Na czym polega CCUS?  

Wyobraźmy sobie komin fabryki z filtrem, który działa jak odkurzacz: zamiast wypuszczać CO₂ do atmosfery, „zasysa” go i kieruje do dalszego wykorzystania lub bezpiecznego składowania. Tak działa CCUS. Technologia ta polega na wychwytywaniu CO₂ z instalacji przemysłowych, a następnie:  

• składowaniu go głęboko pod powierzchnią ziemi lub pod dnem morskim, np. w wyczerpanych złożach ropy naftowej czy gazu ziemnego lub  
• przekształcaniu w produkty, takie jak paliwa syntetyczne czy materiały budowlane, np. lekkich kruszyw.  

CCUS to zestaw rozwiązań, które pozwalają ograniczyć emisje tam, gdzie nie da się ich uniknąć — np. w cementowniach, hutach czy rafineriach.  

Wydzielony CO₂ jest następnie transportowany do miejsc podziemnego składowania w bezpiecznych formacjach geologicznych lub wykorzystywany w gospodarce.  

Emisje przemysłowe – trudne do uniknięcia, ale możliwe do ograniczenia  

Przemysł mineralny, chemiczny, rafineryjny oraz hutniczy to sektory, które odpowiadają za znaczną część emisji. Niektóre procesy, jak np. produkcja cementu czy stali, generują CO₂ niezależnie od źródła zasilania. W takich przypadkach, emisji nie da się całkowicie wyeliminować, nawet przy wykorzystaniu OZE. Tu rozwiązaniem może być zastosowanie technologii polegających na wychwytywaniu, wykorzystaniu i składowaniu dwutlenku węgla, czyli CCUS.  

 Dzięki wykorzystaniu CCUS możemy:  

• przechwytywać emisje CO₂ u źródła; 
• składować CO₂ bezpiecznie pod powierzchnią ziemi; 
• uniknąć jego emisji do atmosfery 
• ponownie wykorzystać wychwycony CO2, np. do produkcji paliw lub tworzyw sztucznych.  

Zastosowanie tych rozwiązań może odegrać ważną rolę w ograniczaniu emisji i transformacji energetycznej polskiej gospodarki. 

Wsparcie dla sprawiedliwej transformacji

Dzięki CCUS możemy:  

• przeprowadzić skuteczny proces dekarbonizacji najbardziej emisyjnych gałęzi przemysłu; 
• umożliwić stopniową modernizację instalacji przemysłowych bez konieczności ich zamykania, tym samym utrzymać zatrudnienie w sektorach trudnych do zdekarbonizowania; 
• wspierać lokalne społeczności w drodze do zeroemisyjności.  

Korzyści ekonomiczne i środowiskowe: 

• pomoże zmniejszyć emisje CO2 przyczyniające się do globalnego ocieplenia i wypełnić zobowiązania klimatyczne wobec Unii Europejskiej; 
• wspiera tworzenie nowych, innowacyjnych miejsc pracy i rozwój przemysłu inżynieryjnego; 
• zwiększa odporność i konkurencyjność krajowej gospodarki na zmieniające się regulacje klimatyczne 
• dalszy rozwój przemysłu bez konieczności rezygnacji z troski o środowisko naturalne. 

Pozycja lidera w regionie  

Polska jako największa gospodarka Europy Środkowo-Wschodniej ma potencjał, by:  

• objąć rolę lidera w rozwoju CCUS,  
• przyciągać finansowanie unijne i partnerów zagranicznych,  
• inwestować w badania i rozwój.  

Potencjał geologiczny – unikalna przewaga  

Ze względu na fakt, że Polska dysponuje potencjałem geologicznym, w szczególności wyczerpanymi złożami ropy naftowej i gazu ziemnego oraz głębokimi strukturami solankowymi zlokalizowanymi w porowatych formacjach skalnych, jest szansa, by rozwijać potencjał podziemnego składowania dwutlenku węgla. Ważnym czynnikiem jest także doświadczenie wykwalikowanych kadr w obszarze podziemnego magazynowania substancji, w szczególności gazu ziemnego na terytorium RP. 

Fakty i liczby  

Jakie są korzyści z wykorzystania CCUS? 

Dzięki zastosowaniu CCUS możemy ograniczać emisje tam, gdzie inne metody zawodzą., Stanowi uzupełnienie transformacji energetycznej, obok OZE i efektywności energetycznej.  

Czy to bezpieczna technologia?  

Tak, CCUS to technologia:  

• sprawdzona i bezpieczna, wykorzystywana od lat na całym świecie,  
• monitorowana na każdym etapie – od wychwytu, przez transport, po składowanie, w tym po zamknięciu składowiska. 

Jak wygląda transport CO₂? 

• Transport dwutlenku węgla odbywa się rurociągami, statkami i cysternami – podobnie jak transport gazu ziemnego czy paliw. 
• W transporcie CO₂ stosowane są nowoczesne systemy zabezpieczeń: zawory, czujniki, monitoring 24/7. 
• CO₂ nie jest substancją palną ani wybuchową i nie zanieczyszcza środowiska w przypadku awarii.  

Jak składowany jest dwutlenek węgla?  

• Składowanie dwutlenku węgla jest prowadzone w odpowiednio dobranych formacjach geologicznych (np. warstwach solankowych, wyeksploatowanych złożach ropy naftowej lub gazu ziemnego, występujących w obszarach lądowych lub pod dnem morskim).  
• CO₂ wtłaczany jest na głębokość nawet kilku kilometrów, a struktury wykorzystywane do składowania CO2 są izolowane przez skały uszczelniające (warstwy nieprzepuszczalnych skał) 
• Proces składowania objęty jest stałym nadzorem geologicznym i technicznym, a także monitoringiem kompleksu podziemnego składowania dwutlenku węgla. 

Czy w Polsce są prowadzone projekty związane z wykorzystaniem technologii CCUS? 

W Polsce są również prowadzone projekty związane z wychwytywaniem, wykorzystaniem CO₂, w których realizację są zaangażowani kluczowi przedstawiciele tego rynku. Należą do nich m.in. 

projekt Kujawy Go4ECOPlanet (Holcim Polska SA), 

projekt ECO2CEE (Orlen SA), 

projekt BaltiCO2Net (Equinor ASA) 

W jakich innych krajach realizowane są projekty z wykorzystaniem technologii CCUS?  

Aby utrzymać globalne ocieplenie poniżej 1,5°C, do 2050 r. konieczne jest wychwytywanie około 1,3 mld ton CO₂ rocznie. Unijna strategia w sprawie CCS przyjęta w lutym 2024 r. w ramach Industrial Carbon Management zakłada, że CCS jest kluczową technologią w procesie dekarbonizacji gospodarki UE. Strategia ta określa cele i kolejne kroki, które Komisja Europejska zamierza podjąć w celu rozwoju europejskiego rynku CO2. W przypadku składowania CO2 jest to 50 mln ton rocznie do 2030 r., 280 mln ton do 2040 r. i 450 mln ton do 2050 r. W UE jak i w innych krajach europejskich prowadzone są już zaawansowane projekty związane z wychwytywaniem, wykorzystaniem i składowaniem CO₂. Do najważniejszych z nich należą m.in. 

Norwegia (Northern Lights),  

Dania (Greensand),

Holandia (Porthos),

Wielka Brytania (HyNet)