Operatorzy systemów geotermalnych w Polsce wkrótce będą dysponować zestawem bezpłatnych narzędzi obliczeniowych, które umożliwią im lepsze zarządzanie posiadanymi zasobami wód geotermalnych. To efekt współpracy naukowców z Polskiej Akademii Nauk i islandzkiej służby geologicznej w ramach projektu dofinansowanego z funduszy norweskich i EOG.

W Polsce aktualnie działa lub czeka na uruchomienie nawet do 10 ciepłowni geotermalnych, ale, jeśli spojrzeć na plany inwestycyjne samorządów, liczba ta będzie stale rosnąć. W tym kontekście coraz większej wagi nabiera kwestia właściwego zarządzania złożami wód geotermalnych, które, podobnie jak i inne zasoby wodne, mogą się wyczerpać, jeśli będą nadmiernie lub nierozsądnie wykorzystywane.

Ułatwić to ma zestaw narzędzi komputerowych, który powstał w ramach wspólnego projektu badawczego pn. GeoModel (pełna nazwa: Optymalne zarządzanie niskotemperaturowymi zbiornikami geotermalnymi – polsko-islandzka współpraca w zakresie modelowania złóż) zrealizowanego przez Instytut Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energią Polskiej Akademii Nauk w partnerstwie z Iceland GeoSurvey. Geolodzy wykorzystali język programowania Python oraz istniejące oprogramowanie, na bazie którego opracowali zbiór kilku narzędzi umożliwiający m.in. prognozowanie położenia zwierciadła wody w otworach w trakcie eksploatacji, lepszą interpretację testów złożowych i kalibrację modeli numerycznych oraz algorytm służący wskazaniu optymalnych lokalizacji dla nowych wierceń.  Poprawność działania narzędzi sprawdzono podczas testów, w trakcie których wykorzystano faktyczne dane uzyskane z monitoringu otworów geotermalnych prowadzonego w trzech lokalizacjach na Islandii (Botn, Sydra Laugaland, Hjalteyri) i w dwóch w Polsce (Pyrzyce, Stargard).

W trakcie prac badawczych skupiono się na zbiornikach niskotemperaturowych, tzn. takich, w których temperatura wody wynosi od ok. 40°C do 90°C. Wykazano, że odpowiednie modelowanie pozwala wykonać symulacje licznych wariantów przyszłej eksploatacji takiego źródła, w tym przewidzieć wystąpienie ewentualnych zagrożeń, prowadzących np. do nadmiernego poboru wód, spadku ciśnienia lub temperatury w złożu. Dzięki regularnemu monitoringowi zasobów i przy wsparciu opracowanych narzędzi komputerowych teraz będzie można znacznie wcześniej podjąć niezbędne działania zaradcze.

Warto podkreślić, że narzędzia te umożliwiają wykonanie obliczeń i symulacji dla wód silnie zmineralizowanych, które powszechnie występują w Polsce. Jest to spora nowość w porównaniu z dostępnym na rynku oprogramowaniem.

Oficjalna prezentacja narzędzi miała miejsce podczas konferencji, która odbyła się pod koniec stycznia 2025 r. w Warszawie. Wydarzenie to było okazją do podsumowania wyników przedsięwzięcia i wymiany doświadczeń pomiędzy jego uczestnikami oraz potencjalnymi odbiorcami, w tym operatorami wód termalnych w naszym kraju, którzy będą mogli z tych rozwiązać skorzystać zupełnie za darmo.

System powstał bowiem w ramach projektu, którego realizacja była możliwa dzięki otrzymanemu dofinansowaniu z funduszy norweskich i EOG w wysokości 1,6 mln złotych.