Czy to prawda, że ustanowienie Parku Narodowego Doliny Dolnej Odry uniemożliwi żeglugę po Odrze?
03.11.2025
Utworzenie Parku Narodowego Doliny Dolnej Odry (PNDDO), pierwszego od 24 lat nowego parku narodowego w Polsce, to krok o dużym znaczeniu dla ochrony przyrody i rozwoju regionu. Mimo pozytywnego odbioru społecznego, pojawiają się obawy dotyczące wpływu tej decyzji na żeglugę śródlądową. Czy rzeczywiście park narodowy zablokuje żeglugę na Odrze? Odpowiedź: NIE.
Odpowiedź: NIE
Park Narodowy Doliny Dolnej Odry nie uniemożliwi żeglugi, ponieważ:
- nie obejmie głównych nurtów Odry. Zarówno Odra Wschodnia (Regalica), jak i Odra Zachodnia zostały wyłączone z granic parku, który nie obejmuje śródlądowych dróg wodnych.
- żegluga będzie kontynuowana na dotychczasowych zasadach. Bez zmian w dostępności i parametrach technicznych.
- obszar Dolnej Odry ma najwyższą klasę żeglowności. Odcinek od Ognicy do granicy z wodami morskimi umożliwia obsługę Głębokowodnego Terminalu Kontenerowego w Świnoujściu.
- ten fragment rzeki należy do sieci TEN-T. Oznacza to obowiązek utrzymania wysokich parametrów żeglowności zgodnie z prawem UE, jak i krajowym.
- administratorem rzeki pozostają Państwowe Gospodarstwo Wodne Wody Polskie. Gwarantuje to ciągłość zarządzania i utrzymania infrastruktury żeglugowej stosowne zapisy zostały uwzględnione w ustawie tworzącej Park jako państwową osobę prawną.
Uwaga na narracje wprowadzające w błąd:
- „Park narodowy zablokuje żeglugę i rozwój gospodarczy”. Odra Wschodnia i Odra Zachodnia zostały wyłączone z granic Parku. Granice Parku i jego otuliny zostały wyznaczone w takim kształcie, aby z jednej strony zachować najcenniejsze obszary, a z drugiej zabezpieczyć interesy wszystkich grup interesariuszy.
- „Unia Europejska ograniczy żeglugę”. Przeciwnie, Odra należy do najwyższej klasy żeglowności TEN-T regulowanego zarówno prawem krajowym jak i unijnym, i to między innymi z tego powodu żeglowność Odry musi być zachowana.
- „Niemcy chcą zablokować rozwój Odry, bo konkurencja dla ich portów”. Żegluga na Odrze jest częścią europejskiej sieci TEN-T, wspieranej przez Unię Europejską, w tym Niemcy. Od 2030 roku będzie się na tym odcinku odbywał międzynarodowy transport - przepływ barek z portu Świnoujście do Niemiec i z powrotem.
- „Park narodowy to pomysł narzucony przez Unię”. Inicjatywa utworzenia parku narodowego zrodziła się oddolnie. To lokalna społeczność - mieszkańcy Międzyodrza zainicjowała proces tworzenia Parku. Inicjatywa utworzenia Parku wynika także z krajowych działań na rzecz ochrony przyrody.
- „Niemcy już mają swój park narodowy po swojej stronie Odry, teraz chcą zablokować naszą”. Przeciwnie - współpraca transgraniczna w zakresie ochrony przyrody jest pozytywnym przykładem wspólnego działania, bo pamiętajmy, że przyroda nie zna granic. W Polsce funkcjonuje już 6 parków narodowych o znaczeniu transgranicznym. Po stronie niemieckiej Park Narodowy Doliny Odry Unteres Odertal istnienie już 30 lat. Niemcy nie mają prawnych możliwości w ingerowanie decyzji Polski podejmowanych w tym zakresie.
- „Park narodowy to blokada dla Głębokowodnego Terminalu Kontenerowego w Świnoujściu” Fałsz. Terminal znajduje się ponad 100 km poza obszarem planowanego parku, a jego obsługa wymaga utrzymania żeglowności Odry, co jest zagwarantowane. W odległości Głębokowodnego Terminalu Kontenerowego w Świnoujściu od 65 lat funkcjonuje Woliński Park Narodowy, który w żaden sposób nie blokuje rozwoju Terminalu. Tym samym Park Narodowy Doliny Dolnej Odry nie będzie miał wpływu na Terminal.
Żeglowność Odry a utworzenie Parku Narodowego Doliny Dolnej Odry
Utworzenie Parku Narodowego Doliny Dolnej Odry to ważna inicjatywa z zakresu ochrony przyrody, która jednocześnie budzi zainteresowanie opinii publicznej w kontekście przyszłości żeglugi śródlądowej. W szczególności pojawiają się pytania, czy nowy park narodowy wpłynie na dostępność Odry dla transportu wodnego i czy nie ograniczy jej funkcji gospodarczych.
Zgodnie z założeniami projektowymi, planowany park narodowy obejmie głównie tereny obecnego parku krajobrazowego, z wyłączeniem głównych nurtów Odry Wschodniej (Regalicy) oraz Odry Zachodniej, kanału Klucz – Ustowo oraz Gartz - Martwice. Oznacza to, że żegluga na tych odcinkach będzie kontynuowana na dotychczasowych zasadach. Kluczowe znaczenie ma również fakt, że Dolna Odra na odcinku od miejscowości Ognica do granicy z morskimi wodami wewnętrznymi posiada najwyższą klasę żeglowności. Ten fragment rzeki jest strategicznie istotny dla obsługi Głębokowodnego Terminalu Kontenerowego w Świnoujściu, a jego utrzymanie w pełnej funkcjonalności jest gwarantowane zarówno przez krajowe regulacje, jak i zobowiązania wynikające z przynależności do europejskiej sieci transportowej TEN-T, które są regulowane prawem unijnym.
Stanowisko Ministerstwa Infrastruktury w tej sprawie jest jednoznaczne. Sekretarz Stanu Arkadiusz Marchewka już w kwietniu 2025 r. podkreślał, że:
Planowany Park Narodowy Doliny Dolnej Odry nie zablokuje i nie utrudni żeglugi na Odrze, ponieważ rzeka ta nie będzie obszarem parku. Administratorem Dolnej Odry nadal pozostanie Państwowe Gospodarstwo Wodne Wody Polskie. Co równie ważne, odcinek Dolnej Odry od miejscowości Ognica do granicy z morskimi wodami wewnętrznymi ma najwyższą klasę żeglowności, co w praktyce oznacza, że będzie mógł być wykorzystywany do obsługi Głębokowodnego Terminalu Kontenerowego w Świnoujściu. Dodatkowo ten fragment rzeki jest wpisany do europejskiej sieci transportowej TEN-T. Na skutek tego jesteśmy zobowiązani przez prawo unijne do ciągłego utrzymywania na nim najwyższych parametrów żeglowności. Mówiąc wprost – żegluga na Dolnej Odrze jest bezpieczna. (stanowisko opublikowane w Gazecie Wyborczej w dniu 07.04.2025 r.).
Więcej informacji:
Pytania i odpowiedzi - Ministerstwo Klimatu i Środowiska - Portal Gov.pl