Polska w Nowej Zelandii

Krystyna Tomaszyk urodziła się w Wilnie w 1932 roku jako córka przedwojennego sędziego. Z matką i bratem została wywieziona z Sokółki do Krasnojarska. Z Armią Andersa trafiła do Iranu, a w 1944 r. – wraz z grupą polskich sierot syberyjskich - do Nowej Zelandii. Jej matka Krystyna Skwarko była kierowniczką polskich sierocińców w Isfahanie, a następnie w Nowej Zelandii.

Krystyna Tomaszyk była propagatorką historii Polskich Dzieci z Pahiatua. Autorka książek “But a fleeting moment, meditations on the reality and the mystery of being” (1997) oraz biografii “Essence” (2004), którą sama przetłumaczyła na język polski („Droga i pamięć. Przez Syberię na Antypody”, 2009). W książce tej bardzo osobiście opisała losy wojenne – poprzez horror deportacji na Syberię, pobyt w Persji i przyjazd do Nowej Zelandii. Książka została przyjęta z ogromnym uznaniem i zainteresowaniem w obu krajach – Polsce i Nowej Zelandii. W ostatnich latach wydała także publikację „Polish Children in Isfahan 1942-1944” z fotografiami z pobytu polskich dzieci w Iranie. Przygotowała i opracowała także ankietę dot. życia zawodowego urodzonych w Nowej Zelandii potomków Dzieci z Pahiatua.

Krystyna Tomaszyk była gościem specjalnym uroczystości zorganizowanych przez Senat RP w listopadzie 2009 roku, z okazji 65. rocznicy przybycia polskich dzieci-tułaczy do Nowej Zelandii. Wizyta w Senacie związana była z promocją jej książki „Droga i pamięć. Przez Syberię na antypody”. Podczas spotkania autorka wspominała traumatyczne przeżycia z dzieciństwa, opowiadała o trudnym powrocie do normalności i dziękowała obecnym na spotkaniu ambasadorom Iranu i Nowej Zelandii za pomoc Polakom w tamtych ciężkich czasach.

W marcu 2015 r. Krystyna Tomaszyk wzięła udział w konferencji naukowej „Ku pamięci – ku przestrodze” dla upamiętnienia 75. rocznicy masowych zesłań obywateli polskich w głąb ZSRR oraz 75. rocznicy Zbrodni Katyńskiej, która odbyła się w gmachu Senatu RP. Wydarzenie zostało zorganizowane przez Komisję Spraw Emigracji i Łączności z Polakami za Granicą oraz Fundację Kresy Historii, przy wsparciu Marszałka Senatu RP. Krystyna Tomaszyk wygłosiła referat „Tułacze dzieciństwo. Polska – Syberia – Iran – Antypody”. „Wychowywano nas w niesamowitym poczuciu patriotyzmu, byliśmy chyba najbardziej dumnymi Polakami, a po zakończeniu wojny dotknęła nas tragedia braku możliwości powrotu. Ale polskość nam pomogła, staliśmy się silnymi ludźmi, bo byliśmy pewni siebie i dumni, że jesteśmy Polakami” – podkreśliła wówczas Krystyna Tomaszyk.

W 2013 roku Krystyna Tomaszyk otrzymała wysokie odznaczenie nowozelandzkie Medal za Zasługi (Queen’s Service Medal) z rąk ówczesnego Gubernatora Generalnego Sir Jerry’ego Mateparae. W sierpniu 2018 r. Prezydent RP odznaczył Krystynę Tomaszyk Krzyżem Komandorskim Orderu Zasługi Rzeczypospolitej Polskiej „za wybitne zasługi w działalności na rzecz środowisk polonijnych w Nowej Zelandii, za popularyzowanie polskiej kultury i historii, za działalność na rzecz krzewienia polskości i kształtowania postaw patriotycznych”. Odznaczenie zostało osobiście wręczone przez Prezydenta Andrzeja Dudę podczas wizyty oficjalnej w Nowej Zelandii.

Krystyna Tomaszyk była jedną z najbardziej aktywnych działaczek polonijnych – wybitnych i świadomych. Pełniła m.in. funkcję prezes Koła Polek przy Domu Polskim w Wellingtonie. Była jednym z najbardziej znanych propagatorów historii Dzieci z Pahiatua.

Jednocześnie na uwagę zasługuje jej aktywność w życiu społeczno-politycznym. Jej zaangażowanie w sprawy społeczne i różnorodne projekty edukacyjne było niezrównane. Jako członkini Nowozelandzkiego Instytutu Spraw Międzynarodowych czynnie uczestniczyła w wydarzeniach organizowanych (także tych wspólnie z Ambasadą RP), stale wyrażając słowa uznania pod adresem Polski i naszego narodu. Nieustannie wyrażała gotowość do podejmowania nowych inicjatyw.

W listopadzie ub.r. była gościem specjalnym wydarzenia zorganizowanego przez Uniwersytet Wiktorii w Wellingtonie z okazji 75. rocznicy przybycia Polskich Dzieci do Nowej Zelandii. W czasie uroczystości podkreślano zasługi i wkład Polaków na rzecz społeczeństwa nowozelandzkiego.

Podczas uroczystości żałobnych Ambasador RP Zbigniew Gniatkowski powiedział: „Jako 9-letnie dziecko Krystyna wraz z rodziną została przymusowo zabrana z domu w Polsce do obozu pracy w głębi Rosji. To tragiczne wojenne doświadczenie rzuciło cień na całe jej życie. Aktywnie starała się zachować tę pamięć, pielęgnować historię narodu polskiego prześladowanego przez Sowietów, ale jeszcze bardziej siłę i wielkość Polaków w trudnych czasach. Niedawno rozmawialiśmy o jej nowych pomysłach i projektach.

Spędziłem długie godziny słuchając opowieści Pani Krystyny, jej wspomnień o cierpieniu, życiu w Iranie oraz aktywnym życiu w Nowej Zelandii, która stała się jej nowym domem. Krystyna Tomaszyk była szczególnie dumna z wkładu i wpływu dzieci polskich na społeczeństwo Nowej Zelandii. Często podkreślała znaczenie przybycia polskich sierot do Nowej Zelandii jako istotnego wydarzenia w przyjaznych relacjach dwustronnych.”