Europa inwestuje w niskoemisyjną przyszłość

Unia Europejska od 2018 roku zainwestowała już około 4,5 mld euro w badania i rozwój technologii CCUS, utrzymując pozycję światowego lidera w tej dziedzinie. Jednym z kluczowych instrumentów finansowych jest Fundusz Innowacyjny UE, zasilany środkami z systemu EU ETS - aż 40 mld euro przeznaczonych na lata 2020-2030. Fundusz dofinansowuje nawet 60% kosztów pionierskich projektów niskoemisyjnych, w tym tych opartych o wychwyt i wykorzystanie CO₂.

Dzięki temu wsparciu w Europie rozwijanych jest już kilkanaście projektów CCUS o łącznej planowanej zdolności wychwytu rzędu 19 mln ton CO₂ rocznie. Wśród nich wyróżnia się polski projekt GO4ECOPLANET. W cementowni Kujawy zastosowana zostanie kriogeniczna technologia wychwytu CO₂, pozwalająca na redukcję emisji o 1 mln ton rocznie - czyli około 10% emisji całego sektora cementowego w Polsce. W perspektywie dekady oznacza to uniknięcie 10,2 mln ton CO₂ i stworzenie około 250 miejsc pracy w całym łańcuchu wartości. Projekt, współfinansowany z Funduszu Innowacyjnego, jest przykładem, jak polscy inżynierowie i naukowcy potrafią wdrażać przełomowe rozwiązania przyczyniające się do dekarbonizacji przemysłu.  

Technologia przyszłości 

CCUS to nie tylko redukcja emisji przemysłowych, ale również rozwój tzw. technologii ujemnych emisji, które będą niezbędne po 2050 roku do obniżania stężenia CO₂ w atmosferze. IPCC i Międzynarodowa Agencja Energii (IEA) zgodnie wskazują, że bez technologii CCUS nie da się osiągnąć neutralności klimatycznej. 

Rozwiązania takie jak Direct Air Capture (DAC) czy BECCS (bioenergia z wychwytem i składowaniem CO₂) stają się fundamentem przyszłych strategii klimatycznych. Równolegle rozwija się powiązany sektor niskoemisyjnego wodoru – w tym tzw. niebieskiego wodoru, wytwarzanego z gazu ziemnego z wychwytem CO₂. Integracja CCUS z produkcją wodoru lub gazu dla elektrowni pozwala tworzyć stabilne i niskoemisyjne źródła energii, a połączenie CO₂ z zielonym wodorem otwiera drogę do produkcji paliw syntetycznych i surowców chemicznych – metanu, metanolu czy tworzyw sztucznych.

Takie procesy typu Power-to-X tworzą nowy, innowacyjny segment gospodarki obiegu węgla, w którym emisje stają się surowcem.

Polska nauka i przemysł w gronie liderów

Polscy naukowcy i inżynierowie aktywnie uczestniczą w rozwoju CCUS. Projekty pilotażowe prowadzone są m.in. w Instytucie Technologii Paliw i Energii w Zabrzu, a krajowe jednostki badawcze włączają się w międzynarodowe konsorcja w ramach programów Horyzont Europa i ERA-NET ACT. To nie tylko rozwój technologii, ale i kompetencji - od projektowania instalacji separacji CO₂, przez badania geologiczne formacji do składowania, po syntezę chemiczną produktów z wychwyconego węgla.  

Choć tempo inwestycji prywatnych w USA przewyższa europejskie, Unia Europejska utrzymuje silną pozycję badawczo-technologiczną. Jak podaje Global CCS Institute, w 2024 roku globalne zdolności projektów CCUS w fazie realizacji wzrosły o 60% rok do roku, osiągając poziom ~628 Mt CO₂ rocznie. Wskazuje to na rosnącą rolę CCUS jako filaru nowej, niskoemisyjnej gospodarki.  

Innowacyjne przykłady z całego świata

Nowe technologie CCUS pokazują, że redukcja emisji może iść w parze z rozwojem gospodarczym i innowacyjnością:

• CarbonCure (Kanada) - opracowała technologię wtrysku wychwyconego CO₂ do betonu, w którym gaz ulega mineralizacji, trwale się wiążąc (nawet na tysiące lat). Pozwala to zmniejszyć ślad węglowy betonu o ok. 5%. Technologia jest już stosowana w ok. 400 wytwórniach na świecie.
• Climeworks (Szwajcaria) - pionier technologii Direct Air Capture. Instalacja na Islandii wychwytuje 4000 ton CO₂ rocznie z atmosfery, które następnie są mineralizowane w skałach bazaltowych. To pierwszy dowód, że usuwanie CO₂ z powietrza jest technicznie wykonalne.
• Tauron Polska Energia - rozwija pilotażową instalację Power-to-Gas (P2G), w której wychwycony CO₂ reaguje z zielonym wodorem z OZE, tworząc syntetyczny metan (SNG). Projekt ten łączy magazynowanie energii z utylizacją CO₂, realizując ideę gospodarki zamkniętego obiegu węgla.  

CCUS jako motor gospodarki i innowacji

Rozwój technologii CCUS sprzyja powstawaniu nowych sektorów gospodarki niskoemisyjnej - od ujemnych emisji i paliw syntetycznych, po zielony wodór i chemikalia pochodzenia węglowego. Inwestycje w badania i demonstracje przyczyniają się do powstawania start-upów, nowych miejsc pracy i wzrostu kompetencji technologicznych.  

CCUS działa więc jak katalizator innowacji - łączy przemysł, naukę i energetykę w nowym paradygmacie gospodarki obiegu węgla. Polska, dzięki aktywnemu udziałowi w projektach europejskich i krajowych inicjatywach, ma szansę stać się jednym z liderów tej transformacji.