Najważniejsze informacje

• Ministra Paulina Hennig-Kloska rozmawiała z burmistrzem Czarnego Dunajca Marcinem Ratułowskim o tym, jak najlepiej chronić unikalne torfowisko i lasy wokół niego.
• Jednym z tematów rozmów było wsparcie samorządu w usuwaniu zalegającej na torfowisku biomasy i kolejnych działaniach realizowanych przez RDOŚ w Krakowie.
• Ochrona i odtwarzanie torfowisk są priorytetem MKiŚ – torfowiska mają ważną funkcję retencyjną (przetrzymują nadmiar wody przy ulewach, magazynują wodę na czas suszy), pochłaniają także duże ilości węgla, co stabilizuje klimat.
• Bagna Nowotarsko-Orawskie (często określane jako Torfowiska Orawsko-Nowotarskie) to największy w Polsce kompleks torfowisk wysokich, położony w Kotlinie Orawsko-Nowotarskiej, w województwie małopolskim. Jest unikalny w skali Europy.
• Mimo pozornej monotonii, są atrakcyjne turystycznie i przyrodniczo – ich niedostępność i tajemniczość budują unikalny charakter. To miejsce, które przyciąga miłośników przyrody i fotografii, oferując widoki niepowtarzalne w skali kraju.
• Bagna Nowotarsko-Orawskie to dom dla wielu organizmów. Występują tu rzadkie gatunki roślin i zwierząt (m. in. rosiczki, torfowce, wełnianki, bekasy).

Bagna Nowotarsko-Orawskie to unikalne miejsce w skali Europy, dlatego musimy je chronić, aby służyły lokalnej społeczności, gwarantowały bioróżnorodność i stabilizowały klimat. Dbamy o ochronę torfowisk i mokradeł mając na uwadze trudną sytuację hrydologiczną w ostatnich latach. Podczas utrzymujących się susz pełnią ważną rolę rezerwuarów wody, w trakcie nawalnych opadów zatrzymują nadmiar wody. Czarny Dunajec ma perłę, którą wspólnie będziemy chronić

– powiedziała ministra Paulina Hennig-Kloska.

Wspólne działania

Jednym z tematów rozmów było wsparcie lokalnego samorządu w poradzeniu sobie z biomasą zalegającą na torfowisku. Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Krakowie we współpracy z samorządem prowadziła zabiegi poprawiające kondycję torfowiska w ostatnich latach, ale nadal potrzeba w tym obszarze wsparcia. RDOŚ będzie współpracował z Ministerstwem i samorządem gminy Czarny Dunajec, aby w kolejnych latach wesprzeć samorząd w kolejnych działaniach poprawiających kondycję tego ekosystemu.

Kompleks torfowisk wysokich w Kotlinie Orawsko-Nowotarskiej jest unikalny w skali Europy

Bagna Nowotarsko-Orawskie objęte są ochroną w ramach sieci Natura 2000, zajmują powierzchnię ponad 8 tys. ha. Znajduje się tu rezerwat przyrody „Bór na Czerwonem” oraz obszar chronionego krajobrazu.

Funkcjonowanie torfowiska zależy wyłącznie od wód opadowych, co czyni je wyjątkowo wrażliwymi ekosystemami. Obszar ten jest wododziałowy – rozdziela zlewnie Morza Bałtyckiego i Morza Czarnego, co stanowi rzadkość w skali Europy. To unikalna cecha geograficzna.

Bogactwo flory i fauny

Bagna Nowotarsko-Orawskie są domem dla wielu rzadkich gatunków roślin i zwierząt. Występują tu torfowce (Sphagnum), turzyce, żurawina błotna, rosiczka okrągłolistna – roślina owadożerna, a także wełnianki. Wśród drzew spotkać można kosodrzewinę i brzozę karłowatą, które w Polsce należą do wyjątkowych. Obszar jest ostoją ptaków wodno-błotnych, takich jak żurawie, rybitwy czarne, bekasy czy cietrzewie. Torfowiska są również siedliskiem płazów, gadów i rzadkich owadów, co czyni je niezwykle ważnym miejscem dla zachowania bioróżnorodności.

Znaczenie ekologiczne torfowiska

Bagna Nowotarsko-Orawskie pełnią funkcję naturalnych zbiorników retencyjnych – magazynują wodę, chronią przed powodziami i suszami. Działają jak filtry ekologiczne, oczyszczając wodę z substancji biogennych i stabilizując lokalny mikroklimat. Są także magazynami węgla organicznego – zatrzymują ogromne ilości CO₂, co ma kluczowe znaczenie w walce ze zmianami klimatycznymi. Ich degradacja prowadzi do uwalniania gazów cieplarnianych, dlatego ochrona tych ekosystemów jest priorytetem w polityce klimatycznej.

Dlaczego warto chronić torfowiska górskie

• Torfowiska to największy lądowy magazyn węgla - mimo że zajmują tylko ok. 3% powierzchni lądów, przechowują 550–600 Gt węgla globalnie. 
• W warunkach górskich, gdzie procesy rozkładu są wolniejsze z powodu niższych temperatur, zdolność do długoterminowego magazynowania węgla jest jeszcze większa. Badania pokazują, że torfowiska w strefach górskich mogą akumulować 700–1200 kg węgla na hektar rocznie, czyli ponad dwukrotnie więcej niż torfowiska nizinne (200–300 kg/ha/rok). To oznacza większy potencjał pochłaniania CO₂ w skali lokalnej.
• Zapewniają naturalną retencję wody i chronią przed ekstremami pogodowymi - torfowiska działają jak naturalne gąbki. W górach, gdzie opady są intensywne, zatrzymują wodę i spowalniają jej spływ, co zmniejsza ryzyko powodzi w dolinach. W okresach suszy uwalniają zgromadzoną wilgoć, stabilizując warunki hydrologiczne. Dzięki temu pełnią kluczową rolę w łagodzeniu skutków zmian klimatu i ekstremalnych zjawisk pogodowych.
• Filtrują zanieczyszczenia i stabilizują mikroklimat - roślinność torfowisk oczyszcza wodę z substancji biogennych, takich jak azotany i fosforany, które mogłyby powodować eutrofizację wód. Dodatkowo torfowiska stabilizują lokalny mikroklimat – obniżają temperaturę w upalne dni i utrzymują wilgotność powietrza, co jest szczególnie ważne w górskich ekosystemach.
• Tworzą unikalne siedliska w surowych warunkach – górskie torfowiska są domem dla rzadkich gatunków roślin (kosodrzewina, brzoza karłowata, rosiczki) i zwierząt przystosowanych do chłodnego, wilgotnego klimatu. Ich utrata oznacza zanik ekosystemów, które nie występują nigdzie indziej.