Polska na Litwie

Z pełną szacunku myślą o przeszłości i z nadzieją, że i w przyszłości trwać będzie pamięć o nich, Ambasada Rzeczypospolitej Polskiej na Litwie przedstawia roboczą wersję KATALOGU POLSKICH MIEJSC PAMIĘCI NARODOWEJ NA LITWIE – CMENTARZE WOJSKOWE, GROBY ŻOŁNIERSKIE, POMNIKI, UPAMIĘTNIENIA. Koncentrujemy się na razie na śladach tak niestety częstych w polskiej historii działań zbrojnych, zrywów powstańczych, udziału w wojnach, bowiem ogarnięcie wszystkich, tak licznych, polskich śladów na Litwie, to zadanie na dalszą przyszłość. Katalog, opracowany przez p. Renatę Zakrzewską,  jest sumą obecnie nam dostępnej wiedzy, a zarazem początkiem wspólnej, bo na Państwa udział ogromnie liczymy, pracy.

Zwracamy się do wszystkich, którym droga jest pamięć o polskich żołnierzach walczących przez wieki o wolność i niepodległość, do wszystkich, którzy chcą i potrafią wspomóc nasze starania o skompletowanie maksimum rzetelnych i wiarygodnych informacji o polskich miejscach pamięci na Litwie. Zwracamy się do członków Związku Polaków na Litwie, którzy już kiedyś gromadzili podobną wiedzę, do młodzieży, w tym zwłaszcza harcerzy i koła Polskiej Młodzieży Patriotycznej, do nauczycieli, zwłaszcza historii, do uczniów polskich szkół, do wszystkich, którzy interesują się swoją okolicą lub wędrują i podróżują po Litwie, do dawnych mieszkańców tych ziem, dziś  zamieszkałych w Polsce lub rozsianych po świecie: spójrzcie Państwo czy wśród wymienionych w KATALOGU są miejsca z Państwa okolicy, znane Państwu. Porównajcie, czy dobrze zostały opisane, czy właściwa jest lokalizacja (najlepiej uzupełnić ją o dane GPS), czy są aktualne zdjęcia - jeśli nie, prosimy o ich zrobienie i nadesłanie wraz z oświadczeniem o prawach autorskich. Szczególnie wdzięczni będziemy za informacje o miejscach i obiektach, których nie znamy i których na razie nie ma w katalogu; prosimy wtedy o zdjęcia, lokalizację i maksimum informacji. Prosimy także o życiorysy poległych żołnierzy oraz wszystkie inne informacje i komentarze o polskich miejscach pamięci.

 

Prosimy o nadsyłanie danych na adres wilno.amb.wk@msz.gov.pl  lub korespondencyjnie: Ambasada RP w Wilnie, ul. Šv. Jono 3, LT-01123 Vilnius.

 

Skorzystaliśmy z materiałów własnych oraz katalogu Rady Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa, z dostępnego w internecie obszernego archiwum p. Jana Sienkiewicza www.archiwumwilenskie.lt, danych z litewskiego Rejestru Dóbr Kultury www.kvr.kpd.lt, opracowania prof. J. Wołkonowskiego o Armii Krajowej na Wileńszczyźnie, zbioru „Cmentarz na Rossie – badania inwentaryzacyjne”  www.rossa.sztuka.edu.pl, strony internetowej Społecznego Komitetu Opieki nad Starą Rossą: www.rossa.lt, listy żołnierzy Wojska Polskiego poległych w latach 1918-20, udostępnionej: www.stankiewicze.com, danych projektu zrealizowanego przez Stowarzyszenie 2 Listopada oraz Stowarzyszenie Studentów Historii UW „Tilia”, poświęconego powstaniu styczniowemu na Litwie: www.atminimoknyga.lt, dane z Olsztyńskiej Strony Rowerowej: www.rowery.olsztyn.pl, witryny J. Szulskiego o Podbrodziu i okolicach: www.podbrodzie.info.pl, witryny M. Machulaka o Solecznikach www.soleczniki.pl, z internetowych wydań mediów polskich na Litwie -  www.wilnoteka.lt , www.zw.lt , www.kurierwileński.lt , www.zpl.lt, a także książek i publikacji: Czesław Malewski, Jerzy Surwiło, Cmentarz Wojskowy na Antokolu w Wilnie, wyd. ZSA Kurier Wileński, Wilno, 1997; Helena Pasierbska, Ponary i inne miejsca męczeństwa Polaków z Wileńszczyzny w latach 1941-1944, Łowicz, Poligrafia, 2005; Zieliński S. „Bitwy i potyczki 1863-1864”, Rapperswil, 1913, Truszkowski S.,” Partyzanckie wspomnienia”, wydawnictwo PAX, Warszawa, 1968, Poszewiecki H., Kowszewicz L., „Wspomnienia znad Wilii: Bujwidze”, 1920 Wrocław, Pamiętnik Okręgu Wileńskiego AK, Nr 38, 2008 r. Światowy Związek Żołnierzy AK, Bydgoszcz, Krajewski K., Łabuszewski T, „Żołnierze wyklęci Mazowsza i Podlasia”, Warszawa – Brok, 2011, Kłosiński Z., „Armia Krajowa na Wileńszczyźnie”, Białystok, 2011, Surwiło J., „Rachunki nie zamknięte”, Wilno, Magazyn Wileński, 1992, Banionis J. „1831 metų sukilėlių paminklas: [prie Dovydiškių]”. - Bibliogr.: 5 pavad. // Nukentėję paminklai. - Vilnius, 1994, Koszowy A., Siwek A., Wicka A., Zachara T. „Powstanie styczniowe. Mogiły i miejsca pamięci”. ROPWiW, W-wa, 2013, Cygan W. K., „Kresy we krwi”, Wyd. Espadon 2006 r., Ziemia Lidzka Nr 1(59),  luty 2004 r., „Pułuknie w nurtach czasu”, Wilno, Atkula, 2012, „Historia powstania Narodu Polskiego”, t. 2, Paryż, 1833, „Stosunek społeczeństwa litewskiego do polskich pomników i miejsc pamięci narodowej. Przypadek Oran” / Adam Bobryk. / Życie społeczne Polaków na Wschodzie. 2007., Prochwicz J., Konstankiewicz, A. Rutkiewicz J., „Korpus Ochrony Pogranicza 1924-1939”. Barwa i Broń, 2003, Aleksandrowicz S., „Zarys historii wojennej 13-go pułku ułanów wileńskich” (1929). W ustalaniu współczesnej lokalizacji pomocna była „Baza miejscowości kresowych” www.kami.net.pl. Mamy nadzieję, że autorzy wszystkich publikacji i zbiorów, z których skorzystaliśmy, wyrażają na to zgodę.