Szczepienia - bezpieczne i skuteczne
Obecnie produkowane szczepionki należą do najskrupulatniej przebadanych i najbezpieczniejszych preparatów medycznych. Proces wprowadzenia na rynek nowej szczepionki jest skomplikowany i trwa wiele lat. Wszystkie szczepionki poddawane są szczegółowym badaniom laboratoryjnym w trakcie ich opracowywania, a później badaniom klinicznym wśród dziesiątek, a nawet setek tysięcy osób. Wyniki badań dotyczących bezpieczeństwa i skuteczności szczepionek są skrupulatnie oceniane w procesie rejestracji przez instytucje o charakterze międzynarodowym lub agencje rządowe. Następnie, przed wprowadzeniem na rynek, każda seria szczepionki jest badana przez niezależne od producenta Państwowe Laboratoria Kontroli Leków (OMCL). W Polsce właściwym laboratorium OMCL jest Zakład Badania Surowic i Szczepionek Narodowego Instytutu Zdrowia Publicznego PZH – Państwowy Instytut Badawczy. Kontrola tego laboratorium obejmuje ocenę właściwości fizykochemicznych, zanieczyszczeń, mocy i bezpieczeństwa szczepionek. Ponadto instytucja ta na zlecenie Głównego Inspektora Farmaceutycznego corocznie kontroluje jakość i bezpieczeństwo szczepionek, które trafiły już na rynek, co pozwala na wykrycie ich wad wynikających z niewłaściwego transportu lub przechowywania.
Istotnym elementem kontroli bezpieczeństwa szczepionek jest także ciągłe monitorowanie niepożądanych odczynów poszczepiennych (NOP). Niepożądany odczyn poszczepienny to nieprawidłowa reakcja organizmu pojawiająca się po zastosowaniu szczepionki. Przyczyną NOP może być m.in. działanie samej szczepionki (np. uczulenie na jej składnik) czy nieprawidłowe jej podanie. W 2024 r. wśród mieszkańców województwa łódzkiego odnotowano łącznie 162 przypadki podejrzeń/rozpoznań niepożądanych odczynów poszczepiennych. Odnotowano 16 przypadków poważnych NOP-ów oraz 2 przypadki ciężkich NOP-ów. W zdecydowanej większości były to więc łagodne niepożądane odczyny poszczepienne, czyli takie, które nie mają szczególnie dużego nasilenia i charakteryzują się występowaniem miejscowego obrzęku kończyny, miejscowego zaczerwienienia czy gorączki. Lekarz lub felczer, który podejrzewa lub rozpoznaje wystąpienie niepożądanego odczynu poszczepiennego, ma ustawowy obowiązek zgłosić taki przypadek do państwowego powiatowego inspektora sanitarnego właściwego dla miejsca powzięcia podejrzenia wystąpienia NOP. Następnie zgłoszenia NOP poddawane są weryfikacji oraz analizie w Zakładzie Epidemiologii Chorób Zakaźnych i Nadzoru Narodowego Instytutu Zdrowia Publicznego PZH – Państwowy Instytut Badawczy.
W ramach dobrowolnego systemu nadzoru NOP, każda osoba zainteresowana, w tym np. rodzic/opiekun dziecka, może zgłosić podejrzenie działania niepożądanego produktu leczniczego, w tym szczepionki samodzielnie za pośrednictwem strony internetowej Urzędu Rejestracji Produktów Leczniczych, Wyrobów Medycznych i Produktów Biobójczych. Zgłoszenia takie są gromadzone i analizowane w Departamencie Monitorowania Niepożądanych Działań Produktów Leczniczych tego Urzędu, a następnie przekazywane do europejskiej bazy danych nadzorowanej przez Europejską Agencję Leków (European Medicines Agency, EMA).
Opisany wyżej system kontroli daje gwarancję bezpieczeństwa stosowania szczepionek. A same szczepienia należy uznać za jedną z najbardziej skutecznych metod zapobiegania wielu groźnym chorobom zakaźnym.
Stan na dzień 27.10.2025 r.