Prokuratura Regionalna we Wrocławiu

W dniu 12 sierpnia 2020r. przed Wojewódzkim Sądem Administracyjnym w Warszawie została rozpoznana sprawa o sygn. akt I SA/Wa 1275/19 ze skarg na decyzję Komisji Weryfikacyjnej z dnia 9 kwietnia 2019r., nr  KR II R 22/18, mocą której uchylono rozstrzygnięcie Prezydenta m. st. Warszawy z dnia 15 marca 2012r. nr 169/GK/DW/2012  ustalające wysokość odszkodowania i przyznające je na rzecz nabywczyni roszczeń do dawnej nieruchomości warszawskiej przy ul. Borzymowskiej, za jej niewielką część.

Komisja do spraw reprywatyzacji nieruchomości warszawskich, wydając decyzję kasatoryjną wskazała, że organ administracji - Prezydent m. st. Warszawy, rozstrzygając o odszkodowaniu nie podjął niezbędnych kroków do wyjaśnienia stanu faktycznego sprawy i nie przedstawił w sposób zgodny z zasadami postępowania administracyjnego motywów swego rozstrzygnięcia, w szczególności wskazujących na ziszczenie się przesłanek ustawowych do ustalenia i przyznania wysokiego odszkodowania. Wskazano też na nieustalenie przez organ w sposób niebudzący wątpliwości praw do nieruchomości jej dawnej właścicielki - Heleny R., od której swoje uprawnienia wywodzi dzisiejszy nabywca. 

Akt notarialny z 1942r., sprzedaży Helenie R. nieruchomości przy ul. Borzymowskiej - dawna „Kolonia Adolfówka”. sporządzony został przed niemieckim notariuszem w Generalnym Gubernatorstwie Albrechtem Eitnerem,  zaś w  świetle  przepisów dekretu  z dnia 6 czerwca 1945r. o mocy obowiązującej orzeczeń sądowych wydanych  w okresie okupacji niemieckiej na terenach RP (Dz. U. nr 25, poz. 151) w brzmieniu dekretu z dnia  11 kwietnia 1947r.  (Dz. U. nr 32, poz. 144), nie mógł być on uznany za ważny w rozumieniu prawa polskiego. Okoliczności dotyczące zawarcia tej umowy wskazują, iż  naruszała ona  interesy  Państwa Polskiego i jego obywateli, prowadząc do zaspokojenia roszczeń osób przynależnych do narodowości niemieckiej reprezentowanych przez Reichsfuhrera - SS Komisarza Rzeszy dla utwierdzania niemieckości - Heinricha Himmlera i Niemieckie Towarzystwo Powierniczo - Przesiedleńcze sp. z o. o. w Berlinie  oraz  SS - Untersturmfuhrer Gerharda Stabenow,  na podstawie przepisów prawnych Rzeszy Niemieckiej.                                                                        

Druga strona umowy w osobie wysokiego rangą oficera SS Untersturmfuhrera Gerharda Stabenow reprezentującego Reichsfuhera SS jako Komisarza Rzeszy dla utwierdzenia  niemieckości oraz obecność niemieckiego notariusza Albrechta Eitnera, piastującego również istotne dla III Rzeszy inne stanowiska, wskazują, że z pewnością nie była to zwyczajowo przyjęta czynność prawna  regulująca stosunki własnościowe pomiędzy ludnością zamieszkałą na terenie Generalnego Gubernatorstwa.  Na tle okupacyjnej rzeczywistości i eksterminacji Polaków, poważne wątpliwości budzi nabycie, w Generalnym Gubernatorstwie, w 1942r.,  a więc w środku działań wojennych,  od pełnomocnika  Komisarza Rzeszy do spraw umacniania niemieckości  nieruchomości ziemskiej  o powierzchni  5 hektarów 4 142,75 m2  przez obywatelkę polską  Helenę R.

Z  ogólnie dostępnych informacji wynika, że notariusz niemiecki Albrecht Eitner w hitlerowskim aparacie administracyjnym piastował stanowisko generalnego powiernika nieruchomości pożydowskich i opuszczonych. Był członkiem NSDAP i jak wynikało z ustaleń Armii Krajowej, jednym z wybitniejszych przedstawicieli niemieckiego kontrwywiadu na wschodzie tzw. Abwehr Ost. W dniu 1 lutego 1944r.  żołnierze Oddziału Dywersji Bojowej (ODB-19) V Obwodu Armii Krajowej Mokotów, realizując wyrok Sądu Polskiego Państwa Podziemnego dokonali egzekucji Albrechta Eitnera, ze względu na jego działalność w strukturach Abwehr Ost, zajmującej się dostarczaniem materiałów wywiadowczych będących podstawą do planowania kampanii wojennych.

SS - Untersturmfuhrer dr Gerhard Stabenow pełnił funkcję oficera Wydziału III Służby Bezpieczeństwa SD ( SiPo) do spraw gospodarki, której siedziba mieściła się przy Al. Szucha 25  w Warszawie i współwłaścicielem  firmy "Tesch i Stabenow" w Hamburgu, która m.in. dostarczała gazy trujące (cyklon B) do obozów zagłady.                                                                                       

Helena R. sama nigdy nie złożyła wniosku o przyznanie prawa własności czasowej gruntów przy ul. Borzymowskiej, mimo, iż realizowała przyznane dekretem  z dnia 26 października 1945r. o własności i użytkowaniu gruntów na obszarze m.st. Warszawy uprawnienia w zakresie innych nieruchomości na terenie Warszawy, stanowiących jej współwłasność.

Tych okoliczności, podobnie jak ustalenia daty utraty faktycznego władania nieruchomością przez dawnego właściciela, co jest niezbędne dla przyjęcia ziszczenia się obligatoryjnej przesłanki do przyznania odszkodowania, Prezydent m. st. Warszawy nie wyjaśnił.

Na etapie postępowania przed Komisją, z mocy ustawy, jego uczestnikiem był prokurator Prokuratury Regionalnej we Wrocławiu, albowiem wcześniej decyzję Prezydenta m. st. Warszawy z dnia 15 marca 2012r., jako niezgodną z prawem, zaskarżył sprzeciwem.

Na rozprawie przed Wojewódzkim Sądem Administracyjnym w Warszawie, prokurator wskazał na niezasadność zarzutów podniesionych w skargach,  tak m. st. Warszawy jak i strony, na rzecz której Prezydent m. st. Warszawy przyznał odszkodowanie, wnosząc o ich oddalenie i podzielając w całości stanowisko wyrażone w rozstrzygnięciu Komisji do spraw reprywatyzacji nieruchomości warszawskich z dnia 9 kwietnia 2019r., co spotkało się z aprobatą sądu.

Wyrokiem z dnia 12 lipca 2020r. sygn. akt I SA/Wa 1275/19 Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie oddalił złożone skargi, uzasadniając, iż Komisja Weryfikacyjna słusznie uznała zgromadzony przez organ administracji materiał dowodowy za niekompletny i wymagający dalszych poszukiwań, a co z tym idzie prawidłowo uchyliła decyzję „odszkodowawczą” wydaną przez Prezydenta m. st. Warszawy w dniu 15 marca 2012r.