Patron szkoły
Janina Garścia - kompozytorka i pedagog, urodzona 12 marca 1920 w Krakowie
Kiedy Japończycy słyszą o Polsce, potrafią wymienić dwa nazwiska: Fryderyk Chopin i Janina Garścia. Na utworach patronki naszej szkoły wychowały się już trzy pokolenia dzieci.
Janina Garści wychowała się w domu tętniącym muzyką. Na fortepianie grała jej mama jej brat , malarz Mieczysław Szopiński. Lata dziecięce spędziła w Tarnowie ,a potem cała rodzina przeniosła się do Krakowa, gdzie rodzice wysłali ja do gimnazjum im. Adama Mickiewicza. Tam jej grę usłyszała nauczycielka od polskiego, Pani Jastrzębska , która wysłała ją do prywatnej szkoły muzycznej im. Władysława Zeleńskiego. J. Garści miała wtedy 17 lat. Dziewczyna trafiła do prof. Olgi Stolfowej (córki kompozytora Jana Drozdowskiego), której prawdopodobnie zawdzięcza rozbudzenie talentu kompozytorskiego (Olga była inicjatorką pierwszych kompozycji Janiny Garści). Janina Garści wspomina swoją nauczycielkę jako osobę niezwykle charyzmatyczną, pełną temperamentu.” Kiedy trwała lekcja, świat poza klawiszami się zupełnie się dla niej nie liczył”. Janina Garścia była uczniem niezwykłym – muzyczną podstawówkę zrealizowała w półtora roku, drugi stopień w dwa i pół, trzeci – w cztery. Jego zwieńczweniem był koncert Schumanna wykonany w Teatrze Starym.
Podczas II wojny światowej prof. Olga Stolfowa organizowała w swoim mieszkaniu minikoncerty. Grywał na nich m. ni. Jan Ekier ze swoją siostrą Haliną.
W 1945 ukończyła w Krakowie Szkołę Muzyczną im. Władysława Żeleńskiego (fortepian u Olgi Stolfowej), w której później uczyła w latach 1945-50.
W związku ze śmiercią jej ojca, pogorszyła się sytuacja finansowa. Wtedy właśnie Janina zaczęła uczyć. Ponieważ trwała wojna, chodziła na lekcje po domach.
Pierwszym utworem zadanym przez Stolfową był „Zegar” , a potem „Konik Lali”, napisany dla dziewczynki, co nie miała nut do ćwiczeń i wiele innych kompozycji tworzonych dla konkretnych dzieci. Prof. Olga powiedziała jej wtedy „Żebyś tylko niw przerzuciła się na jakieś koncerty i sonaty!Tylu jest niezłych kompozytorów, których nuty gryzą myszy”.
Jej utwory grały wpierw uczniowie Państwowej Szkole Muzycznej I stopnia im. Stanisława Wiechowicza w Krakowie przy ul. Basztowej 23, gdzie przepracowała od 1950 do 1995 roku, potem uczniowie z całej Polski, a w końcu i spoza Polski.
Działalność kompozytorską rozpoczęła w 1942. W jej bogatym dorobku twórczym najliczniej reprezentowana jest literatura fortepianowa, a także kameralna, w tym również wokalno-instrumentalna, przeznaczona dla dzieci i młodzieży. Szczególnie specjalizuje się w dziedzinie twórczości dla najmłodszych. Komponuje utwory od najprostszych, poprzez różne formy muzyczne i zestawienia instrumentów: m.in. na fortepian na cztery ręce, na dwa fortepiany, na fortepian w połączeniu z innymi instrumentami (perkusja, skrzypce, wiolonczela) oraz na instrumenty elektroniczne. Były Dyrekto PWM jan Będkowski, zachęcony powodzeniem jej miniatur w karju Kwitnącej Wiśni, namówił ją nan napisanie utworów specjalnie dla japońskich dzieci. Tak powstał jejden z najpiekniejszych cykli utworów „Ikebana” . Każdy utwór poprzedzony jest krótką scenką, która o nim opowiada. Słowa napisała Elżbieta Zechenter – Spławińska.
„Celem i pasją jej życia stało się nauczanie muzyki. Od roku 1946 prawie do końca życia uczyła gry na fortepianie równocześnie komponując utwory dla swoich uczniów. Początkowo głównym bodźcem dla jej twórczości był dotkliwy brak materiałów nutowych we wczesnych latach powojennych. Podj ęła studia kompozycji w AM w Krakowie w klasie prof. Stanisława Wiechowicza (kompozycja) i prof. Artura Malewskiego (dyrygentura), lecz główne kierunki muzyki XX wieku nie zyskały jej zainteresowania.(...). Wykształciła swój własny, niepowtarzalny styl komponując utwory dla dzieci, których celem było rozwijanie wrażliwość muzycznej uczniów przy wprowadzonych świadomie do utworu określonych problemach rytmicznych i technicznych doskonalących sprawność instrumentalną. Jej kompozycje są melodyjne, zróżnicowane pod względem nastroju, mają określony charakter. Obdarzona wyjątkowym wyczuciem wyobraźni muzycznej i potrzeb emocjonalnych dzieci komponowała tak, aby mogły one bawić się muzyką równocześnie rozwijając swoje zdolności.
W twórczości Janiny Garści, obejmującej ok. 900 utworów ujętych w 85 opusów przeważają utwory fortepianowe, jednakże skomponowała także szereg utworów na różne instrumentów dla uczniów szkół muzycznych, w tym utwory kameralne. Ostatnim cyklem, jaki napisała był zbiór „Na strunach harfy op. 85”. „
„Janina Garścia nie doczekała publikacji swojego ostatniego dzieła. Po ciężkiej chorobie zmarła 1 marca 2004 roku. Była wspaniałym człowiekiem i świetnym pedagogiem o dużych zdolnościach empatycznych. Umiała nawiązać głębszy kontakt z uczniami i utrzymać go na właściwym poziomie: stanowiła autorytet nie budząc u dzieci lęku, lecz zaufanie. Rozwijanie muzykalności uważała za najważniejsze, bardzo ceniła indywidualność uczniów i nigdy nie starała się ich hamować. Janina Garścia była osobą popularną i lubianą – świadczy o tym m. in. Order Uśmiechu przyznany Jej w 2002 r. będący jedną z ostatnich pozycji długiej listy nagród, jakie otrzymała w ciągu dziesięcioleci swojej pracy. Przez cale życie dzieliła swój czas między uczniów, kompnowanie i rodzinę. Dochowała się dwóch synów i czworga wnuków, obecnie już dorosłych.”
Utwory jej są zalecane i wprowadzane do programów nauczania szkół muzycznych I i II stopnia. Niektóre zbiory utworów zostały wydane przez PWM również w wersjach obcojęzycznych na zamówienie wydawnictw zagranicznych (Universal Edition, Wiedeń; Universal Edition, Londyn; Alfred A. Kalmus, Londyn; Broekmans & van Poppel, Amsterdam; VEB Deutscher Verlag Musik, Lipsk; Supraphon, Praga; Muzyka, Moskwa). Wydania i nagrania utworów Janiny Garści ukazały się również w Kanadzie, Stanach Zjednoczonych, Japonii, Wielkiej Brytanii i Niemczech.
Janina Garścia za pracę pedagogiczną i twórczość kompozytorską otrzymała wiele nagród, wyróżnień i odznaczeń, m.in.: Złotą Odznakę Miasta Krakowa (1972), Nagrodę Ministra Oświaty i Wychowania I stopnia (1973), Złoty Krzyż Zasługi (1973), Nagrodę Prezesa Rady Ministrów (1975), Medal Komisji Edukacji Narodowej (1979), Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski (1983), Nagrodę Artystyczną Ministra Kultury i Sztuki I stopnia (1989), Nagrodę Indywidualną I stopnia Ministra Kultury i Sztuki (1994), Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski (2000), Medal Prezydenta Miasta Stalowej Woli (2002), Nagrodę Indywidualną I stopnia Ministra Kultury (2002), Złoty Medal „Kraków – Europejska Stolica Kultury” (2003).
Kompozycje:
• MINIATURY op. 5 na fortepian (1945)
• WARIACJE op. 26 fortepian (1945)
• DWIE SONATINY NA FORTEPIAN op. 4 (1945)
• NAJŁATWIEJSZE UTWORY DLA DZIECI op. 3 na fortepian (1945)
• SONATINA C-DUR op. 4 nr 1 na fortepian (1945)
• SONATINA G-DUR op. 4 nr 2 na fortepian (1945)
• OBRAZKI MUZYCZNE DLA NAJMŁODSZYCH op. 21 na fortepian (1954)
• ŁAMIGŁÓWKI op. 23 na fortepian (1956-58)
• ZIMOWE IGRASZKI op. 25 na fortepian (1959)
• DWIE PIOSENKI op. 22 na głos i fortepian (1960)
• MAŁA SUITA op. 18 na dwa fortepiany (1960)
• BAJECZKA na skrzypce i fortepian (1964)
• ULUBIONE NUTKI op. 27 na fortepian (1965)
• ABECADŁO op. 15 na fortepian (1965)
• GRAJ ZE MNĄ NA CZTERY RĘCE. CZĘŚĆ I op. 37 na fortepian (1966)
• ANDANTE na obój (lub fagot) i fortepian (1967)
• DROBIAZGI op. 42 na obój (lub fagot) oraz na 2 oboje (lub fagoty) z towarzyszeniem fortepianu (1967)
• PIOSENKA GÓRALSKA na obój (lub fagot) i fortepian (1967)
• TEMAT Z WARIACJAMI op. 35 łatwe trio kameralne na flet, klarnet i fagot (1967)
• TANIEC na obój (lub fagot) i fortepian (1967)
• ZEGAR na 2 oboje (lub 2 fagoty) i fortepian (1967)
• ALLEGRETTO na 2 oboje (lub 2 fagoty) i fortepian (1967)
• PRELUDIUM na 2 oboje (lub 2 fagoty) i fortepian (1967)
• KOŁYSANKA na 2 oboje (lub 2 fagoty) i fortepian (1967)
• GRAJ ZE MNĄ NA CZTERY RĘCE. CZĘŚĆ II op. 37 na fortepian (1968)
• DWIE SONATINY op. 34 na wiolonczelę (lub skrzypce) i fortepian (1968)
• GRAJ ZE MNĄ NA CZTERY RĘCE. CZĘŚĆ III (KOLĘDY) op. 37 na fortepian (1969)
• DROBIAZGI, 10 łatwych utworów na skrzypce i fortepian (1969)
• ETIUDY DZIECIĘCE op. 40 na fortepian (1969)
• DROBIAZGI, 5 łatwych utworów na skrzypce i fortepian (1969)
• ZRYTMIZOWANY ŚWIAT op. 48 na fortepian i dziecięce instrumenty perkusyjne (1970)
• MINIATURY na wiolonczelę (lub kontrabas) i fortepian op. 45 (1970)
• MAŁE SONATINY op. 51 na fortepian (1971)
• CZARODZIEJSKA PAŁECZKA. CZĘŚĆ I op. 43 na recytatora i dziecięce instrumenty perkusyjne (1974)
• CZTERY BAGATELE na cztery wiolonczele (1977)
• CHORAŁ na 3 wiolonczele i fortepian (1977)
• ANDANTE per 2 violoncelli e pianoforte (1977)
• SCHERZO per 2 violoncelli e pianoforte (1977)
• IMPRESJE WIOLONCZELOWE op. 53 (1977)
• ZABAWNE OPOWIADANIA op. 55 na flety proste (1978)
• SZKICE DZIECIĘCE op. 56 na fortepian (1978)
• BAGATELE op. 40 na fortepian (1978)
• BAŚNIE na fortepian (1983)
WARTO PRZECZYTAĆ : Artykuł "Kompozytorka, która byłą przyjaciółką dzieci - Dziennik Polski - 26.05.2016 r.
