Informator ekonomiczny

Informacje ogólne

1.1 Położenie geograficzne, ludność, obszar, stolica, język urzędowy

Królestwo Danii składa się z Danii właściwej zamieszkałej przez ok. 5 962 302 mieszkańców (11.2023 r.) oraz z terytoriów zamorskich – Grenlandii o pow. 2166 tys. km2 z ok. 57 tys. mieszkańców i Wysp Owczych o pow. 1399 km2 z ok. 53 tys. mieszkańców.

Położenie geograficzne: Dania, państwo skandynawskie, jest położona w Europie Północnej, w 70% na Półwyspie Jutlandzkim, zaś pozostałą część kraju stanowi 406 wysp, z których 79 jest zamieszkanych. Otoczona jest przez Morze Bałtyckie i Morze Północne. Na północy Danię od Norwegii oddzielają cieśniny Kattegat i Skagerrak, a na wschodzie od Szwecji oddzielona jest cieśninami Kattegat i Øresund. Na południu Półwyspu Jutlandzkiego Dania graniczy z Niemcami wzdłuż jedynej granicy lądowej o długości 68 km. Największe i najważniejsze wyspy to Zelandia (na niej znajduje się stolica kraju, Kopenhaga), Fionia i Bornholm. Kraj ten posiada linię brzegową o długości 7314 km.

Obszar: Powierzchnia całkowita kraju wynosi 42 947 km2. Morenowy krajobraz Danii jest zmienny, gdzieniegdzie pagórkowaty, choć przeważają tereny równinne, a najwyższy punkt wznosi się na 173 m n.p.m. Tylko z rzadka napotyka się tu tereny nietknięte ingerencją człowieka. W 2018 r. grunty rolne stanowiły 59,8% obszaru Danii, lasy (głównie liściaste, z przewagą bukowych) i nieurodzaje zajmują 16% powierzchni, zaś tereny podmokłe z jeziorami, stawami, dwiema duńskimi rzekami (Guden Å i Skjern Å) i strumykami – 7% całkowitej powierzchni kraju.

Stolicą Danii jest Kopenhaga położona na Zelandii, którą zamieszkuje ok. 816 tys. osób, a cały zespół miejski stolicy, tzw. Wielka Kopenhaga, skupia łącznie ponad 1,363 mln mieszkańców (2023 r.). Pozostałe największe miasta to Aarhus (ok. 361 tys. mieszkańców) na Płw. Jutlandzkim, Odense (ok. 208 tys.) na wyspie Fionii, Aalborg (ok. 223 tys.), Esbjerg (ok. 116 tys.) oraz Randers (ok. 100 tys.). Osoby duńskiego pochodzenia stanowią nieco ponad 86% ludności i proporcja ta dość szybko ulega zmianie. Dla porównania jeszcze w 2014 r. stanowili 90% ludności.

Mieszkańcy Danii zamieszkują głównie miasta (ok. 90% ludności). Ponad 815 tys. ludności Danii (ok. 14%) to osoby pochodzące spoza tego kraju, w tym ponad 520 tys. – imigranci i ich potomkowie z krajów Azji, Afryki i Bliskiego Wschodu. Należy zaznaczyć, że populacja Danii staje się coraz bardziej zróżnicowana. O ile kilka lat temu wnioski o obywatelstwo składało ok. 1-1,5 tys. osób rocznie, o tyle od kilku lat odnotowywany jest ich regularny wzrost, przy czym coraz większa liczba aplikacji pochodzi od osób spoza UE. Gęstość zaludnienia kraju wynosi ok. 148 osób na km2 (2023 r.).

Polonia w Danii w statystykach duńskich ujęta jest w dwóch grupach – są to imigranci z Polski oraz ich potomkowie. Zgodnie z tymi statystykami, w 1999 r. Polonia duńska liczyła 12 106 osób, w 2009 r. – 27 198 osób. Według danych za 2021 r. w Danii zamieszkuje 49 103obywateli polskich i osób polskiego pochodzenia. Polacy stanowią tym samym największą, po Turkach, społeczność napływową w Danii. W styczniu 2019 r. w Danii pracowało łącznie 50 467 obywateli polskich (posiadających status rezydenta oraz pracowników transgranicznych i delegowanych nie posiadających statusu rezydenta). Polonia duńska oraz polscy migranci zarobkowi są mocno rozproszeni po całym kraju. Największe grupy mieszkają w gminach Kopenhaga, Aarhus, Vejle, Odense, Horsens i Aalborg.

Języki urzędowe: językiem urzędowym jest duński. Na terytoriach zależnych Danii używane są języki miejscowe: grenlandzki i farerski. Duńczycy wykazują się powszechną znajomością języka angielskiego (86% osób dorosłych) i w mniejszym stopniu języka niemieckiego, szczególnie w Południowej Jutlandii.

1.2 Warunki klimatyczne

Na obszarze Danii panuje klimat umiarkowany typu morskiego, zdominowany wpływem klimatu atlantyckiego. Zimy są zazwyczaj stosunkowo łagodne, zaś lata ciepłe, jednak nie gorące, ze znaczną ilością opadów. Najcieplejszym miesiącem jest lipiec. Średnia temperatura zimą wynosi ok. 1ºC, a latem ok. 18-20ºC. Opady występują przez cały rok głównie w postaci deszczu, z największym nasileniem w miesiącach jesiennych. Średnia roczna suma opadów wynosi ok. 694 mm, a na Półwyspie Jutlandzkim 800 mm.

1.3 Główne bogactwa naturalne

Dania jest krajem dość ubogim w bogactwa naturalne. Główne zasoby to ropa naftowa i gaz ziemny, wydobywane z duńskiej części Morza Północnego. Dania jest jedynym krajem w UE, który jest samowystarczalny w zakresie zaopatrzenia w ropę naftową i gaz, dlatego blisko połowa wydobycia surowców energetycznych jest eksportowana. Łączna wartość ich produkcji w 2014 r. szacowana była na 40,7 mld DKK (produkcja ropy naftowej stanowiła ok. 33,6 miliarda DKK, a produkcja gazu 7,1 miliarda DKK).

Ponadto, w Danii wydobywa się sól, diatomit, wapień, glinę, piaski i żwiry.

1.4 System walutowy, kurs i wymiana

Jednostką monetarną w Królestwie Danii jest korona duńska, która w międzynarodowym formacie ISO 4217 posiada symbol DKK. Podjednostką korony jest øre (o wartości 1/100 DKK), jednak w praktyce obecna w obiegu jest jedynie moneta o nominale 50 øre. Dania prowadzi politykę sztywnego kursu walutowego oraz uczestniczy w mechanizmie ERM II, przez co kurs DKK może się wahać względem EUR maksymalnie o +/- 2,25 proc. (obecnie wynosi ok. 7,4 DKK za 1 EUR).

Lokalną walutą na Wyspach Owczych, oprócz korony duńskiej, jest korona farerska (występująca jedynie w formie banknotów). Jest ona emitowana przez Narodowy Bank Danii (Danmarks Nationalbank), jednak w samej Danii uważana jest za walutę obcą i nie jest tam prawnym środkiem płatniczym. Korona farerska nie posiada własnego kodu ISO i jest oznaczana tak samo jak korona duńska (symbol DKK). Możną ją jednak zamieniać na banknoty duńskie bezpłatnie w Narodowym Banku Danii, a kurs wymiany wynosi 1: 1.

1.5 Religia

Religią dominującą w Danii jest luteranizm i większość Duńczyków przynależy do Kościoła Ewangelicko-Luterańskiego, który jest konstytucyjnie ustanowiony jako narodowy Kościół. Jest on wspierany przez państwo, które przyznaje fundusze i ustanawia specjalne opłaty (podatek kościelny), ale także zatwierdza przepisy, do których Kościół duński musi się stosować. Państwo nie ingeruje jednak w wewnętrzne życie Kościoła, według większości Duńczyków religia jest sprawą osobistą, więc istnieje wyraźnie rozgraniczenie pomiędzy religią i polityką.

W pierwszym kwartale 2023 r. było 4 276 271 członków Kościoła Ewangelicko-Luterańskiego. Jest to 72% ogółu ludności Danii (bez uwzględniania Duńczyków mieszkających za granicą, pozostających członkami Kościoła Ewangelicko-Luterańskiego). Zauważa się niewielki, ale systematyczny spadek liczby członków Kościoła Narodowego – dla porównania, w 1990 r. w Danii mieszkało ok. 5 135 400 mieszkańców, z których 4 584 450 było członkami Kościoła Narodowego (89%).

Zgodnie z Konstytucją obowiązuje wolność wyznania jednostki, wyjątkiem jest jednak głowa państwa, obecnie panująca Królowa Małgorzata II. Przynależy ona obligatoryjnie do Kościoła Ewangelicko-Luterańskiego. Największą religią mniejszości narodowych w Danii jest islam. W 2019 r. liczba muzułmanów wynosiła ok. 313 713, co stanowiło wówczas ok. 5,4% całej populacji Danii. Pozostałe mniejszości religijne to katolicyzm (ok. 35 tys.), Świadkowie Jehowy (ok. 15 tys.), judaizm (ok. 6 tys.), baptyści (ok. 5 tys.), Ruch Zielonoświątkowy (ok. 5 tys.) oraz mormoni (ok. 4,5 tys.).

1.6 Wykaz dni świątecznych i wolnych od pracy

Dni wolne od pracy
Nowy Rok - 1 stycznia
Wielkanoc (data waha się między 22 marca a 25 kwietnia):
Niedziela Palmowa, tj. niedziela na tydzień przed Wielkanocą
Wielki Czwartek, tj. czwartek przed Wielkanocą
Wielki Piątek, tj. piątek przed Wielkanocą
Poniedziałek Wielkanocny, czyli dzień po Wielkanocy
Dzień Modlitwy – maj, 3 tygodnie i 5 dni po Wielkanocy (nieobchodzony od 2024 r.)
Dzień Wniebowstąpienia – maj/czerwiec, 5 tygodni i 4 dni po Wielkanocy
Zielone Świątki – maj, 7 tygodni po Wielkanocy
Zesłanie Ducha Świętego – dzień po Zielonych Świątkach
Boże Narodzenie – 25 grudnia
Drugi dzień Bożego Narodzenia – 26 grudnia

Dni świąteczne
Dzień Okupacji Danii – 9 kwietnia
Święto Pracy w Danii – 1 maja
Dzień Wyzwolenia – 5 maja
Dzień Konstytucji – 5 czerwca

1.7 Infrastruktura transportowa

Infrastruktura w Danii charakteryzuje się efektywną siecią dróg (74 897 km, w tym 1 329 km autostrad), trakcji kolejowych (2 540 km), dziesięcioma portami ze strefą wolnego handlu oraz czterema międzynarodowymi lotniskami – w Kopenhadze, Billund, Aarhus i Aalborgu. W kwietniu 2021 rząd Danii ogłosił plan rozbudowy infrastruktury do 2035 r. Plan uwzględnia inwestycje na rozbudowę sieci dróg i autostrad.

Duńscy armatorzy dysponują jedną z najnowocześniejszych flot na świecie, a duńska flota handlowa składa się z ponad 500 statków o łącznej wyporności ponad 10 mln ton.

1.8 Obowiązek wizowy

Organem zajmującym się sprawami wizowymi jest Duńska Służba Imigracyjna (Danish Immigration Service) oraz Duńska Agencja ds. Międzynarodowej Rekrutacji i Integracji (Danish Agency for International Recruitment and Integration, SIRI), podległe duńskiemu Ministerstwu ds. Imigracji i Integracji.

Dania, jako kraj należący do strefy Schengen, bazuje na przepisach Unii Europejskiej w zakresie wydawania wiz. Podczas wjazdu do Danii z kraju spoza strefy Schengen obowiązuje kontrola paszportowa, a w przypadku wielu krajów dodatkowo obowiązek wizowy. W zależności od celu podróży obowiązują różne rodzaje wiz. Lista krajów objętych/nieobjętych obowiązkiem wizowym dostępna jest pod adresem: https://www.nyidanmark.dk/en-GB/Words-and-concepts/US/Visum/Countries-with-a-visa-requirement-and-visa-free-countries.

Podróż obywateli Polski do Danii odbywa się bezwizowo. Przy pobycie do 3 miesięcy, a w przypadku pobytu związanego z poszukiwaniem pracy do 6 miesięcy, nie istnieją w tym kraju żadne wymogi związane z koniecznością załatwiania formalności pobytowych. Osoby przyjeżdżające do Danii w celu podjęcia pracy na okres dłuższy niż 3 miesiące, muszą najpóźniej przed upływem 3 miesięcy od wjazdu na terytorium tego kraju wystąpić do władz duńskich z wnioskiem o ich zarejestrowanie i wydanie stosownego zaświadczenia, tzw. dowodu rejestracji pobytu obywateli UE, stanowiącego dokumentację prawa legalnego pobytu i pracy w Danii powyżej 3 miesięcy. Rejestracja następuje po złożeniu formularza wniosku (OD1) z załączoną umową o pracę lub wystawionym przez pracodawcę zaświadczeniem o zatrudnieniu. Powyższy dowód rejestracji pobytu wystawiany jest bezterminowo i zachowuje swoją ważność, dopóki spełnione są warunki, które stanowiły podstawę jego wystawienia. Prawo do uzyskania dowodu rejestracji pobytu mają osoby pozostające w stosunku pracy, osoby prowadzące indywidualną działalność gospodarczą, osoby studiujące, a także osoby posiadające odpowiednie środki finansowe w zakresie wystarczającym na zapewnienie utrzymania i niestanowiące ryzyka stania się obciążeniem dla finansów publicznych.

System administracyjny

2.1 Ustrój polityczny

Dania jest monarchią konstytucyjną od 5 czerwca 1849 r. Od 1972 r. panuje królowa Małgorzata II (Margrethe II) z dynastii Glücksburgów, córka króla Fryderyka IX i królowej Ingrid, zamężna z księciem Henrykiem (obecnie wdowa – książę Henryk zmarł 13 lutego 2018 r.). Para królewska ma dwóch synów, książąt Fryderyka (ur. 1968 r.) i Joachima (ur. 1969 r.), z których pierwszy jest następcą tronu. Królowa nie angażuje się w sprawy polityczne kraju i odgrywa przede wszystkim rolę reprezentacyjną. Rodzina królewska odgrywa natomiast istotną rolę, jeśli chodzi o wsparcie eksportu i promocję duńskich firm za granicą.

Dania jest najstarszą europejską monarchią z zachowaną ciągłością dziedzicznej władzy monarszej. W Danii obowiązuje trójpodział władzy z podziałem na władzę ustawodawczą, wykonawczą i sądowniczą.

2.2 Władza ustawodawcza

Władza ustawodawcza jest sprawowana przez jednoizbowy parlament – Folketing (Izbę Wyższą, Landsting, zlikwidowano w 1953 r.), w którym zasiada 179 deputowanych, wybieranych na 4-letnią kadencję (z możliwością wcześniejszego skrócenia kadencji). Po dwóch posłów wybieranych jest na Grenlandii i Wyspach Owczych. Obowiązuje proporcjonalny system wyborczy z 2-proc. progiem uzyskanych głosów dla partii politycznych biorących udział w wyborach. W strukturze Folketingu działają w obecnej kadencji (2019-2023) 33 komisje (z czego 25 stałych), których głównym zadaniem jest przygotowywanie aktów prawnych przyjmowanych w debacie plenarnej, w trzech czytaniach. Główną rolę odgrywają: Komisja Finansów, w której dyskutowany jest rządowy projekt budżetu państwa, a także Komisja ds. UE, na forum której zatwierdzane jest duńskie stanowisko w sprawach dotyczących problematyki Unii Europejskiej. Specyfiką duńskiego parlamentu jest funkcjonowanie dwóch komisji zajmujących się polityką zagraniczną państwa. Są to Komisja ds. Polityki Zagranicznej (ciało to ma umocowanie w konstytucji), z którym rząd zobowiązany jest konsultować kwestie szczególnego znaczenia w sferze polityki zagranicznej i obrony oraz Komisja Spraw Zagranicznych (sprawująca bieżący nadzór nad realizacją zadań duńskiego MSZ, w tym również w obszarze handlu zagranicznego i współpracy rozwojowej). W kontekście rozwijającej się współpracy energetycznej między Danią a Polską, istotna jest Komisja ds. Energii, Dostaw i Klimatu, zajmująca się m.in. zmianami klimatycznymi, planowaniem i zaopatrzeniem w energię oraz problematyką wydobycia ropy naftowej i gazu z szelfu duńskiego. Z kolei Komisja ds. Transportu, Budownictwa i Mieszkalnictwa kontroluje sposób, w jaki rząd prowadzi politykę transportową, budowalną i mieszkaniową.

2.3 Władza wykonawcza

Władzę wykonawczą sprawuje rząd (zazwyczaj mniejszościowy, a niekiedy nawet jednopartyjny), formowany przez zwycięską partię polityczną lub koalicję partii, zawsze w ramach bloków centroprawicy („niebieskiego”) lub centrolewicy („czerwonego”). Rząd powołuje formalnie królowa. Wybory odbywają się co 4 lata lub częściej, jeśli się na to zdecyduje premier, czy też w przypadku utraty przez gabinet poparcia w parlamencie.

Ostatnie wybory parlamentarne odbyły się 5 czerwca 2019 r. Premierem jest od 26 czerwca 2019 r. Mette Frederiksen z Partii Socjaldemokratycznej, która przejęła stanowisko po Larsie Løkke Rasmussenie z Partii Liberalnej (Venstre). Premier M. Frederiksen stoi na czele rządu mniejszościowego Socjaldemokratów, w parlamencie cieszącego się poparciem koalicji trzech ugrupowań bloku centro-lewicowego, tj. Partii Socjalliberalnej, Socjalistycznej Partii Ludowej oraz Listy Jedności (radykalna lewica / zieloni).

W swej historii Dania przyjmowała ustawy zasadnicze pięciokrotnie (w 1849, 1866, 1915, 1920 i 1953 r.). Głównym aktem prawnym Danii jest konstytucja uchwalona w 1953 r. (z późniejszymi poprawkami). Obowiązuje system prawa pisanego, stanowionego przez parlament.

2.4 Struktura administracji gospodarczej

W Danii centralnymi organami administracji rządowej odpowiedzialnymi za problematykę gospodarczą kraju są: Ministerstwo Gospodarki, Ministerstwo Przemysłu, Przedsiębiorczości i Spraw Finansowych, Ministerstwo Finansów mające w swoich kompetencjach nie tylko budżet państwa, ale także nadzór nad kluczowymi projektami inwestycyjnymi oraz cyfryzacją sektora publicznego, a także Ministerstwo Spraw Społecznych i Wewnętrznych, nadzorujące m.in. politykę strukturalną, finanse i zarządzanie nimi przez regiony.

Odnośnie do działalności gospodarczej i kontaktu z przedsiębiorcami, najwłaściwszą instytucją jest Ministerstwo Przemysłu, Przedsiębiorczości i Spraw Finansowych, której zasadniczym celem funkcjonowania jest kreowanie warunków możliwie przyjaznych dla prowadzenia działalności gospodarczej i wzrostu gospodarczego, i któremu podlega wiele wyspecjalizowanych agencji.

2.5 Sądownictwo gospodarcze

W Danii sądownictwo gospodarcze pozostaje w gestii licznych sądów rejonowych i dwóch sądów krajowych oraz Sądu Morskiego i Handlowego (Sø- og Handelsretten) z siedzibą w Kopenhadze. Sąd Morski i Handlowy jest właściwy dla rozstrzygania międzynarodowych sporów gospodarczych. Do spraw stosunków pracodawców właściwy jest sąd pracy (Arbejdsretten), natomiast w sprawach dotyczących nieprzestrzegania umów o warunkach zatrudnienia i wynagrodzenia urzędników publicznych sądem właściwym jest Sąd Urzędniczy (Tjenestemandsretten), podległy Sądowi Pracy. W Danii istnieje też Biuro Ombudsmana – odpowiednika polskiego Rzecznika Praw Obywatelskich. Rzecznik jest powoływany przez parlament. W 1974 r. powołany został rzecznik konsumentów, który nadzoruje przestrzeganie prawa w działalności gospodarczej i występuje w ochronie praw konsumentów.

2.6 Władza sądownicza

Władza sądownicza w Danii jest sprawowana przez niezawisłe i niezależne sądy. Dania jest podzielona na 24 okręgi sądowe, posiadające po jednym sądzie rejonowym funkcjonującym jako pierwsza instancja sądownicza. W Danii działają dwa sądy wyższej instancji – tzw. sądy krajowe. Są to: sąd zachodni (Vestre Landsret) dla Półwyspu Jutlandzkiego z siedzibą w Viborgu oraz wschodni (Østre Landsret) z siedzibą w Kopenhadze, obsługujący wyspy. Sąd Najwyższy (Højesteret) mający siedzibę w Kopenhadze, pełni funkcję sądu apelacyjnego dla wyroków i postanowień wydanych przez sądy krajowe oraz Sąd Morski i Handlowy.

Gospodarka

3.1 Ogólna charakterystyka sytuacji gospodarczej

Gospodarka duńska należy do najbardziej konkurencyjnych na świecie. W rankingu globalnej konkurencyjności Światowego Forum Ekonomicznego WEF Global Competitiveness Index 4.0 2019 sklasyfikowana została pod tym względem na 10. pozycji. Należy ponadto do najbardziej innowacyjnych państw według Global Innovation Index 2023, gdzie znalazła się na 9. miejscu.

Dania uważana jest za państwo oferujące jedne z najlepszych na świecie warunków do prowadzenia działalności gospodarczej – w rankingu Banku Światowego Doing Business 2020 sklasyfikowano ją pod tym względem na 4. miejscu na świecie i pierwszym w Europie. Dania posiada najwyższą ocenę agencji ratingowych: Moody’s – Aaa, S&P – AAA, Fitch AAA. Mocne strony gospodarki Danii to sektory rolnictwa i przetwórstwa żywności, konsultingu, elektroniki, infrastruktury IT, technologii 3 środowiskowych, energii odnawialnej, ogrzewania rozproszonego, ropy i gazu, farmaceutyki oraz transportu.

Gospodarkę charakteryzuje model „flexicurity”, wynikający z połączenia bezpieczeństwa socjalnego z łatwością w zatrudnianiu i zwalnianiu pracowników. Liberalny gospodarczo kraj, szczególnie pod względem zasad rynkowych i praw człowieka, opiera się na zasadach solidarności społecznej, gwarantującej równy dostęp i traktowanie obywateli w ramach świadczenia opieki medycznej, edukacji, kultury, zabezpieczenia społecznego, co finansowane jest z wysokich i progresywnych podatków. Nadrzędnym celem państwa pozostaje utrzymanie wysokiego poziomu dobrobytu społecznego.

Dania weszła w kryzys zw. z COVID-19 dobrze przygotowana. Dzięki nadwyżce w obszarze finansów publicznych (143 mld DKK na początku 2020 r.) rząd Danii był w stanie bardzo szybko i skutecznie podjąć działania pomocowe na rzecz ochrony gospodarki. Pakiet pomocowy zakładał dopłaty do wynagrodzeń, ulgi podatkowe, wsparcie dla osób samozatrudnionych i freelancerów, rekompensaty dla firm, wprowadzenie „pakietu letniego” zachęcającego Duńczyków do spędzenia wakacji w Danii, zwiększenie wysokości pożyczek państwowych udzielonych firmom turystycznym oraz podwojony fundusz na promocje duńskich firm za granicą na rok 2021.

Pomimo dobrego przygotowania i szybkiej reakcji rządu, pandemia COVID-19 miała negatywny wpływ na gospodarkę Danii ze względu na dużą rolę handlu zagranicznego . W pierwszej połowie 2020 r. PKB spadło o rekordowe 7,7%. Wraz z normalizacją sytuacji, sytuacja gospodarcza uległa znacznie poprawie. Prognozy Banku Centralnego Danii (Danmarks Nationalbank) z września 2021 zapowiadały wzrost PKB o 3,8% w 2021 r., ok. 3,1% w 2022 r. oraz 2,4% w 2023 r. Skutkiem COVID-19 był też okresowy spadek zatrudnienia. W kwietniu 2020 r. wyniósł on 73 tys. osób, co oznacza iż w krótkim czasie po wprowadzeniu restrykcji związanych z COVID-19 pracę straciło 93 tys. osób. Rządowe pakiety pomocowe przyczyniły się do uratowania ok. 81 tys. miejsc pracy. Część firm, które przed kryzysem dostarczały usługi i towary, odnotowywała znacznie zmniejszony popyt i musiała redukować zatrudnienie, zmniejszając skalę działania. Równolegle Dania odnotowała w drugim kwartale 2020 r. spadek liczby pracowników zagranicznych– o ponad 15 tys. (z ogólnej liczby 231 tys. przed epidemią). Normalizacja sytuacji gospodarczej umożliwiła stworzenie nowych miejsc pracy. We wrześniu 2021 r. Dania była jednym z czterech państw Unii Europejskiej, gdzie poziom bezrobocia spadł do poziomu niższego niż przed pandemią. Według Eurostatu stopa bezrobocia wyniosła 4,4%,. , w porównaniu z 6,5% w połowie 2020 r.

Pandemia COVID-19 najbardziej dotknęła branżę hotelarską i restauracyjną oraz sektor transportu, szczególnie lotnictwo. W czerwcu 2020 r. przeprowadzono restrukturyzację skandynawskich linii lotniczych SAS. Zwolnionych zostało 1593 pracowników. Jednocześnie Szwecja i Dania zwiększyły udział skarbu państwa obu krajów w SAS, który otrzymał dofinansowanie w wysokości 8,5 mld DKK.

W kontekście brexitu, najwrażliwszym obszarem dla Danii jest rybołówstwo. Aby zrekompensować straty poniesione w wyniku kryzysu COVID-19 i brexitu, władze Danii są przychylne inicjatywom wzmacniającym rynek wewnętrzny UE.

We wrześniu 2021 r. w Danii zniesiono wszelkie ograniczenia związane z pandemią COVID-19.

3.2 Główne sektory gospodarki

Sektor usług

Ten dział gospodarki odgrywa w Danii szczególną rolę, znajduje w nim bowiem zatrudnienie ok. 79,5% pracowników i tworzy on ponad 75,5% PKB. Główny segment działalności największej duńskiej firmy, koncernu A.P. Møller-Mærsk, związany jest z transportem. W Danii znajduje się także największa w Europie firma zajmująca się sprzątaniem – ISS International Service Systems, firma Sophus Berendsen – gigant na rynku usług pralniczych. Światową renomą cieszą się także duńskie firmy doradcze i projektanckie, jak COWI Consult, Rambøll czy Niras oraz biura architektoniczne, jak Utzon-Arkitekter czy Henning Arsen Architects A/S. Dania z pomocą oficjalnego programu rządowego „Invest in Denmark” zdecydowanie promuje dalszy rozwój usług, w tym lokalizację na jej terytorium centrów logistyczno-dystrybucyjnych, usług software’owych oraz kompleksowego świadczenia usług, tzw. „Shared Service Centers”. W 2015 r. firma Apple zdecydowała o utworzeniu zasilanego w 100% energią odnawialną centrum danych w mieście Viborg. W 2016 r. o otworzeniu centrum danych (tym razem w Odense) zadecydował Facebook.

Duński sektor bankowy charakteryzuje ujemne oprocentowanie, wprowadzone w 2012 r. W 2021 r. dotyczyło ono m.in. konto osobistych z saldem ponad 100 tys. (Danske Bank, Nordea Bank, Sydbank) lub 250 tys. DKK (Jyske Bank), łącznie około 35% kont osobistych w Danii.

Przemysł

Dania jest krajem ubogim w surowce mineralne inne, niż ropa naftowa i gaz naturalny. W związku z tym rozwój przemysłu, który nastąpił po II wojnie światowej, nie był związany z występowaniem konkretnych surowców. Ostatnie lata przyniosły dynamiczny rozwój gałęzi przemysłu związanych z wysoko wyspecjalizowaną produkcją (tworzywa sztuczne i metale), przez wykorzystanie nisz rynkowych, a także branż opartych na osiągnięciach naukowych, jak np. produkcja specjalistycznych chemikaliów i farmaceutyków, elektronika profesjonalna i projekty inżynierskie. Najważniejsze gałęzie przemysłu Danii to wydobycie ropy i gazu, przemysł stoczniowy, odzieżowy i obuwniczy, farmaceutyczny, maszynowy oraz elektroniczny. Warto nadmienić, że w 2018 r. podjęto decyzję o zaprzestaniu poszukiwań ropy i gazu na terenie Danii (na lądzie). W związku z planami osiągnięcia neutralności klimatycznej przez Danię, zapowiedziano całkowite zaprzestanie wydobycia ropy i gazu z duńskiej części Morza Północnego do 2050 r. Duński sektor przemysłowy zatrudnia ok. 21% siły roboczej i ma ponad 25% udział w PKB.

Rolnictwo

Duńskie rolnictwo uważane jest za jedno z najbardziej rozwiniętych na świecie. Dominuje hodowla – produkcja zwierzęca, głównie mięsa wieprzowego, produkcja mleka i jego przetworów, co stanowi ok. 70% łącznej wartości sprzedaży. Na produkcję roślinną stanowiącą pozostałe 30%, składa się głównie uprawa pszenicy, jęczmienia, ziemniaków i buraków cukrowych. Duńskie rolnictwo charakteryzuje się trwałym powiązaniem rolników z odbiorcami ich produktów, mającym korzenie w rozwiniętym jeszcze w XIX wieku ruchu spółdzielczym. Rolnictwo w Danii zatrudnia ok. 3% siły roboczej i wytwarza 1,6% PKB. Duńskie rolnictwo przeznacza na eksport aż 2/3 produkcji.

3.3. Tabela najważniejszych wskaźników makroekonomicznych

Wyszczególnienie	ROK 2021	ROK 2022
PKB w mld EUR	342,6	380,6
PKB na jednego mieszkańca w tys. EUR	58,5	64,4
Tempo wzrostu PKB w procentach	6,8	2,7
Relacja deficytu/nadwyżki finansów publicznych do PKB w procentach	2,3	3,3
Relacja całkowitego długu publicznego do PKB w procentach	36	30
Stopa inflacji (indeks cen konsumpcyjnych CPI) w procentach	1,9	8,5
Stopa bezrobocia w procentach	5,1	4,5
Wartość obrotów handlu zagranicznego w mld EUR	227	242,1
Wartość eksportu w mld EUR	115	120,6
Wartość importu w mld EUR	112	121,5
Relacja deficytu/nadwyżki na rachunku obrotów bieżących bilansu płatniczego do PKB w procentach	9,1	13,5
Wartość zagranicznych inwestycji bezpośrednich w Danii w bilionach EUR	brak danych	brak danych
Wartość zagranicznych inwestycji bezpośrednich Danii za granicą w bilionach EUR	brak danych	brak danych

Źródło: Statistics Denmark, Eurostat

3.4 Handel zagraniczny

Największymi rynkami eksportowymi dla Danii w 2022 r. były Niemcy (ok. 14,3% eksportu), Szwecja (ok. 8,6% eksportu), Norwegia (ok. 5,6% eksportu), Niderlandy (ok. 5,5% eksportu), USA (ok. 4,7% eksportu), Wielka Brytania (ok. 4% eksportu), Polska (ok. 3,5% eksportu i 7,9% importu), Francja (ok. 3,3% eksportu) oraz Chiny (ok. 2,8% eksportu).

Duńskie firmy intensywnie eksportują także na odległe rynki pozaeuropejskie, takie jak Chiny, Meksyk i inne gospodarki wschodzące. Zmiana kierunków eksportu Danii i bardziej intensywna promocja duńskich produktów w krajach trzecich nastąpiły po kryzysie finansowym, kiedy popyt na tradycyjnych rynkach eksportowych uległ znacznemu zmniejszeniu. I tak Chiny w 2000 r. zajmowały 19. pozycję na liście największych rynków eksportowych Danii, podczas gdy w 2019 r. zajęły już 7. pozycję. W dalszym ciągu jednak UE pozostaje pierwszym rynkiem eksportowym Danii, w tym przede wszystkim Niemcy, Szwecja, Holandia i Polska.

W pierwszych sześciu miesiącach 2021 r. duński eksport towarów i usług wyniósł 679 mld DKK. To o 7% więcej niż w tym samym okresie roku 2020 i o 2% więcej niż w tym samym okresie roku 2019. Import towarów i usług do Danii wyniósł w pierwszej połowie 2021 r. 602 mld DKK, czyli o 9% więcej niż w tym samym okresie roku 2020 i o 3% więcej niż w tym samym okresie roku 2019. Zarówno w przypadku eksportu, jak i importu wzrosty wynikały głównie ze zwiększonego obrotu towarami.

Duński handel zagraniczny ucierpiał najbardziej na początku roku 2020. Od stycznia do maja 2020 r. nastąpił 17% spadek w eksporcie towarów i usług, a import zmalał o 16%. Zarówno eksport, jak i import stopniowo rósł i w marcu 2021 znalazł się z powrotem na poziomie z początku 2020 r.

PLIK IMPORT EKSPORT GRAF 2020-2021

Źródło: Statistics Denmark

3.5 Inwestycje zagraniczne

Źródło: Nationalbanken.dk

W 2019 r. firmy duńskie dokonały inwestycji zagranicznych w wysokości 68 bilionów DKK (obejmuje to inwestycje w spółki zależne i stowarzyszone za granicą), co było najwyższym wskaźnikiem od 2008 r. Z kolei w 2020 r. inwestycje zagraniczne duńskich firm wzrosły o 5 mld DKK, a bezpośrednie inwestycje zagraniczne w Danii spadły o 10 mld DKK.

W 2019 r. duński DSV kupił szwajcarską firmę transportową Panalpina za 35 mld DKK. Ponadto duński fundusz emerytalny ATP wraz z brytyjską 3i Infrastructure zakupił norweskiego operatora telekomunikacji morskiej i operatora sieci Tampnet. Kolejnej inwestycji dokonał duński Kirkbi, który wraz z inwestorami zagranicznymi przejął pełną kontrolę nad Merlin Entertainment, która z kolei jest właścicielem parków Legoland. Ponadto, firma Lundbeck zakupiła amerykańską firmę farmaceutyczną Alder BioPharmaceuticals.

Pięć duńskich firm posiadających największe inwestycje bezpośrednie za granicą to obecnie A.P. Møller - Maersk, Carlsberg, Ørsted, Novo Nordisk i Vestas, które łącznie stanowią ok. jednej trzeciej wszystkich inwestycji. Krajami z największym duńskim kapitałem inwestycyjnym są: Szwecja (15,2%), a następnie Wielka Brytania (14,6%) oraz Niemcy (12,1%).

W maju 2021 duński parlament przyjął ustawę dot. kontroli niektórych bezpośrednich inwestycji zagranicznych. Nowe regulacje wprowadziły obowiązkowy mechanizm screeningu niektórych inwestycji zagranicznych w sektorach uważanych za wrażliwe. Inwestorzy zagraniczni będą zobowiązani do wystąpienia o zgodę na inwestycję do rządu Danii.

3.6 Uczestnictwo Danii w wielostronnych organizacjach i porozumieniach o charakterze gospodarczym

Dania, jako kraj założycielski, aktywnie uczestniczy w pracach OECD, monitorując działalność wielu komitetów. Dania jest także członkiem Komitetu ds. Rozwoju (DCD-DAC), Europejskiej Konferencji Ministrów Transportu (ECMT), Międzynarodowej Agencji Energii (IEA), Agencji Energii Nuklearnej (NEA) oraz Klubu Afryki Zachodniej i Sahelu (Sahel & West Africa Club). Ponadto, od 1 stycznia 1995 r. Dania jest członkiem Światowej Organizacji Handlu (WTO), uznając kompetencje wspólnotowe w obszarze polityki handlowej.

Dania jest również członkiem i aktywnie uczestniczy w pracach regionalnych organizacji ekonomicznych: EWG / Unii Europejskiej (od 1973 r.); Rady Państw Morza Bałtyckiego z siedzibą w Sztokholmie (od czasu jej utworzenia w Kopenhadze w dniu 6 marca 1992 r.), Rady Nordyckiej (od momentu jej utworzenia w 1952 r.), Komisji Helsińskiej ds. ochrony środowiska Morza Bałtyckiego (HELCOM) – od wejścia w życie Konwencji Helsińskiej w 1980 r., Współpracy Energetycznej Państw Regionu Morza Bałtyckiego – Baltic Sea Region Energy Cooperation (BASREC) – od jej utworzenia w 1999 r. przez Radę Państw Morza Bałtyckiego, Bałtyckiego Forum Rozwoju (Baltic Development Forum, w latach 1998 – 2018). Poza tym, Dania jest udziałowcem i uczestniczy w działalności gospodarczej Grupy Banku Rozwoju Afryki (The African Development Bank Group), Grupy Banku Rozwoju Azji (The Asian Development Bank Group) oraz Grupy Banku Rozwoju Państw Ameryki (The Inter-American Development Bank Group).

W 2015 r. Dania – jako pierwszy kraj nordycki – przystąpiła do tworzonego przez Chiny Asian Infrastructure Investment Bank (AIIB).

1 czerwca 2017 r. Dania, jako jedno z pierwszych państw UE, ratyfikowała porozumienie o wolnym handlu z Kanadą (CETA). Ratyfikację tego porozumienia handlowego poparły największe centrale związkowe oraz Konfederacja Przemysłu Duńskiego (DI). Dania uznaje CETA za najbardziej ambitne porozumienie handlowe wynegocjowane do tej pory przez UE, jak również za wzór dla przyszłych porozumień FTAs oraz polityki handlowej UE w następnych latach.

W Kopenhadze ma swoje siedziby wiele organizacji międzynarodowych, których Dania jest członkiem:

Europejska Agencja ds. Środowiska (European Environment Agency, EEA);
Europejskie Biuro Radiokomunikacji (European Radiocommunications Office, ERO);
Europejska Organizacja Rybołówstwa (Eurofish);
Centrum Informacyjne Globalnej Bioróżnorodności (Global Biodiversity Information Facility, GBIF);
Biuro Obsługi Zamówień Publicznych UNDP (Inter-Agency Procurement Services Office, IAPSO UNDP);
Międzynarodowa Rada Badań Morza (International Council for the Exploration of the Sea, ICES);
Zgromadzenie Parlamentarne OBWE (Parliamentary Assembly of the Organization for Security and Cooperation in Europe, OSCE);
Nordyckie Biuro Łącznikowe Funduszu Ludnościowego ONZ (UN Population Fund);
Fundusz ONZ ds. Pomocy Dzieciom (United Nations Childrens Fund – UNICEF);
Agencja Zamówień Publicznych ONZ (United Nations Office for Project Services, UNOPS);
Światowy Program Żywnościowy (World Food Program, WFP);
Europejskie Biuro Regionalne Światowej Organizacji Zdrowia (Regional Office for Europe – World Health Organization, WHO).

3.7 Stosunki gospodarcze z UE

W obszarze polityki monetarnej Dania korzysta z wyłączenia traktatowego (tzw. opt-out) i posiada własną walutę – duńską koronę (DKK). Dania utrzymuje stabilny kurs wymiany korony do euro w granicach wyznaczonych przez Exchange Rate Mechanism II (ERM II). Wedługg kursu EBC z 3 stycznia 2024 r., 1 euro = 7,4581 DKK.

Jednym z najważniejszych aspektów relacji gospodarczych Danii z UE jest kwestia kosztów i korzyści ze swobody przepływu osób i swobody świadczenia usług, stanowiących fundament Jednolitego Rynku. Duński model rynku pracy, jak również system zabezpieczenia społecznego, poddawany jest presji ze strony zagranicznej siły roboczej. Dania chce utrzymać skuteczny nadzór nad m.in. warunkami podatkowymi i środowiskiem pracy zagranicznych przedsiębiorstw poprzez zobowiązanie do rejestracji zagranicznego usługodawcy w rejestrze usługodawców zagranicznych (RUT). Rząd Danii z niechęcią przyjmuje propozycje dyrektywy KE, która wprowadziłaby płacę minimalną.

Na forum UE, Dania wspiera inicjatywy prowadzące do redukcji emisji dwutlenku węgla, w tym zieloną transformację w sektorze rolnictwa.

Dwustronna współpraca gospodarcza

4.1 Gospodarcze umowy dwustronne

Polsko-duńskie stosunki gospodarcze regulują postanowienia dorobku prawnego Unii Europejskiej na podstawie podpisanego 16 kwietnia 2003 r. w Atenach i obowiązującego od 1 maja 2004 roku Traktatu dotyczącego przystąpienia Polski i 9 innych krajów do Unii Europejskiej (Dz.U. 2004 nr 90, poz. 864).

Najważniejszymi umowami regulującymi wzajemne stosunki gospodarcze ponadto są:

1/ Konwencja między Rzecząpospolitą Polską a Królestwem Danii w sprawie unikania podwójnego opodatkowania i zapobiegania uchylaniu się od opodatkowania w zakresie podatków od dochodu i majątku, sporządzona w Warszawie dnia 6 grudnia 2001 r. (Dz.U. 2003 nr 43 poz. 368) oraz Protokół z dnia 07.12.2009 r. (Dz.U. 2010 Nr 241, poz. 1613);

2/ 16 czerwca 2004 r. zostało podpisane „Memorandum o współpracy w zakresie zagadnień energetycznych pomiędzy organami krajowych administracji Rzeczypospolitej Polskiej i Królestwa Danii, właściwych w sprawach energii”. W celu wypełnienia intencji zawartych w memorandum organy administracji spotykali się na przemian w Rzeczypospolitej Polskiej i w Królestwie Danii. Ponadto, w ramach memorandum organizowane są kampanie informacyjne promujące doświadczenia duńskie;

3/ Wspólny Komunikat o współpracy między Polską a Danią podpisany przez Ministrów Spraw Zagranicznych w kwietniu 2015 r.;

4/ Wspólne oświadczenie o współpracy i wymianie informacji nt. świadczenia usług i delegowania pracowników podpisane w dniu 8 kwietnia 2015 przez ministrów pracy Polski i Królestwa Danii.

5/ Umowa o popieraniu i wzajemnej ochronie inwestycji z dn. 1 maja 1990 r. została rozwiązana za porozumieniem stron. 31 stycznia 2019 r. zakończono proces ratyfikacji porozumienia o jej zakończeniu podpisanego 17 października 2017 r. (Dz.U. 2019 poz. 191);

6/ Umowa między Rzeczpospolitą Polską a Królestwem Danii w sprawie projektu Baltic Pipe podpisana w dn. 11 grudnia 2018 r. (Dz. U. poz. 673).

4.2 Dwustronna wymiana handlowa

Dania pozostaje ważnym partnerem handlowym Polski. Wymiana handlowa Danii z Polską (w mln EUR) poniżej:

Dania w 2019 r. była dla Polski 17. partnerem eksportowym (z udziałem 1,6%) i 21. importowym (z udziałem 1,1%). Polska zajmowała w 2019 r. 8. miejsce (w 2014 r. 10. miejsce) wśród najważniejszych partnerów handlowych w eksporcie (z udziałem 3,1%) oraz 6. miejsce (w 2014 r. 8. miejsce) w imporcie (z udziałem 4,2%).

Od 1999 r. utrzymuje się dodatnie dla Polski saldo wymiany handlowej, ale Dania jest jednym z trzech krajów członkowskich Unii Europejskiej (obok Hiszpanii i Belgii), w handlu z którymi Polska odnotowuje ujemne saldo handlowe artykułami rolno-spożywczymi. W okresie po akcesji Polski do UE do kryzysu gospodarczego w 2008 r. miał miejsce dynamiczny wzrost eksportu z Polski do Danii. Po chwilowym załamaniu eksportu w latach 2009-2010 nastąpił dynamiczny wzrost, który znacznie osłabł w roku 2018.

Pod koniec 2018 r. największy udział w eksporcie Polski do Danii miały wyroby przemysłu elektromaszynowego – 35,2% (w tym urządzenia mechaniczne i elektryczne stanowiły 18,5% eksportu), artykuły rolno-spożywcze – 15,2%, wyroby przemysłu chemicznego – 13%, metale nieszlachetne i wyroby z nich – udział 9,6%, wyroby przemysłu drzewno-papierniczego – 7%. Największe wartościowo pozycje towarowe w eksporcie z Polski do Danii w 2018 r. to sprzęt medyczny (protezy, sprzęt i aparaty ortopedyczne i słuchowe), meble do siedzenia i spania, transformatory elektryczne, produkty petrochemiczne, statki, konstrukcje stalowe.

W imporcie największą grupę w 2018 r. stanowiły artykuły rolno spożywcze – 32,75% (z tego pochodzenia zwierzęcego, głównie wieprzowina 26,4%), wyroby przemysłu elektromaszynowego – 25,8%, wyroby przemysłu chemicznego – 20,2% oraz wyroby metalurgiczne 8,4%. Największe pozycje towarowe w imporcie to żywe świnie, mięso wieprzowe, statki, leki.

W grupie największych polskich eksporterów (uwzględniając reeksport) prowadzących wymianę z Danią, znajdują się: Animex, Crist, Electrolux Poland, Elstar Oils, Farm Equipment International, Hjort Knudsen Polen, Philips Lighting Poland, Arcelormittal Poland, Borg Automotive, Can-Pack. Importerzy to przede wszystkim: Animex, Cemat-Silicon, Crist, Jysk, Markisol International ltd., Novo Nordisk Pharma, Ship-Service, Sokołów, Arla Foods i Chr. Hansen Poland.

4.3 Inwestycje

Dania jest znaczącym inwestorem kapitałowym w Polsce. Według danych GUS w 2019 r. w Polsce prowadziło działalność gospodarczą 734 firm z kapitałem pochodzącym z Danii (w 2018 r. – 687, a w 2017 r. 639). Kapitał zagraniczny udziałowców z Danii wyniósł w 2019 r. 4 122,9mld PLN, co daje 2% udziału w kapitale zagranicznym Polski ogółem. W 2018 r., największa część duńskiego kapitału została zainwestowana w woj. mazowieckim – ok. 1,44 mld PLN, w woj. zachodniopomorskim 921 mln PLN, woj. wielkopolskim ok. 376 mln PLN, łódzkim 196 mln PLN oraz woj. kujawsko-pomorskim ok. 140 mln PLN. Dochody firm duńskich zarejestrowanych w Polsce w 2018 r. wyniosły wg NBP 269,2 mln EUR, a reinwestowane zyski wynosiły 98 mln EUR.

Polskie bezpośrednie inwestycje w Danii pod koniec roku 2018 wyniosły wg NBP 35,2 mln EUR. Straty polskich spółek zarejestrowanych w Danii wynosiły w 2018 r. 5,6 mln EUR, a reinwestowane zyski wynosiły -2,1 mln EUR, co oznacza faktyczny odpływ. Łącznie w 2018 r. odpłynął z Danii polski kapitał o wartości 338 mln EUR (wg statystyk duńskich polskie inwestycje bezpośrednie w Danii wynosiły pod koniec 2018 r. ok. 80 mln EUR).

Polską bezpośrednią inwestycją w Danii było przejęcie w 2010 r. przez firmę Asseco Poland S.A., za cenę 73,7 mln DKK (ok. 40 mln PLN), pakietu 51,65% udziałów firmy IT PRACTICE A/S i zmiana jej nazwy na Asseco Denmark A/S. Ze spółką Asseco Denmark są powiązane kapitałowo spółki w Danii: Peak Consulting Group i Code Connection. Ponadto w 2001 r. firma Amica Wronki S.A. przejęła 100% udziałów w kapitale duńskiej spółki GRAM DOMESTIC A/S. Spółka zajmuje się sprzętem gospodarstwa domowego. Na duńskim rynku marka ta posiada około 20% udział, natomiast w całej Skandynawii jej udział wynosi ok. 10%. Marka Gram jest marką należącą do najbardziej renomowanych i drogich na rynku skandynawskim. Spółka AMICA Wronki S.A. wykorzystała zarówno markę Gram Domestic, jak również kanały dystrybucyjne tej firmy do wprowadzania na rynek urządzeń produkowanych przez Amicę w Polsce. Na rynku duńskim zainwestowała także firma PGNiG SA, która swój oddział otworzyła w 2008 r. w związku z planami prowadzenia prac poszukiwawczych ropy i gazu w południowej części Jutlandii. Spółka wycofała się z Danii w 2012 r., ponieważ badania wykazały zbyt niską wartość opałową wydobywanego gazu.

Projekt gazociągu Baltic Pipe, łączącego Polskę z Szelfem Norweskim, zakończył się sukcesem. Przepustowość wspólnego projektu operatorów gazowych sieci przesyłowych Polski (Gaz System) i Danii (Energinet) ze względów technicznych wynosiła w początkowym okresie (01.10-30.11. 2022 r.) 2 mld m³ rocznie. 30 listopada 2022 r. gazociąg osiągnął pełną przepustowość 10 mld m³ rocznie. Baltic Pipe to strategiczny projekt, który utworzył nową drogę dostaw gazu ziemnego z Norwegii na rynek duński i polski oraz do użytkowników końcowych w krajach sąsiednich. Realizacja tej inwestycji wzmocniła bezpieczeństwo energetyczne Polski i regionu Europy Środkowo-Wschodniej oraz przyczyniła się do wzrostu konkurencyjności polskiego rynku gazu.

4.4 Współpraca regionalna i samorządów gospodarczych

Duńskie miasta mają zawarły dotychczas ponad 30 partnerstw z miastami polskimi. . Ze względu na samodzielność i silną pozycję duńskiej administracji lokalnej, kluczowe znaczenie ma budowanie bezpośrednich relacji partnerów duńskich z polskimi samorządami, zwłaszcza z obszaru Polski północnej i zachodniej. Aktywną współpracę z partnerami z Bornholmu prowadzą samorządy woj. warmińsko-mazurskiego.

Od 2011 r., we współpracy z władzami samorządowymi, regularnie w Ambasadzie RP w Kopenhadze organizowane są spotkania i wydarzenia promocyjne poszczególnych województw. Ukierunkowane są one przede wszystkim na promocję inwestycji duńskich w Polsce, obecności firm polskich na rynku duńskim oraz wymianę doświadczeń. Przykładowo, w dn. 12-14 lutego 2020 r. z wizytą w Danii przebywała delegacja samorządowa pod przewodnictwem wiceburmistrza Wołomina p. Łukasza Marka. Celem wizyty było zapoznanie się z najlepszymi praktykami dotyczącymi funkcjonującego w Danii systemu zarządzania odpadami oraz stosowanymi w tym zakresie najnowocześniejszymi technologiami. Spotkania delegacji z samorządami duńskimi oraz instytucjami otoczenia biznesu przyjęły formę konsultacji polsko-duńskich i były okazją do wypromowania gminy Wołomin jako miejsca rozwijającego się, atrakcyjnego biznesowo i o dużym potencjale inwestycyjnym.

Dostęp do rynku

5.1 Dostęp do rynku dla polskich towarów i usług

Dania stosuje zasady Jednolitego Rynku UE. Rynek duński jest jednak hermetyczny, wejście nań utrudniają specyficzne uwarunkowania, takie jak mała skala rynku konsumenckiego, związki dystrybutorów z producentami, rola pośredników handlowych w dystrybucji towarów, wymóg stosowania języka duńskiego, procedury administracyjne, czy krajowe standardy, które są często bardziej restrykcyjne niż obowiązujące przepisy unijne.

W sektorze rolnym i spożywczym dominują duże firmy, powstałe w wyniku wieloletniego procesu fuzji i koncentracji, mające często formę prawną spółdzielni. Pośród nich na rynku mięsnym dominuje Danish Crown (94% udziału w rynku), na rynku mlecznym firma Arla (90% rynku mleka i jego przetworów), a na rynku napojów koncern Carlsberg. Duży stopień monopolizacji ma także swoje odbicie w sektorze handlu detalicznego, gdzie dominują dwie firmy handlowe – Salling Group (właściciel m.in. sklepów Netto) i Coop Danmark. Obie firmy dysponują łącznie ponad 65% udziałem w rynku.

Większe rozdrobnienie panuje w sektorze IT oraz nowych technologii. Dania jest jednym z krajów o najwyższym odsetku start-upów oraz firm z sektora IT, który rozwija się bardzo dynamicznie.

W Danii obowiązuje system rejestracji online przedsiębiorstw zagranicznych – także z państw członkowskich UE – świadczących usługi na terytorium tego kraju (tzw. RUT). Zagraniczne firmy, które wysyłają pracowników do pracy w Danii, muszą przekazywać szereg dodatkowych informacji o firmie i pracownikach do Urzędu ds. Działalności Gospodarczej (Danish Business Authority – Erhvervsstyrelsen). W szczególności dotyczy to usług w branży rolnej, leśnej, ogrodniczej oraz budowlanej, gdzie większość firm zagranicznych działających na lokalnym rynku to firmy polskie.

5.2 Dostęp do rynku pracy. Świadczenie usług i zatrudnienie obywateli RP

Od 1 maja 2009 r. zniesiono okres przejściowy dotyczący ograniczenia wolnego przepływu siły roboczej z nowych krajów członkowskich UE. Obecnie obywateli polskich obowiązują przepisy stosowane na równi wobec wszystkich obywateli UE.

W Danii nie istnieje obowiązek uzyskiwania przez obywateli polskich zezwolenia na pobyt i pracę. Przy pobycie do 3 miesięcy, a w przypadku pobytu związanego z poszukiwaniem pracy do 6 miesięcy, nie istnieją w tym kraju żadne wymogi związane z koniecznością załatwiania formalności pobytowych. Osoby przyjeżdżające do Danii w celu podjęcia pracy na okres dłuższy niż 3 miesiące, muszą najpóźniej przed upływem 3 miesięcy od wjazdu na terytorium tego kraju wystąpić do władz duńskich z wnioskiem o ich zarejestrowanie i wydanie stosownego zaświadczenia, tzw. dowodu rejestracji pobytu obywateli UE, stanowiącego dokumentację prawa legalnego pobytu i pracy w Danii powyżej 3 miesięcy. Rejestracja następuje po złożeniu formularza wniosku (OD1) z załączoną umową o pracę lub wystawionym przez pracodawcę zaświadczeniem o zatrudnieniu. Powyższy dowód rejestracji pobytu wystawiany jest bezterminowo i zachowuje swoją ważność, dopóki spełnione są warunki, które stanowiły podstawę jego wystawienia. Prawo do uzyskania dowodu rejestracji pobytu mają osoby pozostające w stosunku pracy, osoby prowadzące indywidualną działalność gospodarczą, osoby studiujące, a także osoby posiadające odpowiednie środki finansowe w zakresie wystarczającym na zapewnienie utrzymania i nie stanowiące ryzyka stania się obciążeniem dla finansów publicznych.

Duński rynek pracy znacznie różni się od modelu polskiego. Bardzo ważną rolę pełnią w nim związki zawodowe i organizacje pracodawców. To one decydują o płacach i warunkach pracy. W Danii nie istnieje ustawowa płaca minimalna, wysokość wynagrodzenia jest ustalana w układach zbiorowych negocjowanych przez związki pracowników i pracodawców.

Dania uzależnia od konkretnych okoliczności / analizy każdego przypadku, czy obywatel UE / EOG (w tym obywatel duński), jest uważany za pracownika na mocy prawa UE. Najważniejsze jest stwierdzenie faktu, czy dana osoba ma rzeczywiste zatrudnienie, czy wykonuje usługi dla- i pod kierownictwem innej osoby, od której otrzymuje wynagrodzenie. Zatrudnienie, które jest marginalne (mniej niż 10-12 godzin tygodniowo), jest wyłączone z zakresu problematyki swobody przepływu pracowników.

Ustawa o oddelegowaniu pracowników do pracy za granicą, którą objęci są pracownicy delegowani w Danii, chroni pracowników przed niekorzystnym traktowaniem przez pracodawcę, i zapewnia oddelegowanemu pracownikowi możliwość wniesienia w Danii sprawy do sądu w celu obrony praw pracowniczych. Pracownicy oddelegowani do pracy za granicą, którzy czasowo mają pracować w Danii, muszą mieć odpowiednie kwalifikacje do wykonywania swojej pracy. Niektóre zagraniczne kwalifikacje muszą być zatwierdzone przez Duńską Inspekcję Pracy, natomiast pracodawca musi upewnić się, że pracownik posiada inne, niezbędne kwalifikacje.

Pracownicy delegowani mają prawo do pracy na takich samych zasadach, jak pracownicy duńscy, są także objęci duńskimi przepisami dotyczącymi równego traktowania i wynagrodzenia, niedyskryminacji oraz niektórymi przepisami dotyczącymi czasu pracy. Jeśli chodzi o prawo do urlopu, pracownicy delegowani są objęci przepisami regulującymi urlop w Polsce, ale mają też zagwarantowane minimalne zasady określone przez duńską Ustawę Urlopową.

W pierwszej poł. 2017 r. gospodarze układów zbiorowych, tj. związki zawodowe, uzgodniły zasady dotyczące opłacania składek przez firmy zagraniczne. Wg uzgodnionych zasad firmy zagraniczne nie wnoszą składek na fundusz urlopowy, jeżeli pracownicy zagraniczni mają prawo do 2,8 dni urlopu w miesiącu (25 lub więcej dni w roku) i otrzymują za ten okres wynagrodzenie w wysokości 12,5% lub więcej. Jeżeli pracownik ma mniej dni urlopu i należy mu się (wg polskich przepisów) mniejsze wynagrodzenie za czas urlopu, wówczas różnicę należy odprowadzać do duńskiego funduszu urlopowego. Takie rozwiązanie jest oczywiście wyjściem naprzeciw problemom polskich firm zw. z podwójnym oskładkowaniem, jakkolwiek z powodu różnic w przepisach w PL i DK, może ono powodować trudności w wyliczaniu i porównywaniu zasad odnoszących się do urlopu i wynagrodzenia za urlop.

Poważną barierą w świadczeniu usług na terenie Danii jest ponadto lista zawodów regulowanych, na której znajduje się 178 pozycji. Wykonywanie tych zawodów dozwolone jest dopiero po uprzednim uzyskaniu zezwolenia i po spełnieniu wymogów określonych przepisami prawnymi. Ma to miejsce zwłaszcza w przypadku zawodów związanych z wykonywaniem instalacji elektrycznych, wodociągowych, sanitarnych i gazowych. W ww. zawodach, oprócz autoryzacji osoby wykonującej te zawody, konieczna jest autoryzacja przedsiębiorstwa, wiążąca się z wysoką opłatą oraz posiadaniem wdrożonego i funkcjonującego systemu zarządzania jakością, potwierdzonego przez jednostkę certyfikującą.

5.3 Nabywanie i wynajem nieruchomości

Zasady nabywania nieruchomości w Danii regulują: przepisy ustawy z 1959 r. o nabywaniu nieruchomości (w tym przez cudzoziemców, jako że zawierają wymóg stałego zamieszkania), ze zmianami wprowadzonymi rozporządzeniem z 28.08.1986 r., przepisy ustawy z 24.09.2009 r. o zagospodarowaniu przestrzennym, przepisy ustawy z 2007 r. o domach letniskowych i kempingach oraz przepisy ustawy z 01.06.2010 r. o nieruchomościach rolnych. Zgodnie z wymienionymi regulacjami prawnymi nieruchomości (w tym także domy letniskowe) mogą w Danii nabyć osoby lub firmy, które posiadały w tym kraju stałe miejsce zamieszkania lub miały tu swą siedzibę od minimum 5 lat. W przypadku okresu krótszego niż 5 lat, obowiązuje ogólna zasada uzyskania zezwolenia na nabycie nieruchomości od duńskiego Ministerstwa Sprawiedliwości.

W przypadku obywateli państw członkowskich Unii Europejskiej prowadzących działalność gospodarczą w Danii, zezwolenie na zakup nie jest wymagane, jeżeli nieruchomość ma stanowić stałe zamieszkanie dla pracowników lub ma być wykorzystywana do prowadzenia działalności firmy.

Reguły nabycia gospodarstw rolnych określa ustawa w sprawie gospodarstw rolnych z 1967 r., wielokrotnie nowelizowana, ostatnio w 2017 r. W 1973 r. wprowadzono wymóg stałego zamieszkania nabywcy gospodarstwa rolnego na terenie Danii, a w 1994 r. zaostrzono jej przepisy przez wzmocnienie zasady pierwokupu w nabywaniu nieruchomości rolnych. Nowelizacja ustawy w 2010 r. zniosła limit maksymalnej liczby zwierząt hodowlanych, limit obszaru gruntu, określenie maksymalnego obszaru w przypadku łączenia gospodarstw (dotychczas maksymalnie 400 ha) i liczby nabywanych gospodarstw. Ustawa ta gwarantuje odpowiednie wykorzystanie ziemi rolnej. Odnosi się ona do wszystkich gospodarstw powyżej 2 ha zarejestrowanych w krajowym rejestrze katastralnym. Nabywca ziemi rolnej musi być pełnoletni, posiadać obywatelstwo jednego z państw członkowskich Unii Europejskiej lub Europejskiego Obszaru Gospodarczego oraz spełnić wymóg osiedlenia się w gospodarstwie rolnym, nie później niż w ciągu 6 miesięcy od jego nabycia. Wszystkie zawarte w ustawie przepisy odnoszą się zarówno do cudzoziemców, jak i Duńczyków. Osoba ubiegająca się o prawo do kupna gospodarstwa rolnego musi uzyskać zezwolenie, jeśli mieszka w Danii krócej niż 5 lat.

Osoba przebywająca w Danii ma możliwość dzierżawienia odpowiedniej dla siebie nieruchomości, w oparciu o sporządzoną w tym celu pisemną umowę z właścicielem lub zarządcą nieruchomości.

5.4 System zamówień publicznych

Duńska Agencja ds. Konkurencyjności (Danish Competition Authority- https://www.kfst.dk/ ) jest instytucją administracji rządowej odpowiedzialną za stosowanie systemu zamówień i przetargów publicznych. Dania przyjęła unijne regulacje prawne dotyczące przetargów publicznych. Regulacje te dokładnie wyszczególniają wartości graniczne określone przez Komisję Europejską, dotyczące przetargów na prace konstrukcyjno-budowlane, na zakup towarów i usług, poniżej których obowiązują przepisy duńskie.

Wszystkie przetargi publiczne organizowane wg procedur unijnych i część przetargów podlegających regulacjom duńskim, są ogłaszane na stronie internetowej udbud.dk, należącej do stowarzyszenia Samorząd Lokalny Danii (Local Government Denmark) oraz Urzędu ds. Działalności Gospodarczej (Danish Business Authority). Wielu inwestorów – organizatorów przetargów podlegających duńskim regulacjom – preferuje jednakże ogłaszanie ich na własnych stronach internetowych lub/i w prasie regionalnej.

5.5 Ochrona własności przemysłowej i intelektualnej

Duńskie Biuro Patentów i Znaków Towarowych (Danish Patent and Trademark Office) jest organem administracji państwowej odpowiedzialnym za rejestrację patentów, wzorów użytkowych, zdobniczych i znaków towarowych, ochronę praw ich właścicieli, przygotowanie przepisów i udzielanie informacji. Współpracuje ono z biurami patentowymi innych krajów oraz obsługuje zainteresowane podmioty zagraniczne. Świadczy także usługi o charakterze komercyjnym w zakresie ochrony własności przemysłowej i sporządza ekspertyzy prawne i techniczne. Strona internetowa Duńskiego Biura Patentów zawiera regulacje prawne w zakresie Intellectual Property Rights, jak również zasad aplikowania o rejestrację patentów, wzorów użytkowych, zdobniczych i znaków towarowych. Biuro działa także w zakresie promocji rozwoju innowacji i poprawy pozycji konkurencyjności przedsiębiorstw duńskich.

System ochrony własności przemysłowej w Danii regulowany jest ustawami: o patentach z 26 lutego 2017 r. (na jej podstawie autorzy wynalazków mających zastosowanie przemysłowe mogą występować o wydanie patentu i otrzymać wyłączne prawo używania go w celach komercyjnych); o wzorach użytkowych z 22 lutego 2017 r. (określa zasady ochrony nowych wzorów nadających się do zastosowania przemysłowego); o znakach towarowych z 26 lutego 2017 r. (dzięki niej osoby fizyczne i prawne mogą korzystać z wyłącznego prawa do używania znaku towarowego i nazwy handlowej); o wzornictwie z 28 stycznia 2009 r. (definiuje wzornictwo oraz zasady rejestracji i ochrony jego wytworów); o ochronie topografii półprzewodników z 9 grudnia 1987 r.

Dania ratyfikowała Układ o Współpracy Patentowej, podpisany w Waszyngtonie w 1970 r., i Europejską Konwencję Patentową z Monachium z 1973 r. oraz podpisała Porozumienie Madryckie z 1981 r. i Protokół Madrycki z 1989 r. o międzynarodowej rejestracji znaków towarowych, jak również Porozumienie Genewskie z 1999 r. o międzynarodowej rejestracji wzorów zdobniczych.

Prawa autorskie i własność intelektualna jest w Danii obszarem odpowiedzialności Ministerstwa Kultury. Problematyka ta uregulowana jest ustawą o prawie autorskim z 23 października 2014 r., która określa podlegające ochronie dzieło, jako utwór literacki lub artystyczny w formie pisanej, mówionej, graficznej, plastycznej, muzycznej, dramatycznej, filmowej, fotograficznej, albo jako dzieło architektury i sztuki stosowanej oraz w innych formach, np. programy komputerowe. Ustawa określa również zakres ochrony dzieła i warunki wykonywania kopii.

Różnice kulturowe w kontaktach biznesowych

Duński sposób pracy opiera się na dobrej komunikacji i ma charakter zespołowy. Oczekuje się aktywnego uczestnictwa w dyskusji, swobodnej wymiany myśli i opinii, a także śmiałej inicjatywy przy rozwiązywaniu problemów. Umiejętność negocjacji i współpracy jest bardzo ceniona. Hierarchia w firmach jest zazwyczaj płaska i obowiązują nieformalne stosunki między pracownikami, którzy na każdym szczeblu zwracają się do siebie po imieniu. Managerów uważa się bardziej za liderów zespołów niż decydentów delegujących zadania innym osobom. W dobrym tonie jest skromność w rozmowach i zachowaniu, natomiast nie na miejscu jest obnoszenie się ze swoimi indywidualnymi osiągnięciami, pozycją społeczną bądź bogactwem. Przeważnie obowiązuje nieformalny dress code, w złym guście są wyzywające kroje oraz przesadzony makijaż. Dobrą praktyką jest włączanie wydarzeń towarzyskich w działania biznesowe. Przed rozpoczęciem negocjacji biznesowych oczekuje się small talku, który rozluźni atmosferę i będzie miękkim przejściem do rozmowy właściwej. Duńczycy nie stronią od humoru również w sytuacjach biznesowych i należy się przygotować się na dozę ironii i sarkazmu, które jednak nie powinny być brane za obrazę. Duńczycy cenią pogodę ducha i umiejętność dystansu do żartów z samego siebie. Standardem w środowisku biznesowym w Danii są elastyczne godziny pracy i duże zaufanie pracodawcy do pracownika. Istotny jest efekt pracy i dotrzymywanie terminów, a od pracowników oczekuje się wysokiego stopnia niezależności oraz umiejętności planowania pracy własnej. Taka praktyka sprzyja utrzymaniu równowagi między życiem zawodowym a prywatnym, co również jest tu bardzo cenione.

Przydatne kontakty i linki

Ministerstwa

Agencje rządowe

Samorządy gospodarcze

Prasa ekonomiczna i finansowa

Portale polskie w Danii

Polennu.dk – portal
Polonia.dk – portal
Polonia Info – portal

Data aktualizacji: 01.2024