwoju usług opiekuńczych blisko miejsca zamieszkania,
- możliwość otrzymania wsparcia dla opiekunów nieformalnych od jednostek samorządu terytorialnego.
Starzenie się społeczeństwa jest jednym z największych wyzwań demograficznych i społecznych w kraju. Między innymi z tego powodu coraz więcej osób będzie wymagało opieki długoterminowej, a ich rodziny potrzebują szybkiego dostępu do informacji i wsparcia. Reforma opieki długoterminowej to nie tylko zmiana przepisów – to realna poprawa jakości życia osób wymagających opieki i ich bliskich.
Ustawa o opiece długoterminowej to element szerszego pakietu rozwiązań przygotowywanych przez rząd w obszarze polityki senioralnej (m.in. bon senioralny i najem senioralny). Wszystkie te narzędzia są projektowane po to, by wsparcie dla osób wymagających stałej pomocy było bardziej dostępne, przewidywalne i spójne w całym kraju.