Polska w Australii

• System gospodarczy i najważniejsze strategie gospodarcze

Vanuatu jest małym krajem wyspiarskim, którego dochody można scharakteryzować jako niższe średnie. System gospodarczy Vanuatu to gospodarka mieszana (gospodarka rynkowa z elementem własności i kontroli państwa), która łączy tradycyjne i nowoczesne praktyki rynkowe. Gospodarka jest stosunkowo niewielka i silnie uzależniona od rolnictwa, turystyki i usług finansowych, podczas gdy rząd dąży do modernizacji infrastruktury i przyciągania inwestycji zagranicznych. Działania te obejmują tworzenie pro-biznesowego otoczenia regulacyjnego, niskich podatków i usprawniania procesu rejestracji firm. Vanuatu jest często uważane za raj podatkowy ze względu na korzystną politykę podatkową, która przyciąga zarówno międzynarodowe firmy, jak i osoby fizyczne poszukujące efektywności podatkowej. Chociaż nie jest tak dobrze znany jak inne raje podatkowe, takie jak Kajmany czy Bermudy, Vanuatu ma kilka cech, które czynią go atrakcyjnym dla firm i inwestorów offshore.
Rządowe strategie gospodarcze kładą nacisk na modernizację kluczowych sektorów przy jednoczesnym zachowaniu tradycyjnych praktyk i promowaniu odporności na klęski żywiołowe i zmiany klimatu.
W ostatnim raporcie Banku Światowego Doing Business 2020, PNG uplasowało się na 107 miejscu z 190 gospodarek. Nadal najważniejszymi barierami pozostaje kwestia egzekwowania zapisów umów i uzyskanie pozwoleń na prace budowlane.

• Główne sektory gospodarki i ich udział w PKB

Rolnictwo odgrywa kluczową rolę w gospodarce Vanuatu, a większość ludności zajmuje się produkcją rolną na własne potrzeby. Kluczowe produkty rolne obejmują koprę (suszone orzechy kokosowe), kava (pieprz metystynowy), kakao i rośliny okopowe (takie jak bataty i taro). Eksport produktów rolnych, w szczególności kopry i kava, w znacznym stopniu przyczynia się do dochodów kraju z wymiany walut. Sektor stoi w obliczu wyzwań, takich jak podatność na klęski żywiołowe (cyklony i susze), a także kwestie związane ze zmianami klimatu i degradacją gruntów. 
Poza rolnictwem, turystyka jest jednym z najważniejszych sektorów gospodarki Vanuatu. Kraj przyciąga odwiedzających swoim tropikalnym klimatem, pięknymi plażami i żywym dziedzictwem kulturowym. Turystyka wycieczkowa jest znaczącą częścią branży, obok bardziej tradycyjnych form turystyki, takich jak turystyka przygodowa i ekoturystyka. Sektor ten odnotował wzrost w ostatnich latach i nadal jest główną siłą napędową dochodów i zatrudnienia. Pandemia COVID-19 poważnie wpłynęła na tę branżę, a sektor wciąż powoli się odbudowuje. Wkład w PKB wynosi około 25-30%.
Ze względu na swój charakter „raju podatkowego” Vanuatu czerpie znaczne zyski w sektorze finansowym offshore. Kraj oferuje usługi bankowe, ubezpieczeniowe i zarządzania inwestycjami dla klientów międzynarodowych. Wyzwaniem dla Vanuatu jest utrzymanie międzynarodowych standardów regulacyjnych, aby zapewnić stały wzrost w branży usług finansowych. Wkład w PKB wynosi około 30-35%.
Sektor budowlany, napędzany zarówno przez inwestycje prywatne, jak i publiczne, odnotował w ostatnich latach wzrost. Duże projekty infrastrukturalne, w tym ulepszenia portów, lotnisk i sieci drogowych, były przedmiotem zainteresowania zarówno rządu, jak i międzynarodowych darczyńców. Sektor ten odgrywa rolę w poprawie odporności gospodarczej, zwłaszcza w obliczu klęsk żywiołowych. Udział sektora w PKB wynosi 10-15%.

• Polityka kursowa

Oficjalną walutą Vanuatu jest Vanuatu Vatu (VUV).
System kursów walutowych Vanuatu to system wiązany, w którym VUV jest powiązany z koszykiem głównych walut, takich jak dolar australijski (AUD), dolar amerykański (USD) i inne. System ten pomaga zapewnić stabilność wartości vatu w stosunku do walut obcych.
Polityka pieniężna Vanuatu jest kształtowana głównie przez Bank Rezerw Vanuatu (RBV).
Stabilność kursu walutowego ma kluczowe znaczenie, ponieważ Vanuatu jest silnie uzależnione od importu i eksportu, a wahania kursów walutowych mogą znacząco wpływać na koszty towarów i usług.

• Surowce i technologie krytyczne

Vanuatu ma potencjał w zakresie energii geotermalnej, która może być wykorzystywana zarówno do produkcji energii elektrycznej, jak i ogrzewania. W kraju trwają prace poszukiwawcze mające na celu rozwój tego czystego źródła energii. Energia słoneczna jest coraz częściej wykorzystywana jako odnawialne źródło energii, zwłaszcza na obszarach poza siecią, ze względu na obfite nasłonecznienie kraju. Vanuatu ma pewien potencjał w zakresie energii wodnej na małą skalę, choć jej udział w ogólnym zaopatrzeniu w energię jest nadal ograniczony.
Jedynym wartym odnotowania surowcem kopalnym są boksyty, jednak ich wydobycie przekłada się jedynie na ok. 1% PKB.
Jeśli chodzi o technologie, to wśród technologii kluczowych można wymienić: energię odnawialną (słoneczną, geotermalną, wodną), telekomunikację (sieci komórkowe, internet), infrastruktura odporną na klęski żywiołowe, technologie rolnicze (rolnictwo inteligentne klimatycznie, technologie po zbiorach), technologie wodne i sanitarne, platformy ekoturystyczne oraz technologie ochrony dziedzictwa kulturowego.
Te zasoby i technologie są integralną częścią zrównoważonego rozwoju gospodarczego Vanuatu, a koncentracja kraju na energii odnawialnej i odporności na klęski żywiołowe jest szczególnie istotna, biorąc pod uwagę jego podatność na klęski żywiołowe i globalne zmiany klimatu.

• Stan infrastruktury

Stan infrastruktury w Vanuatu stoi przed wieloma wyzwaniami ze względu na jego położenie geograficzne, ograniczone zasoby i podatność na klęski żywiołowe. 
Sieć drogowa w Vanuatu jest ogólnie słabo rozwinięta, szczególnie na obszarach wiejskich. Podczas gdy na większych wyspach istnieje rozległa sieć dróg, w wielu wiejskich i odległych regionach brakuje utwardzonych lub dobrze utrzymanych dróg. Może to utrudniać dostęp do rynków, usług i możliwości gospodarczych. Na niektórych obszarach drogi są przejezdne tylko w określonych porach roku, zwłaszcza w porze deszczowej, kiedy często występują powodzie i osuwiska. Rząd koncentruje się na poprawie infrastruktury drogowej, szczególnie na wyspie Efate (gdzie znajduje się stolica, Port Vila) i innych głównych wyspach. Projekty wspierane przez międzynarodowych sponsorów, takich jak Azjatycki Bank Rozwoju (ADB) i Australia, mają na celu poprawę jakości dróg, poprawę drenażu i zwiększenie odporności dróg na klęski żywiołowe.
Vanuatu ma kilka portów, ale wiele z nich nie jest przystosowanych do obsługi większych statków, co ogranicza handel i transport towarów. W Port Vila, stolicy kraju, znajduje się główny port, ale jego przepustowość i infrastruktura wymagają poprawy. Międzynarodowe połączenia lotnicze Vanuatu opierają się na międzynarodowym porcie lotniczym Bauerfield w Port Vila i porcie lotniczym Espiritu Santo. Lotniska te, choć funkcjonalne, stoją przed wyzwaniami w zakresie przepustowości, nowoczesnych udogodnień i odporności na klęski żywiołowe. Wiele mniejszych wysp również posiada lądowiska do podróży między wyspami, ale często są one słabo rozwinięte.
Podczas gdy korzystanie z telefonów komórkowych jest powszechne, łączność internetowa pozostaje wyzwaniem, szczególnie na obszarach oddalonych i wiejskich. Koszt usług internetowych może być również wysoki. Można mówić o przepaści cyfrowej między obszarami miejskimi i wiejskimi, a wiele społeczności wiejskich nie ma dostępu do Internetu.

• Kalendarz dni wolnych od pracy

1 stycznia               Nowy Rok
21 lutego                Dzień Pamięci „Ojca Niepodległości” Fr.Dr.W.H.Lini
5 marca                  Święto Rdzennych Przywódców
Wielkanoc              Wielki Piątek, Poniedziałek Wielkanocny
1 maja                     Święto PracyLabour Day / Fete due Travail
21 maja                   Wniebowstąpienie
24 lipca                   Międzynarodowy Dzień Dziecka
30 lipca                    Święto Niepodległości
15 sierpnia              Wniebowzięcie Najświętszej Maryi Panny
5 października        Dzień Konstytucji
29 listopada            Dzień Jednosci
25 grudnia               Boże Narodzenie
26 grudnia               Dzień Rodziny
 

Źródło: IMF, Bank Światowy

Źródło: IMF, Bank Światowy

• Najważniejsi partnerzy handlowi

Najważniejsi partnerzy handlowi Vanuatu to kraje w regionie Pacyfiku. Handel ma zasadnicze znaczenie dla gospodarki tego kraju, stanowiąc około 69% jego PKB.
Według danych Banku Światowego, głównymi kierunkami eksportu Vanuatu w 2023 r. były:

• Malezja: 20,45% całkowitego eksportu
• Filipiny: 18.0%
• Nowa Zelandia: 11,4%
• Australia: 11.3%
• Fidżi: 8,1%

Główne kierunki importu Vanuatu w 2023 r. obejmowały:

• Australia: 29,7% całkowitego importu
• Singapur: 18,2%
• Nowa Zelandia: 12,7%
• Fidżi: 8,0%
• Chiny: 6,9%

W 2023 r. całkowity handel towarami Vanuatu wyniósł około 533 mln USD, przy czym wartość eksportu wyniosła 60 mln USD, a importu 473 mln USD. Kraj odnotował deficyt w handlu towarami w wysokości 413 mln USD, co podkreśla jego zależność od importu towarów i usług.

• Podstawowe produkty i usługi importowe i eksportowe

Eksport obejmuje przede wszystkim koprę, kakao, kavę i wołowinę, jak również mrożone ryby i mięczaki.
W strukturze importu dominuje rafinowana ropa naftowa, statki pasażerskie i towarowe, mięso drobiowe, sprzęt nadawczy i samochody dostawcze. 

• Główni inwestorzy i kierunki inwestycji zagranicznych

Chiny są największym inwestorem zagranicznym Vanuatu, inwestującym znaczne środki w infrastrukturę kraju. Drugim największym inwestorem, a jednocześnie głównym fundatorem pomocy, zaangażowanym w kilka inicjatyw rozwojowych, jest Australia. Innymi poważnymi inwestorami są Nowa Zelandia i Japonia.
 

Vanuatu jest członkiem Organizacji Narodów Zjednoczonych i uczestniczy w różnych programach i inicjatywach ONZ związanych z rozwojem gospodarczym, prawami człowieka i zrównoważonym rozwojem środowiska. Vanuatu jest szczególnie aktywne w promowaniu interesów małych rozwijających się państw wyspiarskich (SIDS) w ramach ONZ. Ponadto, jest członkiem Forum Wysp Pacyfiku (PIF), Światowej Organizacji Handlu (WTO), Azjatyckiego Banku Rozwoju (ADB) i Wspólnoty Pacyfiku (SPC). Jest również członkiem Międzynarodowego Funduszu Walutowego i Banku Światowego, korzystając z finansowania i pomocy technicznej Banku dla kluczowych projektów mających na celu wspieranie wzrostu gospodarczego. 

• Dwustronne relacje handlowe i inwestycyjne

Obroty handlowe Polska – Vanuatu w latach 2022-2024 (w USD)

Źródło: GUS

Polska nawiązała stosunki dyplomatyczne z Vanuatu 15 listopada 1986 roku r.
Z uwagi na dystans pomiędzy Polską i Vanuatu oraz niewielki rozmiar gospodarki tego kraju, kontakty biznesowe i wymiana handlowa są marginalne.

• Relacje z UE

Vanuatu uczestniczy w dialogu politycznym w ramach instytucji AKP-UE oraz ściśle współpracuje również z UE, aby zapewnić przestrzeganie uniwersalnych wartości i zasad praw człowieka na szczeblu międzynarodowym. UE i Vanuatu prowadzą dialogi polityczne na wysokim szczeblu, aby zająć się wspólnymi interesami i wyzwaniami, takimi jak zmiany klimatu, oceany, prawa człowieka, współpraca na rzecz rozwoju, współpraca gospodarcza i handlowa. Ostatni dialog polityczny odbył się w Port Vila w kwietniu 2024 roku.
Vanuatu i UE są zaangażowane w regionie Pacyfiku za pośrednictwem Forum Wysp Pacyfiku (PIF) i Wspólnoty Pacyfiku (SPC). Organizacja Państw Afryki, Karaibów i Pacyfiku (OACPS) koordynuje dialog polityczny AKP-UE.
W ramach 11. Europejskiego Funduszu Rozwoju (EFR) Unii Europejskiej na lata 2014-2020 Vanuatu korzysta z programu wsparcia budżetowego dla łańcucha wartości Vanuatu (VaVaC) o wartości 30 mln EUR oraz towarzyszącej mu pomocy technicznej, wspierając rząd Vanuatu we wdrażaniu krajowej polityki handlowej i rolnej. Ponadto w ramach 11. EFR Vanuatu Civil Society Organisations and Technical Cooperation Facility (CSOTCF) realizowanych jest szereg projektów mających na celu zapewnienie bezpieczeństwa żywnościowego i wzmocnienie pozycji ekonomicznej kobiet. Vanuatu korzysta również z kilku programów regionalnych, które należą do następujących sektorów priorytetowych: Działania w dziedzinie klimatu i zrównoważony rozwój środowiska, Zrównoważony rozwój gospodarczy sprzyjający włączeniu społecznemu oraz Podstawowe wartości i rozwój społeczny.

• Baza traktatowa (między Vanuatu a Polską i UE)

Stosunki między Unią Europejską a Vanuatu reguluje Umowa o partnerstwie między UE a Organizacją Państw Afryki, Karaibów i Pacyfiku (umowa z Samoa).
Brak jest umów dwustronnych miedzy Vanuatu a Polską.