Wojewódzki Inspektorat
Jakości Handlowej Artykułów
Rolno-Spożywczych w Warszawie

Rolnictwo ekologiczne jest obecnie jednym z najbardziej promowanych trendów w Unii Europejskiej oraz rozpoznawalnych systemów jakości żywności. Jest ono najczęściej wskazywane jako najbardziej zrównoważony system produkcji, głównie z uwagi na zakaz stosowania syntetycznych środków produkcji rolniczej. Faktem jest, iż chemiczne środki ochrony roślin stanowią jedno z większych zagrożeń dla różnorodności biologicznej gleby, co prowadzi do utraty możliwości produkcyjnych gleby, ale również utraty bioróżnorodności. Powoduje także znaczne pogorszenie jakości produkowanych owoców i warzyw.

Z kolei, dzięki uprawie bez agrochemii i kontrolowanym metodom produkcji, rolnictwo ekologiczne przyczynia się do zachowania bioróżnorodności i ochrony zasobów naturalnych, a także produkcji żywności o wysokiej jakości. W gospodarstwach ekologicznych, szczególne w produkcji warzyw, dużą uwagę przywiązuje się do płodozmianu oraz nawożenia organicznego, które wzbogaca glebę w substancję organiczną i podnosi żyzność gleby. To z kolei przyczynia się do wzrostu wydajności i efektywności produkcji warzyw ekologicznych, które cieszą się dużym popytem na rynku krajowym i eksportowym.

Ponadto obowiązkowa certyfikacja produkcji ekologicznej ma zapewnić utrzymanie jakości produkcji żywności i ochrony środowiska.

Co więcej, pozytywnym zjawiskiem nasilającym się w ostatnich latach jest wzrost zainteresowania konsumentów zdrową żywnością, pochodzącą głównie z gospodarstw ekologicznych.

A czym jest produkcja ekologiczna?

Produkcja ekologiczna jest ogólnym systemem zarządzania gospodarstwem i produkcji żywności, łączącym praktyki najkorzystniejsze dla środowiska i klimatu, wysoki stopień różnorodności biologicznej, ochronę zasobów naturalnych oraz stosowanie wysokich norm dotyczących dobrostanu zwierząt i produkcji, odpowiadających zapotrzebowaniu rosnącej liczby konsumentów na produkty wytwarzane przy użyciu naturalnych środków i procesów.

To zasadniczo odróżnia rolnictwo ekologiczne od konwencjonalnego.

Gospodarstwa ekologiczne w większym stopniu niż gospodarstwa konwencjonalne realizują cele ochrony gleby, środowiska i bioróżnorodności oraz dostarczania żywności wysokiej jakości.

Rolnictwo ekologiczne charakteryzuje się tym, że odrzuca przemysłowe środki produkcji. W roślinnej produkcji ekologicznej nie stosuje się syntetycznych nawozów mineralnych, pestycydów ani regulatorów wzrostu. Jako nawóz najczęściej stosuje się nawóz organiczny i naturalny, m.in. obornik, słoma. W ekologicznej produkcji roślinnej ważne jest uwzględnienie roślin strączkowych lub bobowatych (np. kończyna) w płodozmianie. Zupełnie inaczej ma się to w rolnictwie konwencjonalnym, gdzie  system produkcji zwykle charakteryzuje się użyciem nawozów mineralnych oraz pełną ochroną chemiczną roślin.

Wyniki wielu badań wskazują, że rolnictwo ekologiczne sprzyja bioróżnorodności fauny i flory w porównaniu z systemem konwencjonalnym. Wynika to z faktu, że w roślinnej produkcji ekologicznej nie używa się chemicznej ochrony roślin przed chwastami, chorobami i szkodnikami. W produkcji ekologicznej stawia się głównie na mechaniczną pielęgnacje zasiewów w celu ograniczenia zachwaszczenia. Stosowanie w rolnictwie ekologicznym międzyplonów i poplonów, np. z kończyny, przyczynia się do wzbogacania gleby w materię organiczną. Przyczynia się to do ochrony gleby, zapobiegając jej zubożeniu.

W produkcji zwierzęcej metodami ekologicznymi niezwykle ważny jest dobór ras zwierząt pochodzących z ekologicznych gospodarstw oraz odpowiednie ich utrzymanie, czyli przestrzeganie zasad dobrostanu m.in. dostęp do otwartej przestrzeni. Żywienie zwierząt paszami zawierającymi GMO (żywność genetycznie zmodyfikowana), stymulatory wzrostu, środki konserwujące, pobudzające apetyt oraz środków paszowych nieznanego pochodzenia jest zabronione. Dbając o zdrowie zwierząt dopuszcza się wykorzystywanie mikroelementów, leków roślinnych czy homeopatycznych. Należy pamiętać, że nie wolno stosować antybiotyków.

Logo rolnictwa ekologicznego

Logo produkcji ekologicznej UE w postaci symbolu zielonego liścia z gwiazdkami znajdziemy na etykietach produktów, które są zgodne z przepisami dotyczącymi produkcji ekologicznej, tzn. są produktami ekologicznymi. Oznacza to, że takie produkty muszą spełniać surowe warunki dotyczące metody produkcji, przetwarzania, transportu i przechowywania. Gwarantuje to specjalny, wielowarstwowy system kontroli urzędowej, działający w Polsce i całej UE.

Unijne logo produkcji ekologicznej można używać wyłącznie w przypadku produktów, które uzyskały certyfikat produkcji ekologicznej wydawany przez upoważnioną jednostkę certyfikującą. Gwarantuje ono, że co najmniej 95 % masy jego składników pochodzenia rolniczego, stanowią składniki pochodzenia ekologicznego.

Wiedz, że logo produkcji ekologicznej nie może być zamieszczane w przypadku: produktów zawierających mniej niż 95% składników ekologicznych, produktów, które nie są objęte przepisami produkcji ekologicznej (kosmetyki lub produkty pochodzące z łowiectwa i rybołówstwa),  w usługach żywienia zbiorowego (restauracje, szpitale) oraz na produktach na etapie „konwersji”.

Jak rozpoznać gospodarstwo ekologiczne?

Jednym z podstawowych narzędzi umożliwiającym identyfikację pochodzenia żywności ekologicznej  z upraw zrównoważonych jest certyfikacja produkcji ekologicznej. To ważny proces, który pozwala na potwierdzenie zgodności w zakresie rolnictwa ekologicznego.  

Ponadto system kontroli i certyfikacji w rolnictwie ekologicznym stanowi gwarancję dla konsumenta, produkty ekologiczne znajdujące się na rynku wyprodukowane zostały zgodnie z obowiązującymi przepisami dotyczącymi rolnictwa ekologicznego.

Inspekcja Jakości Handlowej Artykułów Rolno-Spożywczych sprawuje nadzór nad produkcją ekologiczną i jednostkami certyfikującymi w Polsce.

W ramach nadzoru nad produkcją ekologiczną prowadzone są kontrole weryfikujące prawidłowość stosowania ekologicznych metod produkcji oraz sposobu znakowania produktów, które mają na celu m.in. wyeliminowanie z obrotu nieekologicznych artykułów rolno-spożywczych, których oznakowanie może sugerować, że zostały one wytworzone ekologiczną metodą produkcji.

Filarami systemu kontroli i certyfikacji w rolnictwie ekologicznym są Główny Inspektor JHARS (GI) oraz jednostki certyfikujące. Jednostki certyfikujące upoważnione są przez GI do przeprowadzania urzędowych kontroli i certyfikacji w systemie rolnictwa ekologicznego, czyli do wydawania certyfikatów ekologicznych. kontrola urzędowa i inne czynności urzędowe przeprowadzane przez jednostkę certyfikującą są przeprowadzane przez osoby, które zostały wpisane do rejestru inspektorów rolnictwa ekologicznego, zwane dalej „inspektorami rolnictwa ekologicznego”. Inspektorem rolnictwa ekologicznego może być osoba, która zdała egzamin sprawdzający wiedzę z zakresu produkcji ekologicznej oraz znajomość przepisów dotyczących rolnictwa ekologicznego, przed komisją kwalifikacyjną powołaną przez GI.

Rejestr jednostek certyfikujących w rolnictwie ekologicznym w Polsce znajdziesz na stronie Inspekcji Jakości Handlowej Artykułów Rolno-Spożywczych (https://www.gov.pl/web/ijhars/jednostki-certyfikujace).

Główny Inspektor sprawując nadzór nad jednostkami certyfikującymi i nad produkcją ekologiczną, powierza wojewódzkim inspektorom przeprowadzanie kontroli u producentów ekologicznych. Kontrole te mają na celu sprawdzenie czy jednostki certyfikujące prawidłowo przeprowadzają kontrole urzędowe oraz czy producenci prowadzą swoją działalność zgodnie z przepisami dotyczącymi rolnictwa ekologicznego.

Jak rozpoznać żywność ekologiczną?

Każdy produkt ekologiczny musi posiadać obowiązkowe elementy oznakowania:

• unijne logo produkcji ekologicznej,
• numer identyfikacyjny jednostki certyfikującej,
• oznaczenie miejsca, w którym wyprodukowano nieprzetworzone produkty rolnicze, z których wytworzono końcowy produkt:
  • „rolnictwo UE”, gdy surowiec rolniczy został wyprodukowany w UE,
  • „rolnictwo spoza UE”, gdy surowiec rolniczy został wyprodukowany w kraju trzecim,
  • „rolnictwo UE/spoza UE”, gdy część surowców wyprodukowano w UE, a część w kraju trzecim.

Oznaczenie miejsce pochodzenia może być zastąpione lub uzupełnione nazwą kraju np.: „Rolnictwo Polska”, jeśli wszystkie surowce, z których wytworzono produkt, wyprodukowano w tym kraju.

Stosowanie terminów sugerujących, że produkt jest wytworzony zgodnie z ekologiczną metodą produkcji (np. ekologiczny, organic) oraz ich pochodnych i wersji skróconych, jak np. "bio" i "eko", jest zastrzeżone wyłącznie dla produktów spełniających wymogi określone w przepisach dotyczących rolnictwa ekologicznego.

Konsumencie! Wybierając produkt z logo produkcji ekologicznej UE, masz pewność, że produkt:

• spełnia restrykcyjne warunki dotyczące metody produkcji, przetwarzania, transportu i przechowywania,
• powstał z ekologicznych i naturalnych składników,
• nie zawiera sztucznych dodatków ani polepszaczy,
• do produkcji użyto jedynie nawozów naturalnych, a zwierzęta skarmiano paszą bez syntetycznych dodatków, antybiotyków i hormonów,
• jest kontrolowany na każdym etapie produkcji, przygotowywania i dystrybucji,
• powstał z poszanowaniem dla środowiska i dobrostanu zwierząt.

Więcej informacji na temat rolnictwa ekologicznego znajdziecie Państwo na naszej  stronie w zakładce Co robimy? Rolnictwo ekologidzne.

https://www.gov.pl/web/wijhars-warszawa/rolnicwto-ekologiczne