Szczepienia obowiązkowe i zalecane
24.08.2023
Szczepienia ochronne mają dwa główne zadania:
- Zapewnić maksymalną ochronę przed zachorowaniem na zagrażające zdrowiu i życiu choroby zakaźne.
- Dążyć do ograniczenia występowania poszczególnych chorób zakaźnych w społeczeństwie.
W jaki sposób działają szczepienia?
Szczepionka to produkt leczniczy, który stymuluje układ odpornościowy człowieka do wytworzenia odporności na określoną chorobę, chroniąc przed nią zaszczepioną osobę. Przyjęcie szczepionki zmniejsza ryzyko zachorowania na określoną chorobę, a jeśli nawet dojdzie do zachorowania, ma ono zwykle łagodny przebieg i nie wiąże się z wystąpieniem powikłań. Ponadto jeżeli szczepionkę przyjmie ponad 90% osób z danej populacji, można zahamować rozprzestrzenianie się drobnoustrojów, które wywołują choroby zakaźne. Mówimy wtedy o tzw. odporności populacyjnej. Zapewnia ona ochronę nie tylko zaszczepionym, ale też osobom, które z przyczyn zdrowotnych (np. w związku z ciężkimi zaburzeniami odporności) nie mogły zostać zaszczepione.
Kogo dotyczą szczepienia obowiązkowe?
Obowiązek szczepień ochronnych wynikający z art. 5 ust. 1 ustawy z dnia 5 grudnia 2008 r. o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi oraz z rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 27 września 2023 r. w sprawie obowiązkowych szczepień ochronnych dotyczy osób przebywających na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej (powyżej 3 miesięcy).
Do szczepień obowiązkowych zaliczamy szczepienia przeciw:
- gruźlicy,
- wirusowemu zapaleniu wątroby typu B,
- zakażeniom powodowanym przez rotawirusy,
- błonicy,
- tężcowi,
- krztuścowi,
- ostremu nagminnemu porażeniu dziecięcemu (poliomyelitis),
- inwazyjnym zakażeniom Haemophilus influenzae typu b,
- inwazyjnym zakażeniom Streptococcus pneumoniae (pneumokokom),
- odrze,
- nagminnemu zapaleniu przyusznic (śwince),
- różyczce,
- ospie wietrznej,
- wściekliźnie.
Osoby z grup podwyższonego ryzyka także są objęte obowiązkowym szczepieniom przeciw: wirusowemu zapaleniu wątroby typu B, błonicy, tężcowi, krztuścowi, ostremu nagminnemu porażeniu dziecięcemu (poliomyelitis), inwazyjnym zakażeniom Haemophilus influenzae typu b, inwazyjnym zakażeniom Streptococcus pneumoniae (pneumokokom), odrze, nagminnemu zapaleniu przyusznic (śwince), różyczce, ospie wietrznej.
Osoby narażone na zakażenie podlegają również obowiązkowym szczepieniom poekspozycyjnym przeciw błonicy, tężcowi i wściekliźnie.
Kto odpowiada za zaszczepienie dzieci?
Za realizację obowiązkowych szczepień ochronnych u dziecka odpowiadają jego rodzice/opiekunowie prawni. W razie wątpliwości poproś lekarza rodzinnego, aby omówił z Tobą kalendarz szczepień, a gdy jest taka potrzeba – dopasował do indywidualnych potrzeb Twojego dziecka.
Uwaga: Jeśli nie zaszczepisz zdrowego dziecka, dopuszczasz się zaniedbania i narażasz je na zachorowanie oraz ewentualne powikłania choroby zakaźnej.
Czy za szczepienie obowiązkowe trzeba płacić?
Szczepienia obowiązkowe są bezpłatne. Jeśli jednak zdecydujesz, że chcesz zaszczepić siebie lub swoje dziecko inną szczepionką niż ta, którą zakupił minister zdrowia, musisz za nią zapłacić.
Kiedy wykonać szczepienia obowiązkowe?
Pierwsze szczepienia ̶ przeciw gruźlicy oraz wirusowemu zapaleniu wątroby typu B dziecko otrzymuje już w szpitalu, w pierwszej dobie życia. Kolejne szczepienia ̶ przeciw wirusowemu zapaleniu wątroby typu B, inwazyjnym zakażeniom Streptococcus pneumoniae (pneumokokom), błonicy, tężcowi, krztuścowi, zakażeniom wywołanym przez rotawirusy, inwazyjnym zakażeniom Haemophilus influenzae typu b i ewentualnie szczepienia z grupy zalecanych, wykonuje wybrany przez rodziców lekarz lub pielęgniarka podstawowej opieki zdrowotnej, w 6-8 tygodniu życia dziecka.
Szczepienia zalecane dla dzieci i młodzieży
Szczepienia zalecane, stanowiące uzupełnienie szczepień obowiązkowych, umożliwiają dodatkową ochronę dziecka przed następującymi chorobami zakaźnymi:
- COVID-19,
- grypa,
- inwazyjne zakażenia Neisseria meningitidis (meningokoki),
- kleszczowe zapalenie mózgu (KZM),
- wirusowe zapalenie wątroby typu A (WZW typu A),
- wirus brodawczaka ludzkiego (HPV).
W jaki sposób zrealizować szczepienia zalecane?
- Uzyskaj receptę u lekarza podstawowej opieki zdrowotnej.
- Zakup preparat szczepionkowy w aptece i dostarcz go do przychodni.
Pamiętaj, aby zachować właściwe warunki przechowywania i transportu!
Podstawa prawna:
- Ustawa z dnia 05.12.2008 r. o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi.
- Rozporządzanie Ministra Zdrowia z dnia 27.09.2023 r. w sprawie obowiązkowych szczepień ochronnych.
Przydatne linki:
https://www.gov.pl/web/gis/szczepienia4
Źródła internetowe:
[dostęp 10.04.2025]
[dostęp 10.04.2025]