Obchody 83. rocznicy wybuchu II wojny światowej
01.09.2022
1 września 2022 roku na cmentarzu Farkasréti w Budapeszcie odbyła się oficjalna uroczystość upamiętniająca niemiecką inwazję na Polskę i wybuch II wojny światowej. Upamiętnieni zostali również węgierscy przyjaciele, którzy mieli ogromny wkład w pomoc dla ponad 100 tysięcy polskich uchodźców cywilnych i wojskowych przyjętych przez Węgry.
Składając wieńce w biało-czerwonych barwach na grobach Józsefa Antalla seniora, generała Lóránda Utassyego de Uljak i pułkownika Zoltána Baló, ambasador RP na Węgrzech Sebastian Kęciek, konsul RP w Budapeszcie Andrzej Kalinowski oraz attaché obrony przy Ambasadzie RP w Budapeszcie pułkownik Sławomir Mnitowski oddali hołd wszystkim węgierskim przyjaciołom, którzy w okresie II wojny światowej narażając siebie pomagali polskim uchodźcom.
Wiązanki kwiatów złożyli również przedstawiciele środowiska polskiego i polonijnego: Polskiego Stowarzyszenia Kulturalnego im. Józefa Bema na Węgrzech, Stowarzyszenia Katolików Polskich na Węgrzech pw. św. Wojciecha, Stowarzyszenia PoloniaNova, polskich samorządów mniejszościowych z III dzielnicy Budapesztu i Érd, Szkoły Polskiej przy Ambasadzie RP, Ogólnokrajowej Szkoły Polskiej. Obecni byli członkowie rodzin bohaterskich Węgrów oraz przyjaciele Polski.
Modlitwy w intencji ofiar wojny poprowadził proboszcz Polskiej Parafii Personalnej w Budapeszcie ks. Krzysztof Grzelak. Asystę honorową wystawili grupa rekonstrukcji historycznych Legion Wysockiego na Węgrzech oraz kompania honorowa Armii Węgierskiej.
…………………………………….
József Antall senior podczas II wojny światowej, będąc komisarzem rządowym do spraw uchodźców, był jednym z najważniejszych organizatorów pomocy dla polskich uchodźców przybywających na Węgry po klęsce wrześniowej. Jego działania dalece wykraczały poza obowiązki służbowe - za swą działalność zyskał przydomek „Ojca Polaków”. Po zajęciu Węgier przez Niemców w marcu 1944 roku został aresztowany, ale po kilku miesiącach zwolniony.
Pułkownik Zoltan Baló był dyrektorem XXI Departamentu Jeńców Wojennych i Internowanych w Ministerstwie Obrony Węgier, zajmującego się sprawami jeńców wojennych. Należał do osób najbardziej zaangażowanych w pomoc dla polskich uchodźców. Aresztowany po zajęciu Węgier przez Niemców. Po kilku miesiącach zwolniony.
Generał Lóránd Utassy de Úljak od październiku 1943 stał na czele XXI Departamentu - zastąpił na tym stanowisku Zoltána Baló, który został zdymisjonowany w wyniku oskarżeń niemieckiej ambasady o udział w przerzutach polskich żołnierzy na Zachód. Mimo to także on chronił cudzoziemskich żołnierzy zbiegłych na Węgry. Po rozpoczęciu w marcu 1944 okupacji Węgier przez III Rzeszę Utassy odmówił Gestapo wydania internowanych Polaków. Po dojściu węgierskich faszystów do władzy aresztowano go za prowadzenie w imieniu Mikólsa Horthyego tajnych negocjacji z Armią Czerwoną.
