Fidżi
Krótki opis gospodarki i jej struktury
- System gospodarczy i najważniejsze strategie gospodarcze
Fidżi należy do najzamożniejszych i najlepiej rozwiniętych wysp na Południowym Pacyfiku. Pomimo tego, klasyfikowane jest jako kraj rozwijający się, z gospodarką rynkową.
Biorąc pod uwagę poważny wpływ COVID-19 na gospodarkę Fidżi, Australia zapewniła rządowi Fidżi znaczne dotacje na wsparcie budżetowe podczas pandemii (223,5 mln). Było to wsparcie specjalne, w uzupełnieniu 981,6 mln AUD regularnej pomocy rozwojowej, która została przekazana Fidżi od 2015 r. Wsparcie budżetowe Australii umożliwia realizację priorytetów Fidżi w zakresie odporności społecznej i klimatycznej, zdrowia i infrastruktury, wzrostu sprzyjającego włączeniu społecznemu i stabilności fiskalnej.
W 2024 władze kraju przyjęły Narodowy Plan Rozwoju (NDP) na lata 2025-2029, opierający się na wizji wzmocnienia pozycji mieszkańców Fidżi poprzez zmniejszenie nierówności społecznych. Plan ten opiera się na 3 filarach: budowaniu odporności ekonomicznej, poprawieniu sytuacji ludności i dobrym zarządzaniu zarządzanie. Dokument ten został sporządzony w oparciu o Agendę ONZ na rzecz zrównoważonego rozwoju 2030. Uzupełnieniem NDP jest dokument „Wizja Fidżi 2050”, nakreślający długoterminowe cele rozwojowe.
W ostatnim raporcie Banku Światowego Doing Business 2020, Fidżi uplasowało się na 102 miejscu ze 190 gospodarek. Najważniejszymi barierami pozostaje hermetyczne podejście do rozpoczęcia działalności gospodarczej oraz trudności w uzyskaniu kredytów.
- Główne sektory gospodarki i ich udział w PKB
Turystyka jest główną gałęzią gospodarki Fidżi (35% PKB). Chociaż niepokoje polityczne w pierwszych latach XXI wieku spowodowały gwałtowny spadek liczby odwiedzających, sektor odbił się, a turystyka pozostaje główną częścią gospodarki. Fidżi jest strategicznie położone dla podróżujących samolotami z Australii, Nowej Zelandii, Stanów Zjednoczonych i Japonii i jest atrakcyjnym miejscem postoju podczas turystycznych rejsów oceanicznych.
Poza turystyką, dochody kraju opierają się przede wszystkim na rolnictwie (opartym w dużej mierze na rolnictwie na własne potrzeby). Stanowi ono 10.75% PKB, a zatrudnia ok. 60% wszystkich aktywnych zawodowo. Wśród upraw na potrzeby własne dominują uprawy kopry, kakao, kava, taro, ananasów, manioku i bananów. Komercyjna produkcja rolna opiera się przede wszystkim na trzcinie cukrowej, która do początku XXI w. była najważniejszym towarem eksportowym Fidżi. Produkcja cukru kontrolowana jest przez rząd Fiji. Fiji Sugar Corporation ma monopol na przetwórstwo i marketing cukru. Unia Europejska (UE) jest Od lat 70. największym rynkiem zbytu dla cukru z Fidżi była Unia Europejska, a oparte były na preferencyjnych umowach handlowych (Lomé 1975 i Koton 2000). Spadek cen trzciny cukrowej na światowych rynkach spowodował spadek względnego znaczenia cukru w gospodarce Fidżi i rozwój przemysłu odzieżowego i turystyki. Lekki przemysł obejmuje budowę łodzi (zwłaszcza łodzi rybackich i statków wycieczkowych), browarnictwo i produkcję farb. Coraz ważniejsze dla gospodarki staje się rybołówstwo. Na początku XXI wieku produkty rybne stanowiły prawie 1/10 dziesiątą przychodów z eksportu.
- Polityka kursowa
Fidżi ma fiducjarny system monetarny. Jego waluta, dolar fidżyjski (FJD), nie jest zabezpieczona żadnym fizycznym towarem, takim jak złoto czy srebro. FJD nie jest powiązany z żadną inną walutą, ale jest określany przez siły rynkowe, takie jak podaż i popyt, na rynkach walutowych. Na wartość dolara fidżyjskiego wpływają jednak globalne warunki gospodarcze i handel, w szczególności ze względu na relacje gospodarcze Fidżi z głównymi walutami, takimi jak dolar australijski (AUD) i dolar amerykański (USD). Chociaż dolar fidżyjski nie jest formalnie powiązany z inną walutą, kurs wymiany z tymi walutami zmienia się w zależności od czynników ekonomicznych.
- Surowce i technologie krytyczne
Fidżi ma ograniczone zasoby mineralne, w których skład wchodzą złoto, srebro i boksyt oraz niewielkie ilości miedzi i ropy naftowej. W ostatnich latach wydobycie złota malało, na rzecz wydobycia srebra.
Wśród technologii krytycznych wymienić można technologie informatyczne, zielone źródła energii, technologie wodne oraz technologie wczesnego ostrzegania przed klęskami żywiołowymi.
Technologie informacyjno-komunikacyjne (ICT) stały się kluczowym sektorem dla Fidżi. Technologie związane z telekomunikacją mobilną, łącznością internetową i handlem elektronicznym są niezbędne zarówno dla biznesu, jak i zarządzania. Zwiększona penetracja łączy szerokopasmowych i postęp technologiczny w usługach mobilnych są kluczem do zwiększenia wzrostu gospodarczego i przyciągnięcia inwestycji zagranicznych.
Energia słoneczna, wiatrowa i wodna są ważnymi technologiami dla dążenia Fidżi do zrównoważonego rozwoju i niezależności energetycznej. Kraj ma znaczny potencjał w zakresie wytwarzania energii słonecznej, a różne inicjatywy koncentrują się na zwiększeniu wykorzystania odnawialnych źródeł energii.
Biorąc pod uwagę znaczenie zasobów słodkiej wody, technologie związane z oczyszczaniem wody, odsalaniem i gospodarką odpadami mają kluczowe znaczenie dla utrzymania populacji i przemysłu, szczególnie na obszarach miejskich i w miejscowościach turystycznych.
Fidżi jest bardzo podatne na klęski żywiołowe, takie jak cyklony, powodzie i podnoszenie się poziomu mórz z powodu zmian klimatu. Technologie związane z systemami wczesnego ostrzegania, monitorowaniem klimatu i odpornością na katastrofy mają kluczowe znaczenie dla ochrony ludności i gospodarki przed zagrożeniami środowiskowymi.
- Stan infrastruktury
Infrastruktura Fidżi jest stosunkowo dobrze rozwinięta w porównaniu z innymi krajami wyspiarskimi Pacyfiku, a główne wyzwania dotyczą obszarów wiejskich i wysp zewnętrznych.
Jeśli chodzi o transport drogowy, to Fidżi posiada rozległą sieć dróg, ale wiele wiejskich i nieutwardzonych dróg wymaga znacznych nakładów modernizacji. Wyzwaniem pozostają zatory komunikacyjne w miastach, zwłaszcza w Suva. Na terenach odległych od ośrodków miejskich popularnym środkiem transportu pozostaje spływ rzekami. Głównymi portami kraju są Suva i Lautoka, pełniąc jednocześnie funkcję ośrodków handlu i turystyki. Największym portem lotniczym jest Nadi International Airport, który jest głównym węzłem regionalnym. Mniejsze porty lotnicze i obiekty morskie są obecnie modernizowane w celu poprawy połączeń między wyspami.
Programy i inicjatywy rządowe
1. Narodowy Plan Rozwoju Fidżi (NDP) na lata 2017-2036. Ma on na celu modernizację infrastruktury, wzrost gospodarczy i zrównoważony rozwój, a koncentruje się na drogach, mostach, portach, lotniskach, energii i infrastrukturze cyfrowej.
2. Projekty infrastrukturalne Fiji Roads Authority (FRA) obejmują bieżące remonty dróg, nowe mosty i projekty zarządzania ruchem miejskim i są finansowane przez rząd i partnerów międzynarodowych, takich jak Azjatycki Bank Rozwoju (ADB) i Bank Światowy.
- Kalendarz dni wolnych od pracy
1 stycznia - Nowy Rok
Wielkanoc (Wielki Piątek, Wielka Sobota, Poniedziałek Wielkanocny)
12 maja - Dzień Girmita
30 maja - Dzień Ratu Sir Lala Sukuna
8 września - Urodziny Proroka Mahometa
10 października - Dzień Fidżi
21 października - Diwali
25-26 grudnia - Boże Narodzenie
Podstawowe dane makroekonomiczne
|
Podstawowe dane makroekonomiczne |
|||
|
|
2023 |
2024 (prognoza) |
2025 (prognoza) |
|
PKB nominalne (USD ceny bieżące) |
5,44 mld |
5,77 mld |
6,08 mld |
|
PKB (PPP) |
14 |
14,77 |
15,54 |
|
Stopa wzrostu PKB (realna) |
7,5% |
3% |
3,4% |
|
PKB per capita (nominalne) USD |
5,93 tys. |
6,26 tys. |
6,55 tys. |
|
PKB per capita (PPP) |
15,27 tys. |
16 tys. |
16,74 tys. |
|
Stopa inflacji (CPI) |
2,3% |
5,2% |
3,2% |
|
Stopa bezrobocia |
5,5% |
5% |
4,7% |
|
Rating kredytowy Moody's / S&P |
|
B+/B1 |
|
|
Deficyt i nadwyżki budżetowe |
- 0.58 mld USD |
b.d. |
b.d. |
|
Dług publiczny (% PKB) |
83,3% |
81,5% |
80,7% |
Źródło: IMF, Bank Światowy
Dane demograficzne
|
Dane demograficzne (aktualne) |
|
|
Liczba ludności (w tys.) |
920 |
|
Siła robocza (w tys.) |
384,983 |
|
Rozmiar klasy średniej (w tys.) |
Brak danych |
|
Poziom ubóstwa (% populacji żyjącej poniżej progu ubóstwa) |
1,3% (2019) |
|
Współczynnik Giniego |
30,7 (2019) |
|
Współczynnik HDI |
0,729 (pozycja 104) |
Źródło: IMF, Bank Światowy
Handel zagraniczny i inwestycje
- Najważniejsi partnerzy handlowi
Głównymi partnerami handlowymi Fidżi są Singapur, Stany Zjednoczone, Nowa Zelandia, Wielka Brytania, Japonia, Tajlandia, Tonga i Chiny.
Wg danych za rok 2022, struktura importu przedstawiała się następująco:
Singapur – 25,9%
Chiny – 15,7%
Australia – 15,6%
Nowa Zelandia – 13,5%
Malezja – 3,9%
Indie – 3,2%
W tym samym okresie eksport kierowany był głownie do następujących krajów:
Stany Zjednoczone – 20,8%
Australia – 10,5%
Tonga – 6,8%
Nowa Zelandia – 6,2%
Samoa – 3,3%
Japonia – 3,2%
- Podstawowe produkty i usługi importowe i eksportowe
Fidżi ma duży deficyt handlowy, ponieważ kraj importuje większość tego, co konsumuje. Fidżi eksportuje głównie cukier trzcinowy, wodę butelkowaną, ryby, drewno, złoto, chleb i maniok. Fidżi importuje głównie paliwo, sprzęt telekomunikacyjny, pojazdy rekreacyjne, ryż, cukier trzcinowy, pszenicę, produkty farmaceutyczne, mięso i gaz ziemny.
- Główni inwestorzy i kierunki inwestycji zagranicznych
Fidżi przyciąga zarówno bezpośrednie inwestycje zagraniczne (FDI), jak i inwestycje krajowe, szczególnie w turystykę, energię, infrastrukturę, produkcję i rolnictwo. Rząd aktywnie promuje inwestycje za pośrednictwem agencji „Investment Fiji”, oferując zachęty, takie jak wakacje podatkowe i zwolnienia celne, ale kładzie nacisk na potencjał tworzenia miejsc pracy i programy szkoleniowe dla lokalnych pracowników.
Kluczowi inwestorzy:
Australia i Nowa Zelandia - główni inwestorzy w turystyce, handlu detalicznym, bankowości i telekomunikacji (Westpac, ANZ Bank i Vodafone Fiji)
Chiny - rosnące inwestycje w duże projekty infrastrukturalne (budowa dróg, mostów i elektrowni wodnych), branżę nieruchomości i projekty energetyczne. Chińskie firmy państwowe i prywatne korzystają z udziału Fidżi w Belt and Road Initiative (BRI) .
Stany Zjednoczone i Kanada - inwestycje w sektorach hotelarskim, energetycznym i technologicznym.
Japonia i Korea Południowa - dziedzina energii odnawialnej, rybołówstwo i produkcja.
Unia Europejska i Wielka Brytania - inwestycje w rolnictwo (przemysł cukrowniczy), przemysł wodny i finanse.
Fidżyjskie inwestycje zagraniczne są niewielkie koncentrują się na państwach regionu. Fidżi jest wiodącym inwestorem w sąsiadujących gospodarkach Południowego Pacyfiku, w szczególności w Samoa, Tonga, Vanuatu i Wyspach Salomona. Inwestycje dotyczą głównie bankowości (np. BSP i HFC Bank), telekomunikacji (np. Vodafone Fiji rozwija się regionalnie) i handlu detalicznego (Fiji Water i eksport żywności).
Udział w inicjatywach i organizacjach wielostronnych o charakterze gospodarczym
Fidżi aktywnie uczestniczy w regionalnych i globalnych organizacjach, aby wspierać swoje cele gospodarcze, polityczne i środowiskowe. Zaangażowanie kraju obejmuje handel, zmiany klimatyczne, bezpieczeństwo i współpracę na rzecz rozwoju.
Fidżi jest członkiem ONZ od 1970 r., a w latach 2013-2014 pełniło funkcję niestałego członka RB ONZ. Jest również członkiem UNDP, WHO, FAO (szczególnie w dziedzinie rolnictwa odpornego na zmiany klimatu), UNESCO, UNFCCC (Ramowa konwencja Narodów Zjednoczonych w sprawie zmian klimatu), odgrywając wiodącą rolę w globalnych negocjacjach klimatycznych. W 2017 roku Fidżi było gospodarzem COP23. Jeśli chodzi o organizacje regionalne, to Fidżi jest członkiem-założycielem i kluczowym liderem regionalnym Forum Wysp Pacyfiku (PIF), jak również członkiem Melanesian Spearhead Group (MSG). Jest też gospodarzem Wspólnoty Pacyfiku (SPC), której siedziba znajduje się w stolicy kraju – Suvie. Ponadto Fidżi jest członkiem WTO, Banku Światowego i Międzynarodowego Funduszu Walutowego.
Fidżi ma długą historię udziału w misjach pokojowych ONZ na Bliskim Wschodzie, w Afryce i na Pacyfiku. Oddziały Fidżi służyły w ramach UNIFIL (Liban), UNMISS (Sudan Południowy) i UNDOF (Wzgórza Golan).
Pozycja kraju w rankingach
|
Pozycja kraju w rankingach |
||
|
|
pkt |
pozycja |
|
Corruption Perception Index (Transparency International) |
52/100 |
53/180 |
|
Global Innovation Index (World Intellectual Property Organization) |
b.d. |
b.d. |
|
Economic Freedom Index (Heritage Foundation) |
58 |
94/184 |
Relacje dwustronne
- Dwustronne relacje handlowe i inwestycyjne
Obroty handlowe Polska – Fidżi w latach 2022-2024 (w USD)
|
Polski eksport na Fidżi |
|
|
2022 |
597 404 |
|
2023 |
895 181 |
|
2024 |
409 525 |
|
Polski import z Fidżi |
|
|
2022 |
252 654 |
|
2023 |
311 784 |
|
2024 |
288 245 |
|
Saldo wymiany towarowej |
|
|
2022 |
+344 750 |
|
2023 |
+583 397 |
|
2024 |
+121 280 |
Źródło: GUS
Wymiana handlowa pomiędzy Polską a Fidżi jest niewielka i nieustabilizowana, a transakcje niejednokrotnie jednorazowe i niepowtarzalne. Z uwagi na dystans pomiędzy Polską a Fidżi, jak również dotychczas niewielkie kontakty w obszarze współpracy biznesowej, dwustronne relacje gospodarcze obu krajów są minimalne.
Stosunki dyplomatyczne między Polską a Fidżi zostały nawiązane 11 lipca 2014 r. Do chwili obecnej nie doszło do oficjalnych wizyt na szczeblu szefów państw i rządów oraz ministerialnych pomiędzy Polską a Fidżi.
- Relacje z UE
Stosunki między Unią Europejską a Fidżi reguluje Umowa o partnerstwie między UE a Organizacją Państw Afryki, Karaibów i Pacyfiku (umowa z Samoa). Fidżi i UE współpracują w zakresie dziedzin takich jak zmiany klimatu, oceany, prawa człowieka, współpraca na rzecz rozwoju, a także współpraca gospodarcza i handlowa. W kwietniu 2024 r. Fidżi i UE przeprowadziły w Suvie pierwszy dialog partnerski na mocy art. 3 umowy z Samoa.
Fidżi i UE są zaangażowane w regionie Pacyfiku za pośrednictwem Forum Wysp Pacyfiku (PIF) i Wspólnoty Pacyfiku (SPC). Organizacja Państw Afryki, Karaibów i Pacyfiku (OACPS) koordynuje dialog polityczny AKP-UE.
W sierpniu 2024 r. Fidżi i Unia Europejska (UE) pogłębiły swoje stosunki handlowe poprzez pełne wdrożenie umowy o partnerstwie gospodarczym między UE a państwami Pacyfiku (EPA). EPA to umowa handlowa i rozwojowa, która liberalizuje handel dwustronny. Zapewnia ona bezcłowy i bezkontyngentowy dostęp dla fidżyjskiego eksportu do UE. Pomaga to zwiększyć eksport Fidżi, umożliwiając produktom wytwarzanym na Fidżi wejście na rynki UE bez podatków importowych.
- Baza traktatowa (między Fidżi a Polską i UE)
Stosunki między Unią Europejską a Fidżi reguluje Umowa o partnerstwie między UE a Organizacją Państw Afryki, Karaibów i Pacyfiku (umowa z Samoa).
Brak umów dwustronnych pomiędzy Polską a Fidżi.
Data aktualizacji: luty 2025