Prokuratura Okręgowa
w Toruniu

Prokurator pełni w Polsce szereg funkcji: jest organem ścigania (prowadzi i nadzoruje dochodzenia i śledztwa prowadzone o przestępstwa), jest oskarżycielem publicznym (występuje przed sądami karnymi, dopilnowując pociągnięcie sprawców przestępstw do odpowiedzialności karnej i wymierzenia odpowiedniej kary), jest wreszcie rzecznikiem praworządności. W zakresie działań praworządnościowych prokurator prowadzi tzw. sprawy pozakarnistyczne obejmujące zagadnienia cywilne, administracyjne, prawa nieletnich, prawa wykroczeń. W pozakarnistyce cywilnej prokurator ma takie uprawnienia, jak inicjowanie postępowań cywilnych przez wytaczanie powództw w procesach cywilnych i składanie wniosków o wszczęcie postępowań nieprocesowych, udział w cywilnych postępowaniach sądowych wszczętych z inicjatywy innych osób wytaczanie powództw cywilnych, mając na uwadze ochronę praworządności, prawa obywateli lub interes społeczny (art. 7 kodeksu postępowania cywilnego).  Powyższe oznacza, że w każdej sprawie – z wyłączeniem wyjątkowych przypadków, jak separacje i rozwód – prokurator może spowodować prowadzenie przez sądy cywilne każdego postępowania i w tych postępowaniach występować. Szczególnie istotna jest aktywność prokuratora w sprawach z zakresu prawa rodzinnego i opiekuńczego, tj. w postępowaniach o:

- ustalenie istnienia albo nieistnienia małżeństwa   

- unieważnienie małżeństwa

- zaprzeczenie ojcostwa lub macierzyństwa

- ustalenie bezskuteczności uznania ojcostwa lub unieważnienia uznania dziecka

- przysposobienie dziecka przez cudzoziemców

- przysposobienia dziecka niezgłoszonego do ośrodka adopcyjnego

- rozwiązanie przysposobienia krajowego

- odebranie dziecka osobie nieuprawnionej

- pozbawienie władzy rodzicielskiej

- orzeczenie zakazu kontaktów z dzieckiem.

Spośród tych spraw wyjątkowy charakter mają postępowania o tzw. prawa stanu, obejmujące kwestie pochodzenia człowieka (macierzyństwo i ojcostwo), zawarcia małżeństwa oraz śmierci człowieka. Działanie prokuratorów jest wówczas ukierunkowane na doprowadzenia do zgodności między danymi urzędowymi (treścią akt stanu cywilnego) a prawdą biologiczną i faktyczną. Najczęściej spotykanymi sprawami prowadzonymi przez prokuratorów są postępowania o zaprzeczenie ojcostwa. Co ważne, w tych postępowania prokuratora nie obowiązują żadne ograniczenia czasowe ani wola stron. W postępowaniu o zaprzeczenie ojcostwa chodzi o to, że do aktu urodzenia dziecka w Polsce każdorazowo jest z urzędu wpisywany jako ojciec mąż matki, choćby dziecko nie pochodziło od niego. Żeby obalić to domniemanie i wpisać do aktu urodzenia dziecka dane jego prawdziwego ojca, konieczny jest wyrok sądu rodzinnego, który stwierdzi, że mąż matki nie jest ojcem dziecka. Matka dziecka i jej mąż mogą wystąpić do sądu o wydanie takiego wyroku jedynie w ciągu 1 roku od dnia,  w którym dowiedzieli się, że mąż matki nie jest ojcem biologicznym dziecka, ale tylko do pełnoletności dziecka. Po upływie okresu 1 roku oraz po osiągnięciu przez dziecko stron pełnoletności sprawę w sądzie o zaprzeczenie ojcostwa może założyć tylko dziecko stron oraz prokurator. Uprawnienie prokuratora nie zależy od woli matki dziecka, jej męża, ojca biologicznego ani samego dziecka i nie jest ograniczone czasowo, tj. prokurator może wytoczyć powództwo o zaprzeczenie ojcostwa w każdym czasie (do śmierci dziecka). Co istotne, w przypadkach wytoczenia powództwa przez matkę dziecka, jej męża albo dziecko sąd z urzędu doręcza odpis pozwu prokuratorowi i zawiadamia go o terminach rozprawy.

W okręgu toruńskim, w latach 2022 - 2025 prokurator skierował 56 pozwów o zaprzeczenie ojcostwa.

 

Katarzyna Balcerzak – Prokurator Prokuratury Rejonowej Toruń – Wschód w Toruniu