Najważniejsze informacje

• Program Tarcza Wschód to inwestycje w zdolność do obrony przed zagrożeniem zewnętrznym ze Wschodu - zarówno militarnym jak i hybrydowym.
• To inwestycja w pokój - ma na celu skuteczne odstraszanie przeciwnika. 
• Ważnym elementem TW jest wykorzystanie potencjału przyrody i ukształtowania terenu.
• Inwestycje obronne w dużym stopniu wykorzystują potencjał środowiska naturalnego w niezmienionej przez wpływ człowieka formie: jezior, rzek, terenów podmokłych, rozlewisk, obszarów zalesionych.
• Wspólna troska o ochronę środowiska, przywracanie naturalnych siedlisk podmokłych, przywracanie bioróżnorodności, w dużym stopniu służy również celom programu obronnego Tarcza Wschód.
• Rząd prowadzi dialog ze stroną społeczną. W spotkaniu informacyjnym wzięło udział ponad 80 osób z organizacji pozarządowych z całej Polski. 
• Uczestniczące w spotkaniu organizacje pozarządowe są zainteresowane dialogiem dotyczącym realizacji elementów programu Tarczy Wschód związanych z inwestycjami w przywracanie naturalnych walorów środowiskowych obszarów wybranych do wzmocnienia bezpieczeństwa.

Wyzwania dotyczące bezpieczeństwa stawiają przed nami problemy, na które wspólnie musimy szukać odpowiedzi. Priorytet bezpieczeństwa może iść w parze z maksymalną troską o przyrodę. Tarcza Wschód jest tego przykładem. To inwestycja w pokój, która przysłuży się też dzikiej przyrodzie. Rozmawiamy ze stroną społeczną, aby pokazać, że państwo działa sprawnie i słucha swoich obywateli

- powiedział Hubert Różyk, dyrektor Departamentu Edukacji i Komunikacji w MKiŚ.

Nawiązanie współpracy ze stroną społeczną

Rozmowy w MKiŚ inicjują udział strony społecznej, są zaproszeniem do stałej współpracy i dialogu. Obecni podczas spotkania przedstawiciele Sił Zbrojnych RP i MON zapewniali, że zapewnienie bezpieczeństwa obywateli nie musi stać w sprzeczności z ochroną przyrody.

Uczestnicy spotkania rozmawiali o możliwej synergii działań obronnych i prośrodowiskowych. Uczestniczące w spotkaniu przedstawicieliki i przedstawiciele organizacji pozarządowych nawiązali współpracę i deklarowali chęć udziału w konkretnych działaniach, często długofalowych.

Założenia projektu Tarcza Wschód a jego wpływ na środowisko

Przedstawiciele Ministerstwa Obrony Narodowej wyjaśniali, że celem programu jest maksymalne ograniczenie negatywnej ingerencji w środowisko – do sytuacji absolutnie niezbędnych z punktu widzenia obronności. Zwrócono uwagę na szczególne walory przyrodnicze wschodniej Polski, które zobowiązują do wyjątkowej ostrożności w planowaniu inwestycji.

Zwracano uwagę, że program „Tarcza Wschód” różni się od tzw. „zapory na granicy” – nie będzie jednolitą linią budowli inżynieryjnych, które mogłyby oddziaływać negatywnie na migrację zwierząt. Jego celem jest spowolnienie lub uniemożliwienie poruszania się większych zgrupowań przeciwnika, a nie pojedynczych osób czy zwierząt.

Ministerstwo jest zaangażowane w prace zespołów tworzących projekt Tarcza Wschód, jednostki podległe MKiŚ - jak Lasy Państwowe czy Generalna Dyrekcja Ochrony Środowiska - są w stałym kontakcie z Wojskiem Polskim i są zaangażowane w przygotowanie i realizację działań.

Głos środowiska naukowego

Podczas spotkania podkreślono również znaczenie głosu środowiska naukowego. Obecny na spotkaniu profesor Michał Żmihorski (IBS PAN) nawiązując do stanowiska Polskiej Akademii Nauk z czerwca 2024 r., wskazał, że odpowiednie zarządzanie środowiskiem na terenach przygranicznych jednocześnie zwiększa bezpieczeństwo kraju i chroni przyrodę. Uczestnicy spotkania – stacjonarnie i online – pozytywnie oceniali gotowość korzystania podczas planowania i realizacji inwestycji z rekomendacji naukowców.

Dodatkowo MON przypomniało o porozumieniu zawartym z Lasami Państwowymi w kwietniu 2025 r., które zobowiązuje strony do minimalizowania negatywnego wpływu inwestycji na środowisko oraz podejmowania działań poprawiających jego stan.

Dalsze działania

Wśród zapowiedzianych działań kompensacyjnych znalazły się zalesienia i zabagnienia, które nie tylko rekompensują wpływ innych inwestycji, ale też wspierają naturalne mechanizmy obronne. Przedstawiciele MON wyrażali gotowość współpracy z organizacjami pozarządowymi przy planowaniu i monitorowaniu tych działań.

Przedstawiciele MON zadeklarowali chęć dalszej współpracy z organizacjami pozarządowymi i korzystania z ich kompetencji w zakresie ochrony środowiska naturalnego.