Najważniejsze informacje:

• DezinfoLAB to nowy format współpracy MKiŚ służący przeciwdziałaniu dezinformacji klimatycznej i środowiskowej. 
• Pierwsza edycja, tzw. BioDezinfoLAB, poświęcona była bioróżnorodności – obszarowi szczególnie podatnemu na manipulacje informacyjne. 
• Wzięli w niej udział przedstawiciele RDOŚ, Lasów Państwowych, NFOŚiGW, NGO, środowisk naukowych i studenci. 
• W części plenarnej eksperci przedstawili mechanizmy dezinformacji na temat bioróżnorodności, a także najczęstsze mity oraz techniki wykorzystywane w fałszywych narracjach. 
• W części warsztatowej uczestnicy rozwijali praktyczne umiejętności fact-checkingu, analizy przekazów i identyfikacji greenwashingu. 
• Wydarzenie umożliwiło sieciowanie oraz budowanie podstaw pod przyszłe platformy depolaryzacji. 

Znaczenie dezinformacji dla pogłębiania kryzysów bioróżnorodności i zaufania społecznego  

Dezinformacja w obszarze bioróżnorodności często nie jest tak spektakularna jak ta klimatyczna czy energetyczna. Jest jednak równie niebezpieczna – narusza fundament naszego funkcjonowania na Ziemi, służy pogłębianiu podziałów społecznych

- powiedział Hubert Różyk, Dyrektor Departamentu Edukacji i Komunikacji MKiŚ, podkreślając znaczenie rzetelnej informacji dla skutecznej ochrony środowiska, bezpieczeństwa społecznego i przeciwdziałania polaryzacji.  

W ramach wprowadzenia do problematyki, Anna Ronikier-Dolańska, Zastępczyni Generalnego Dyrektora Ochrony Środowiska omówiła skalę fałszywych informacji dotyczących przyrody, w tym gatunków chronionych i inwazyjnych. Wskazała na zjawisko celowego zniekształcania prawdziwych treści podając je w fałszywym kontekście stosowane często przez nierzetelne media w celu podważenia zaufania do nauki i instytucji publicznych. 

Wątek kontynuowała Zuzanna Buck, Naczelniczka Wydziału Ochrony Przyrody i Obszarów Chronionych Natura 2000 w RDOŚ Katowice przedstawiając ,,Studium przypadku: dezinformacja wokół eliminacji nutrii amerykańskiej”. Buck opisała przykład eskalacji konfliktu społecznego po decyzji o eliminacji gatunku inwazyjnego szczegółowo opisując jak brak rzetelnej informacji i kontekstu prawnego, w połączeniu z emocjonalnymi przekazami w mediach, doprowadzić może do spirali hejtu i rozpowszechniania nieprawdziwych narracji. 

Dr Paulina Sobiesiak-Penszko, Prezeska Fundacji Instytut Strategii Żywnościowych „Grunt”, w swoim wystąpieniu pt.: „Kiedy przyroda staje się narzędziem dezinformacji. O dezinformacji wokół bioróżnorodności” omówiła natomiast mechanizmy wykorzystywania przyrody w narracjach dezinformacyjnych w szerszym kontekście społecznym i gospodarczym. Wskazała na przejście od dyskursu naukowego do politycznego, techniki manipulacji (np. bagatelizowanie utraty bioróżnorodności, negowanie badań) oraz przykłady fałszywych narracji obecnych w debacie publicznej. 

Ważnym punktem programu w części plenarnej był także panel dyskusyjny „Lasy, wilki, Zielony Ład i wiatraki na wojnie informacyjnej. Sztuka konstruktywnego dialogu w czasach polaryzacji społecznej” z udziałem przedstawicieli nauki, administracji, sektora rolniczego i organizacji społecznych: 

• dr hab. Sabina Pierużek-Nowak – prof. UW, Stowarzyszenie dla Natury „Wilk”, 
• Marta Jagusztyn – Prezeska Fundacji Lasy i Obywatele, 
• Cezary Świstak – Zastępca Dyrektora Generalnego Lasów Państwowych, 
• Wiktor Szmulewicz – Prezes Krajowej Rady Izb Rolniczych, 
• Monika Klimowicz-Kominowska – rzeczniczka Ogólnopolskiego Towarzystwa Ochrony Ptaków, 
• Aleksandra Leszczyńska – specjalistka ds. Rolnictwa w Centrum Ochrony Mokradeł. 

Dyskusja dotyczyła wyzwań w prowadzeniu dialogu o środowisku w warunkach rosnącej polaryzacji. Podkreślano znaczenie rzetelnej komunikacji, konsultacji społecznych i budowania zaufania między różnymi grupami interesariuszy. Po wystąpieniach eksperckich oraz panelu odbyły się sesje pytań od publiczności. 

W części plenarnej Katarzyna Popiołek, Naczelniczka Wydziału Projektów Edukacyjnych w Departamencie Edukacji i Komunikacji MKiŚ zaprezentowała także kampanię “Bioróżnorodnie połączeni” tworzoną z udziałem najmłodszych i adresowaną do najmłodszych. Kampania jest przykładem tego jak odpowiednio dobrany przekaz do różnych grup wiekowych może pomóc przezwyciężyć deficyt kontaktu z naturą i abstrakcyjność pojęcia bioróżnorodności. 

Część warsztatowa 

Druga część Laboratorium miała charakter praktyczny i interaktywny. Jej celem było wsparcie uczestników wydarzenia, głównie przedstawicieli administracji, Lasów Państwowych, RDOŚ, organizacji pozarządowych oraz studentów, w rozwijaniu umiejętności potrzebnych do identyfikowania i neutralizowania dezinformacji, z którą spotykają się w swojej codziennej działalności. Uczestnicy pracowali w dwóch blokach tematycznych: 

• Blok A: Elementarz rozpoznawania i przeciwdziałania dezinformacji 

Warsztaty prowadzone były przez ekspertów z zakresu fact-checkingu i analizy narracji, tj. Aleksy Szymkiewicz ze Stowarzyszenia Demagog, Kamila Drzewicka z Fundacji ClientEarth oraz Anna Siewiorek z Fundacji Climate & Strategy obejmowały: 

• identyfikację fałszywych treści, algorytmicznych manipulacji i deepfake’ów, 
• rozpoznawanie greenwashingu i ocenę wiarygodności komunikatów środowiskowych, 
• tworzenie zasad profilaktyki informacyjnej w instytucjach i organizacjach. 

Ćwiczenia oparto na rzeczywistych przykładach narracji pojawiających się w mediach tradycyjnych i społecznościowych, co pozwoliło uczestnikom przełożyć teorię na praktykę stosowaną w urzędach i NGO. 

• Blok B: Mozaika Bioróżnorodności 

Ten warsztat edukacyjno‑informacyjny, bazujący na najnowszych raportach Międzyrządowej Platformy ds. Bioróżnorodności i Usług Ekosystemowych (IPBES – Intergovernmental Science‑Policy Platform on Biodiversity and Ecosystem Services), został przeprowadzony przez certyfikowanych facylitatorów: 

• Katarzyna Udrycka – Stowarzyszenie Mozaika Klimatyczna, inicjatywa Nature Explained, 
• Monika Sadowska – Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Krakowie, Fundacja Rodzice dla Klimatu, 
• Katarzyna Banul-Wójcikowska – Fundacja Instytut Strategii Żywnościowych „Grunt”, 
• Michał Pilch – pszczelarz i edukator 

Zajęcia dostarczyły syntetycznej wiedzy o procesach ekologicznych i zagrożeniach dla bioróżnorodności. Uczestnicy analizowali najczęściej powtarzające się mity dotyczące przyrody, dzielili się przykładami z praktyki oraz wskazywali obszary szczególnie narażone na dezinformację. Praca w grupach sprzyjała wymianie doświadczeń i wzmocnieniu współpracy międzysektorowej.  

Efekty wydarzenia 

W trakcie spotkania rozpoczęto tworzenie Mapy dezinformacji w obszarze bioróżnorodności, obejmującej najczęściej powielane mity, ich źródła oraz potencjalne skutki społeczne i środowiskowe. Wydarzenie umożliwiło również zainicjowanie prac nad rozwiązaniami wspierającymi depolaryzację debaty o środowisku oraz rozwijanie sieci współpracy pomiędzy instytucjami na co dzień zmagającymi się z fałszywymi narracjami. Wnioski i rekomendacje z pierwszej edycji BioDezinfoLAB będą rozwijane w kolejnych działaniach edukacyjnych i komunikacyjnych, kontynuowanych w 2026 roku. 

Więcej informacji: 

Galeria zdjęć: https://flic.kr/s/aHBqjCC7JC 

Szczegółowe podsumowanie wydarzenia już wkrótce na stronie: https://www.gov.pl/web/klimat/dezinfo 

Transmisja pierwszej części wydarzenia: https://www.youtube.com/watch?v=LcaEpQb9vIQ