Polska na Węgrzech

Nowa strona internetowa na temat prezydencji Polski w Grupie Wyszehradzkiej znajduje się pod adresem: https://www.gov.pl/web/V4prezydencja

 

Priorytety polskiej prezydencji

Polska obejmuje 1 lipca 2020 r. roczne przewodnictwo w Grupie Wyszehradzkiej (V4). Prezydencja  zbiega się w czasie z bezprecedensowym ogólnoświatowym kryzysem wywołanym pandemią COVID-19, która wystawiła funkcjonowanie społeczeństw na ciężką próbę. Reakcja Europy i świata na pandemię w aspekcie medycznym, społecznym i gospodarczym, będzie miała istotny wpływ na rozwój poszczególnych państw, regionów, UE i całego świata. Pandemia i proces radzenia sobie z jej konsekwencjami istotnie wpłynie również w wielu obszarach i aspektach na przebieg polskiej prezydencji w V4. Państwa V4 będą musiały aktywnie współpracować, aby opanować skutki pandemii koronawirusa, wspólnie działając na rzecz skierowania życia społeczno-gospodarczego w regionie i UE na właściwe tory. Stałym zadaniem jest budowanie wizerunku regionu środkowoeuropejskiego oraz V4 jako elastycznego i konstruktywnego partnera. W tych trudnych czasach niezbędne jest prowadzenie dialogu. Równie duże znaczenie mają gesty solidarności i dobrej woli.

Polska prezydencja w V4 zbiega się z 30. rocznicą nawiązania współpracy wyszehradzkiej (luty 1991). Spotkanie wysokiego szczebla, jakie trzy dekady temu odbyło się w węgierskim Wyszehradzie, miało doniosłe znaczenie dla Europy Środkowej. A jeśli już mowa o ważnych dla V4 rocznicach, trzeba wskazać, że jeszcze w pierwszej połowie polskiej prezydencji będziemy mieli okazję do kontynuacji obchodów 20. rocznicy powołania Międzynarodowego Funduszu Wyszehradzkiego (MFW) w czerwcu 2000 r.

Powyższe dwie ważne rocznice i powiązane z nimi wydarzenia ujmują polską prezydencję w V4 w pewne ramy. Kontynuując pracę i osiągnięcia prezydencji czeskiej w V4, skupimy się na problemach regionu i dotyczących go kwestiach unijnych. Nadchodząca prezydencja w V4 stanowi również okazję do wdrożenia projektów (zarówno symbolicznych, jak i praktycznych) podkreślających znaczenie współpracy wewnątrz V4 dla jej członków i osiągnięcia praktycznych postępów.

Hasłem współpracy V4 podczas prezydencji będzie „Powrót na właściwe tory” („Back on track”).

Cele prezydencji

1. Silna V4 w silnej Europie

Cel związany z koordynacją polityki państw V4 w UE:

• Konsultacje i koordynacja V4 na szczeblu politycznym UE, wzmocnienie wpływu państw V4 na proces decyzyjny UE.
• Wspólne radzenie sobie z problemami takimi jak susze i malejące zasoby wodne („V4 water”).
• Pogłębianie współpracy V4 w politykach sektorowych.
• Współpraca w formacie V4+.

2. Powrót do normalności

Cel związany ze zwalczaniem pandemii COVID-19 i jej skutków:

• Współpraca V4 na rzecz jak najszybszego powrotu do normalności po pandemii („V4 recovery”).
• Współpraca w dziedzinie zdrowia i nauki.

3. Kontakty międzyludzkie

Cel związany z integracją i spójnością wewnątrz V4:

• Współpraca w obszarze szeroko zdefiniowanych połączeń i synergii („V4 connectivity”).
• Rozwijanie kontaktów między społeczeństwami państw V4 („V4 people”), np. w obszarach kultury, młodzieży, oświaty, wymiaru sprawiedliwości, sportu.
• Wspólna/wzajemna promocja w ramach V4.
• Przywrócenie oraz wzmocnienie współpracy i kontaktów transgranicznych wygaszonych wskutek pandemii.

4. Cyfrowa V4 — e-V4

Cel związany z rozwojem współpracy V4 w sektorze cyfrowym:

• Współpraca V4 w obszarze agendy cyfrowej, w tym cyfryzacji, sztucznej inteligencji (AI), robotyki, e-handlu, cyberbezpieczeństwa.
• Budowanie wewnątrz V4 zrównoważonych relacji pozwalających chronić wspólne interesy regionu w ramach procesu cyfryzacji w UE.
• Wzmocnienie i rozbudowanie współpracy V4 w obszarze innowacyjności i stosowania nowych technologii.
• Rozbudowanie współpracy V4 w obszarze technologii w administracji (GovTech), cyfryzacji i wsparcia innowacyjności poprzez inicjatywy transgraniczne i promowanie współpracy między regionalnymi podmiotami prywatnymi i publicznymi.

Priorytety prezydencji

Podczas polskiej prezydencji główną platformą współpracy V4 pozostanie Unia Europejska (UE). To właśnie poprzez skuteczne oddziaływanie na agendę europejską nasze cztery państwa mogą częściowo kształtować światowy ład i wywierać rzeczywisty wpływ na swoje najbliższe otoczenie.
Nadchodzący rok będzie dla UE i jej państw członkowskich czasem wychodzenia z kryzysu związanego z pandemią COVID-19, w tym jej skutkami społecznymi i gospodarczymi.

Zadaniem polskiej prezydencji będzie przedstawienie wspólnego stanowiska wobec szczegółów struktury Europejskiego Instrumentu Odbudowy (EIO/Next Generation EU ) na końcowym etapie negocjacji pakietu Wieloletnich Ram Finansowych-EIO. W kontekście kryzysów wywołanych pandemią COVID-19 koordynacja działań V4 jest również istotna w odniesieniu do aktualnych inicjatyw po zakończeniu pandemii. Szczególnie znaczenie mieć będzie współpraca w dziedzinie zdrowia, jednak pożądana i potrzeba jest ona również w dziedzinie transportu. Szczególną uwagę należy zwrócić także na wzmacnianie istotnych interesów gospodarczych V4 przy jednoczesnym kształtowaniu fundamentów suwerenności gospodarczej w przemyśle UE (równe szanse dla wszystkich przedsiębiorców w V4).

Koordynacja działań V4 w UE powinna również obejmować szereg innych inicjatyw unijnych dotyczących m.in. rynku wewnętrznego, w tym jego wymiaru cyfrowego (w szczególności AI i ustawy o usługach cyfrowych), polityki przemysłowej, polityki socjalnej i rolnictwa.

Pandemia unaoczniła, jak istotne stało się podejście do kwestii polityki cyfryzacji i innowacyjności. Wobec pojawienia się nowych technologii w obszarach takich jak sztuczna inteligencja, Internet rzeczy, komputery kwantowe, cyberbezpieczeństwo i innych, sprawą kluczową stało się rozpatrzenie zarówno szans, jak i wyzwań, które niosą ze sobą te narzędzia. Polska prezydencja dążyć będzie do opracowania jasnych, akceptowalnych i praktycznych ram polityki w tych i innych obszarach GovTech, zarówno na poziomie wielostronnym, jak i ogólnoeuropejskim. Szczególny nacisk należy położyć na zapewnienie, że osiągnięte zyski cyfrowe i cenne inicjatywy realizowane w tej dziedzinie podczas pandemii zostaną podtrzymane niezależnie od stanu wychodzenia z epidemii i będą wspierać cyfryzację instytucji prywatnych i publicznych w regionie.

Podczas polskiej prezydencji w Grupie Wyszehradzkiej podjęte zostaną kluczowe i ostateczne decyzje dotyczące wielkości i struktury Wieloletnich Ram Finansowych (WRF) na lata 2021–2027, w tym te dotyczące polityki spójności i systemu jej wdrożenia. Ważnym elementem prezydencji będzie zatem koordynacja działań V4 w sferze negocjacji WRF i programowania polityki spójności oraz Wspólnej Polityki Rolnej (WPR).

Zwalczanie pandemii COVID-19 wpłynie niewątpliwie na kształt pakietu legislacyjnego i dokumentów programowych polityki spójności. Z jednej strony czynnik ten określa priorytety i metody pracy instytucji UE (w tym program i kalendarz współpracy V4+), z drugiej natomiast wymusi przyjęcie pakietu legislacyjnego polityki spójności na lata 2021–2027, a nawet propozycji WRF jako całości, w nowej rzeczywistości społeczno-gospodarczej. Współpraca V4+ będzie prawdopodobnie niezbędna w związku z rozmowami na temat wykorzystania funduszy dostępnych jeszcze w ramach polityki spójności na lata 2014–2020 do zwalczania skutków pandemii COVID-19 (Coronavirus Response Investment Initiative).

Kluczowym wyzwaniem dla UE i jej państw członkowskich będzie nadal polityka klimatyczna, która wywiera horyzontalny wpływ na szereg innych polityk europejskich. Przedstawiony przez Komisję Europejską (KE) komunikat „Europejski Zielony Ład”, nowa strategia rozwojowa UE, będzie wymagać skoordynowanych działań gospodarczych i środowiskowych, szczególnie w aktualnej sytuacji spowodowanej pandemią. Obecnie, w obliczu spodziewanego kryzysu gospodarczego wywołanego pandemią, regiony najbardziej dotknięte kosztami przejścia na gospodarkę neutralną klimatycznie zostaną dodatkowo obciążone. Podczas nadchodzących negocjacji WRF niezbędne jest zabezpieczenie ambitnych zasobów finansowych na realizację celów polityki klimatycznej, w tym odpowiednie finansowanie polityk sektorowych umożliwiające wdrożenie strategii klimatycznych UE w różnych sektorach.

Ważnym elementem agendy UE pozostanie polityka migracyjna; konieczne będzie podtrzymanie jednolitej aktywności V4 w tym obszarze, zwłaszcza że w Radzie UE rozpoczną się wkrótce prace nad nowym Paktem w sprawie Migracji i Azylu, a także dalsze prace nad reformą systemu azylowego. Kluczowe jest pełne wykorzystanie współpracy państw V4 w tym względzie, aby skutecznie zapobiegać wprowadzeniu rozwiązań sprzecznych ze wspólnym stanowiskiem państw V4, w szczególności dotyczących przymusowej relokacji migrantów.

Epidemia COVID-19 potwierdziła zarówno niedopasowanie rynku pracy, jak i popyt na kluczowe zawody i umiejętności oraz brak zabezpieczenia społecznego pracowników w tak zwanych nietypowych formach zatrudnienia. Podczas polskiej prezydencji V4 może poruszyć kwestie automatyzacji i robotyzacji zatrudnienia oraz pracy zdalnej.

W odniesieniu do aktualizacji planu UE w obszarze oświaty cyfrowej interesujące będzie dokonanie wewnątrz V4 wymiany doświadczeń związanych z koniecznością przejścia na nauczanie zdalne i jego konsekwencji dla systemów oświaty (również w kontekście aspektów przeciwdziałania wykluczeniu cyfrowemu).

Podstawowe znaczenie ma również dalsza dyskusja nad przyszłością integracji europejskiej. Naszym zdaniem odpowiednią platformą do rozmów o nowych pomysłach będzie Konferencja ws. przyszłości Europy, gdyż na jej podstawie możemy zbudować silniejszą, odporniejszą i bardziej konkurencyjną UE. W ramach tej platformy może zajść potrzeba opracowania wspólnego podejścia V4 do wybranych wyzwań stanowiących przedmiot jej prac.

Wyzwaniem dla UE będzie nadal Brexit, szczególnie w sferze gospodarczej (np. konieczność wynegocjowania nowej umowy handlowej), lecz również politycznej. Podczas polskiej prezydencji dalej prowadzona będzie koordynacja działań i stanowisk V4 w obszarze negocjacji z Wielką Brytanią i ich spójnej prezentacji na forum UE.
Z punktu widzenia V4 niezmiernie ważna będzie praca na rzecz jak najściślejszej współpracy transatlantyckiej. Polska prezydencja zwróci również odpowiednią uwagę na współpracę regionalną w ramach Inicjatywy Trójmorza, która stanowi platformę łączącą współpracę V4, UE i transatlantycką.

Kluczowe znaczenie dla V4 będzie mieć współpraca w dziedzinie bezpieczeństwa. Będzie ona dotyczyć rozwijania spójnego stanowiska V4 w kwestiach polityki obronności omawianych w NATO i UE.

Wyzwaniem będzie jednak nadal niepewność co do faktycznych postępów polityki rozszerzenia UE, która potencjalnie zagraża interesom strategicznym Europy, szczególnie państw  Europy Środkowej. W związku z tym V4 udzielać będzie dalszego skoordynowanego wsparcia procesów i działań na rzecz rozszerzenia UE, promując prointegracyjne aspiracje państw Bałkanów Zachodnich (BZ). W tym kontekście ważnym zadaniem dla V4 jest wymiana posiadanych doświadczeń z krajami BZ na temat procesu przystąpienia do UE i pierwszych lat członkostwa oraz motywowanie ich do dokonywania niezbędnych reform. Wykorzystując doświadczenia z prezydencji w Procesie Berlińskim, Polska planuje utrzymanie obecnych programów konsultacji V4/V4+ z krajami BZ. Wspierając zaangażowanie własne samych państw Bałkanówa) Zachodnich we współpracę regionalną, V4 wdroży za pośrednictwem MFW uzgodnioną pomoc techniczną dla Funduszu Bałkanów Zachodnich .

Ważne dla V4 pozostają również kraje sąsiadujące z UE od wschodu. Kluczowe znaczenie ma tutaj dynamicznie rozwijająca się sytuacja na Ukrainie i Białorusi.
Ważnym aspektem pozostaje zwiększenie zainteresowania państw UE regionem objętym Partnerstwem Wschodnim (PW). Celem polskiej prezydencji jest dalsze promowanie i rozszerzanie współpracy V4, obejmującej działania i projekty wspierające rozwój PW jako niezmiennie najważniejszy długoterminowy priorytet V4, zwłaszcza w obszarze odporności. Polska prezydencja spróbuje również wziąć pod uwagę gospodarcze aspekty współpracy V4+PW. Niezwykle istotne jest, aby V4 pomogła jak najszybciej przywrócić harmonogram szczytu PW na właściwe tory, tak aby kolejny pełnoprawny szczyt odbył się podczas czeskiej prezydencji w UE w roku 2022.

Dla V4 ważne będzie wsparcie dla wdrażania umów stowarzyszeniowych UE, w tym stanowiących ich integralną część układów o stworzeniu DCFTA (Deep and Comprehensive Free Trade Areas) z Ukrainą, Gruzją i Mołdawią.

Kontynuowane będą konsultacje V4 dotyczące współpracy rozwojowej. Prezydencja będzie się starać zacieśnić mechanizm konsultacji V4 w tym obszarze, stawiając akcent na rozwiązania trwałe a nie tylko doraźne. W tym celu prezydencja inicjować będzie konsultacje dotyczące dzielenia się dobrymi praktykami, wypracowywania kierunków i obszarów wspólnego działania. 

Rozwijana będzie współpraca między służbami konsularnymi państw V4. Umożliwi ona wymianę opinii i doświadczeń na temat bieżących problemów w pracy konsularnej oraz przedyskutowanie stanowisk w zakresie bieżącej  agendy wizowej UE.

Kontynuowane będą działania na rzecz zwiększenia wewnętrznej spójności V4 we wszystkich obszarach pozapolitycznych, w których państw Grupy Wyszehradzkiej wykazują wspólny interes i działania. W sferze gospodarczej obszarem zainteresowań tradycyjnie będą szeroko rozumiane połączenia infrastrukturalne (transport, energia itd.). Kontynuowana będzie również współpraca w innych obszarach gospodarki.

Współpraca V4 podczas polskiej prezydencji ma na celu wzmocnienie V4 jako wspólnoty. Wsparcie uzyskają wielopoziomowe kontakty między społeczeństwami oraz promocja i rozpowszechnianie kultury i historii krajów Europy Środkowej. Nieodzowną rolę w tym zadaniu odgrywać będzie Międzynarodowy Fundusz Wyszehradzki (MFW) i jego liczne instrumenty (granty, stypendia itp.). Fundusz, który w roku 2020 świętuje 20-lecie istnienia, weźmie aktywny udział w obchodach 30-lecia współpracy wyszehradzkiej.

Rozwinięta zostanie współpraca think tanków V4 w ramach platformy Think Visegrad (TV). W tym kontekście planowane jest m.in. przeprowadzenie tradycyjnej konferencji w połowie okresu prezydencji („mid-term conference”). Kontynuowany będzie program wymiany doświadczeń zorganizowany przez TV w ramach Programu Mobilności Służby Cywilnej („Civil Servants Mobility Programme (CSMP)”). Współpraca analityczna V4 odbywać się będzie w ramach platformy V4 Energy Think Tank.