Możliwość składania skarg do sądu administracyjnego na programy ochrony powietrza, ich aktualizacje oraz plany działań krótkoterminowych - projekt ustawy w konsultacjach społecznych
01.09.2025
Do konsultacji społecznych trafił projekt ustawy, który zapewnia możliwość złożenia skargi do sądu administracyjnego na programy ochrony powietrza, ich aktualizacje oraz plany działań krótkoterminowych osobom fizycznym, jednostkom organizacyjnym oraz organizacjom ekologicznym. Projekt określa też minimalny zakres aktualizowanych programów ochrony powietrza, które w 2026 r. i 2027 r. zostaną uchwalone na okres 2 lat. To pozwoli na zapewnienie ciągłości realizowanych dotychczas działań naprawczych mających na celu poprawę jakości powietrza, do czasu wejścia w życie nowych przepisów wprowadzających dyrektywę w sprawie jakości powietrza i czystszego powietrza dla Europy.
Najważniejsze informacje
- Projekt ustawy UC112 – zakłada nowe uprawnienia dla społeczności. Możliwość składania skarg do sądu administracyjnego na programy ochrony powietrza, ich aktualizacje i plany działań krótkoterminowych.
- Skargi mogą wnosić osoby fizyczne, organizacje i jednostki – w ciągu 6 miesięcy od ogłoszenia uchwały (nie dotyczy uchwał antysmogowych).
- Zmiana odpowiada na restrykcyjną praktykę sądów, które dotąd odrzucały skargi mieszkańców i organizacji ekologicznych w związku z brakiem wykazania interesu prawnego.
- Przepis przejściowy umożliwia ograniczenie zakresu aktualizacji programów – dla zachowania ciągłości działań do czasu wdrożenia nowej dyrektywy UE.
Aktualnie polskie sądy administracyjne interpretują wymóg wykazania interesu prawnego w sposób restrykcyjny, odrzucając jako niedopuszczalne skargi wnoszone przez mieszkańców obszaru, którego sprawa dotyczy oraz przez organizacje ekologiczne, ze względu na brak wykazania interesu prawnego.
Projektowane przepisy dopuszczają możliwość wniesienia skargi w terminie 6 miesięcy od dnia ogłoszenia uchwały w sprawie programu ochrony powietrza, jego aktualizacji lub planu działań krótkoterminowych. Przepis ten nie dotyczy uchwał antysmogowych.
W projekcie zaproponowano przepis przejściowy, który wprowadza możliwość ograniczenia zakresu i czasu obowiązywania aktualizowanych programów ochrony powietrza. Samorządy województw na etapie przygotowania aktualizacji programu ochrony powietrza będą mogły zdecydować, czy niezbędne jest uwzględnienie w projekcie aktualizowanego dokumentu informacji na temat przekroczeń poziomów dopuszczalnych lub docelowych lub pułapu stężenia ekspozycji wraz z podaniem zakresu przekroczeń, podziału źródeł zanieczyszczeń, czy też scenariuszy wielkości emisji w roku zakończenia programu.
Takie rozwiązanie pozwoli natomiast na kontynuację rozpoczętych i realizowanych działań naprawczych do czasu wejścia w życie nowych dokumentów strategicznych, wynikających z dyrektywy w sprawie jakości powietrza i czystszego powietrza dla Europy - planów działania na rzecz jakości powietrza.