Inwestycje zostały wybrane w drugim naborze projektów w działaniu 2.2. Adaptacja do zmian klimatu, typ projektu I: Spójne i zintegrowane przedsięwzięcia infrastrukturalne, kompleksowo dostosowujące miasta do ekstremalnych stanów pogodowych oraz łagodzące efekt miejskich wysp ciepła przez rozwój zielono-niebieskiej infrastruktury. Ich celem jest zmniejszenie podatności miast na niekorzystne zjawiska pogodowe oraz stworzenie warunków dla stabilnego rozwoju społeczno-gospodarczego w obliczu zagrożeń związanych ze zmianami klimatu.

Wśród projektów wybranych do wsparcia z programu FEPW znalazły się m.in.:

• inwestycje w zieloną i zielono-niebieską infrastrukturę, w tym np. rewitalizacja terenów zielonych, utworzenie parków kieszonkowych, ogrodów deszczowych, rozwój zieleni miejskiej
• przebudowa kanalizacji i urządzeń wodnych
• systemy zagospodarowania i magazynowania wód opadowych, które zapobiegają podtopieniom, zalaniom i ograniczają ich skutki, a także zwiększają retencję oraz absorbcję wody w gruncie,
• opracowanie/aktualizacja Miejskich Planów Adaptacji do zmian klimatu (MPA).

 

Do wsparcia unijnego wybrano projekty miast: Grajewo, Biłgoraj, Stalowa Wola, Ostrowiec Świętokrzyski, Jasło, Siedlce, Starachowice, Ostrów Mazowiecka, Szczytno, Kazimierza Wielka, Łuków oraz Chełm.

• Grajewo  

Miasto zwiększy swoje zdolności adaptacyjne do zmian klimatu i ograniczy ich skutki poprzez opracowanie Miejskiego Planu Adaptacji do zmian klimatu oraz zagospodarowanie terenu byłej strzelnicy z uwzględnieniem zielono-niebieskiej infrastruktury. W ramach projektu powstaną m.in. ogrody deszczowe, pasaże roślinne, muldy chłonne, niecki filtracyjne, wielopiętrowe nasadzenia roślinności, zielona ściana na dawnym murze strzelniczym o pow. ponad 150 m2 czy podziemne zbiorniki retencyjne. Pozwolą one na retencjonowanie wód opadowych i roztopowych w miejscu ich powstawania i wykorzystaniu ich m.in. do utrzymania zieleni.

 

• Biłgoraj

W ramach projektu miasto zaktualizuje MPA oraz zagospodaruje Skwer Saski z zastosowaniem zielono-niebieskiej infrastruktury. Wśród zaplanowanych prac znajduje się m.in.:
- rozszczelnienie powierzchni (wymiana 490 m2 płyt betonowych na kostkę wodoprzepuszczalną)
- budowa podziemnego zbiornika retencyjnego, z którego nadmiar wody opadowej będzie służyć do podlewania roślin
- wykonanie przyłącza i kanalizacji deszczowej
- utworzenie nowych terenów zielonych (zasadzenie ponad 1000 szt. krzewów oraz wykonanie ok. 1200 m2 trawnika).  

 

• Stalowa Wola

Celem inwestycji jest zwiększenie odporności Stalowej Woli na zagrożenia wynikające ze zmian klimatu. Miasto chce to osiągnąć, realizując takie zadania jak:

- zwiększenie powierzchni czynnych biologicznie i hydrologicznie poprzez rozszczelnienie utwardzonych, nieprzepuszczalnych powierzchni miejskich
- zwiększenie powierzchni terenów zielonych
- zwiększenie retencji oraz absorbcji wody w gruncie, w tym utworzenie zbiornika retencyjnego.
 

• Ostrowiec Świętokrzyski

Przedmiotem projektu jest rozwój obszarów zieleni publicznej z wykorzystaniem zielono–niebieskiej infrastruktury i zwiększenie udziału powierzchni terenów zielonych w mieście o ok. 7%. Całkowita powierzchnia terenów objętych projektem wynosi ponad 19 tys. m2. Dodatkowo powstaną obiekty małej retencji o łącznej pojemności ok. 730 m3, które umożliwią zagospodarowanie 100% wód opadowych w miejscu ich powstania.

 

• Jasło

Zgodnie z projektem dofinansowanym z FEPW zwiększenie odporności Jasła i zminimalizowanie ryzyka związanego z klęskami żywiołowymi i katastrofami zostanie osiągnięta poprzez:
- zwiększenie powierzchni terenów zielonych i ochronę bioróżnorodności
- poprawę systemu zarządzania wodami opadowymi
- zwiększenie ochrony przeciwpowodziowej i przeciwdziałanie suszy
- modernizację infrastruktury miejskiej z uwzględnieniem odporności klimatycznej
- magazynowanie i ponowne wykorzystanie wody deszczowej.

Projekt wynika bezpośrednio z Planu Adaptacji do zmian klimatu dla Jasła do 2030 roku i jest odpowiedzią na potrzebę zwiększenia odporności miasta na skutki zmian klimatycznych oraz poprawy jakości życia mieszkańców.

 

• Siedlce

Na powierzchni blisko 4 ha zostanie utworzonych 6 nowych parków kieszonkowych, których lokalizacje zostały wybrane na podstawie analizy potrzeb mieszkańców i deficytów przestrzeni zielonych na terenach z wysokim wskaźnikiem powierzchni uszczelnionej.

Dodatkowo, aby zmniejszyć ryzyko podtopień i wspierać naturalny obieg wody, zaplanowano budowę ogrodów deszczowych oraz muld chłonnych i niecek retencyjnych. W niektórych lokalizacjach nawierzchnie asfaltowe lub betonowe zostaną zastąpione nawierzchniami ekologicznymi i nowymi nasadzeniami. A w ramach działań edukacyjnych zaplanowano ścieżkę edukacyjną oraz tablice, informujące mieszkańców o roli zieleni w miastach, znaczeniu wody w przyrodzie i ochronie bioróżnorodności.

 

• Starachowice

Na kompleksowe działania dostosowujące do zmian klimatu miasto przeznaczy 106 mln zł, z czego ok. 90 mln zł będzie stanowić dofinansowania z programu FEPW. Projekt Starachowic, realizując założenia miejscowego MPA, skupia się na:
- zakładaniu zielono-niebieskiej infrastruktury i zwiększeniu powierzchni zielonych na obszarze prawie 8 ha (w tym np. rewitalizacji przestrzeni zielonych, montażu 24 zielonych wiat i wykonaniu zielonego dachu na Centrum Opiekuńczo-Mieszkalnym)
- rozszczelnieniu nawierzchni (np. odbetonowaniu 3 parkingów)
- zagospodarowaniu wody opadowej (m.in. zakup ponad 2 tys. szt. zbiorników na deszczówkę dla mieszkańców oraz budynków użyteczności publicznej i instytucji publicznych)
- modernizacji sieci kanalizacji deszczowej.  

 

• Ostrów Mazowiecka 

W ramach zwiększenia odporności Ostrowi Maz. na zmiany klimatyczne,  zrównoważone zarządzanie wodami opadowymi i poprawę jakości życia mieszkańców poprzez rozwój zielono-niebieskiej infrastruktury, miasto zaplanowało m.in.:
- budowę sieci kanalizacji deszczowej i zbiorników retencyjnych
- przebudowę przestrzeni miejskiej – zwiększenie powierzchni zielonych, utworzenie parków kieszonkowych, ogrodów deszczowych i zielonych wiat rowerowych
- opracowanie MPA – eliminację skutków miejskich wysp ciepła i przeciwdziałanie podtopieniom do końca 2027 roku.

Realizacja projektu pomoże w osiągnięciu stabilności ekologicznej, estetycznej i społecznej miasta w obliczu zmieniających się warunków pogodowych.

 

• Szczytno

Celem inwestycji jest zwiększenie poziomu retencyjności terenów Szczytna. W ramach projektu dopływ wód opadowych z części aglomeracji miejskiej zostanie przywrócony do Jeziora Domowego Małego, a on sam zostanie przystosowany do pełnienia funkcji zbiornika retencyjnego przy zachowaniu jego funkcjonalności przyrodniczej.
Wśród prac niezbędnych do zarządzania pojemnością retencyjną zbiornika zaplanowano m.in.
- wybudowanie 2 budowli regulacyjnych, które umożliwiają kontrolę kierunku i przepływu wód pomiędzy zbiornikiem a Jeziorem Domowe Duże
- przepompowanie wody, zabezpieczenie osadów dennych, profilowanie brzegów, budowę urządzeń spiętrzających na kanale łączącym jeziora, powrotne wpompowanie wody
- nasadzenie roślinności filtrującej przybrzeżnej oraz podwodnej
- przebudowę kanalizacji deszczowej
- budowę i modernizację separatorów służących do zwiększenia efektywności oczyszczania wód opadowych.

W efekcie około 360 tys. m3 wód opadowych rocznie będzie mogło być przekierowana do zbiornika Domowe Małe, a powierzchnia włączona w retencję wzrośnie do ok. 860 tys. m2.

 

• Kazimierza Wielka

Miasto planuje adaptację do zmian klimatu i poprawę zarządzania wodami opadowymi i roztopowymi na obszarze ochrony uzdrowiskowej m.in. przez:

- systemy zagospodarowania wód opadowych i roztopowych w zlewniach miejskich, w tym zwiększenie retencji i absorbcji wody w gruncie, spowolnienie odpływu oraz retencjonowanie wody opadowej z systemami jej dystrybucji podczas suszy
- założenie zielono-niebieskiej infrastruktury w mieście – zwiększenie powierzchni pokrytych zielenią z udziałem rozwiązań z zakresu niebieskiej infrastruktury
- aktualizację MPA.

W efekcie wykonanych prac niekontrolowane wylewy rzeki Małoszówki na tereny miejskie Kazimierzy Wielkiej powinny ulec znacznemu ograniczeniu lub likwidacji. A tym samym jakość wód powierzchniowych i podziemnych na terenie tej gminy o charakterze uzdrowiskowym stanie się lepsza.

 

• Łuków

Wsparcie z programu FEPW zostanie przeznaczone na zwiększanie powierzchni czynnych biologicznie i hydrologicznie (rozszczelnianie) na zurbanizowanym obszarze miasta oraz zagospodarowanie wód opadowych i roztopowych.

W ramach projektu przewidziana jest realizacja następujących zadań:

- opracowanie MPA 
- inwestycje w zieloną infrastrukturę na ponad 1 ha, w tym m.in. utworzenie parków kieszonkowych
- zbudowanie systemu zagospodarowania wody opadowej, który pozwoliłby na zmniejszenie ilość wód opadowych i roztopowych trafiających do kanalizacji deszczowej, okresową retencję wody opadowej na powierzchni, retencję wewnątrz warstw biologicznych gruntu, wykorzystanie wody opadowej do nawodnienia zieleni w ramach ogrodów deszczowych i zasilenia fontanny oraz pozostałych powierzchni biologicznie czynnych.
 

• Chełm

Głównym założeniem projektu jest zwiększenie potencjału adaptacyjnego miasta do zmian klimatycznych z wykorzystaniem rozwiązań opartych na naturze. Cele zostaną osiągnięte poprzez zwiększenie powierzchni czynnych biologicznie i hydrologicznie i rewitalizację przestrzeni publicznej.
Chełm zmodernizuje Ogródek Jordanowski o powierzchni 2 ha oraz wzbogaci go o zieloną i zielono–niebieską infrastrukturę. W ramach prac zostaną wykonane m.in. nawierzchnie przepuszczalne, chodnik rampowy, elementy infrastruktury dla zwierząt, instalacje: sanitarna, wodociągowa i elektryczna. Powstaną elementy wspomagające retencję wód opadowych i zwiększające bioróżnorodność – ogród deszczowy, rabaty bioretencyjne, nowe nasadzenia, a istniejąca zieleń zostanie poddana zabiegom pielęgnacyjnym. W celu łagodzenia skutków upałów zostaną wykonane zdroje wodne i punkt poboru wody, atrakcyjne urządzenia zabawowe i zraszacze na placu zabaw dla dzieci, a także toalety, monitoring i oświetlenie.

Inwestycje zostały wybrane do dofinansowania w drugim naborze projektów w działaniu 2.2. Adaptacja do zmian klimatu, typ projektu I: Spójne i zintegrowane przedsięwzięcia infrastrukturalne, kompleksowo dostosowujące miasta do ekstremalnych stanów pogodowych oraz łagodzące efekt miejskich wysp ciepła przez rozwój zielono-niebieskiej infrastruktury programu FEPW.

Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej rozpocznie 15 grudnia 2025 r. nowy nabór wniosków w tym obszarze.

Z kolei nabór dotyczący opracowania lub aktualizacji Miejskich Planów Adaptacji w programie FEPW zaplanowany jest na luty przyszłego roku.

Wnioskodawcom działania 2.2. Adaptacja do zmian klimatu w programie FEPW polecamy film ze szkoleń na temat opracowania/aktualizacji MPA i przygotowania efektywnych inwestycji adaptacyjnych dla miast z regionu Polski Wschodniej.
Jest on dostępny na stronie MKiŚ – aby go obejrzeć kliknij tutaj.

 

Projekty wybrane do dofinansowania z programu Fundusze Europejskie dla Polski Wschodniej 2021-2027  w naborze FEPW.02.02-IW.01-001/24  

Lp.	Miasto	Projekt	Koszt całkowity projektu (zł)	Wnioskowane dofinansowanie z programu FEPW (zł)
1	Grajewo	Zagospodarowanie terenu byłej strzelnicy w Grajewie z uwzględnieniem zielono-niebieskiej infrastruktury.	14 281 304,77	10 097 171,19
2	Biłgoraj	Zagospodarowanie Skweru Saskiego w Biłgoraju z uwzględnieniem rozwoju zielono-niebieskiej infrastruktury - poprawa stanu parków i skwerów miejskich	2 572 464,44	1 539 879,02
3	Stalowa Wola	Adaptacja do zmian klimatu poprzez rozwój zielono - niebieskiej infrastruktury w mieście Stalowa Wola	14 148 879,63	10 753 590,13
4	Ostrowiec Świętokrzyski	Rewitalizacja i rozwój terenów zieleni miejskiej w Ostrowcu Świętokrzyskim – etap I	13 802 253,15	7 424 782,05
5	Jasło	Zielone Jasło	6 867 438,53	5 837 322,68
6	Siedlce	Rozwój zielonej infrastruktury w Siedlcach	9 232 718,56	7 847 810,77
7	Starachowice	Zielono-niebieska infrastruktura w Gminie Starachowice - kompleksowe działania dostosowujące do zmian klimatu	105 715 596,01	89 858 256,60
8	Ostrów Mazowiecka	Tworzymy przestrzeń dla klimatu	39 275 899,61	33 384 514,66
9	Szczytno	Zwiększenie retencji wód opadowych miasta Szczytno z uwzględnieniem magazynowania ich w zbiorniku Domowe Małe	49 994 990,01	42 495 741,51
10	Kazimierza Wielka	Rozwój zielono-niebieskiej infrastruktury i retencjonowania wody w Kazimierzy Wielkiej	35 035 915,93	29 780 528,54
11	Łuków	Adaptacja do zmian klimatu poprzez zmniejszenie podatności miasta Łuków na niekorzystne zjawiska pogodowe z uwzględnieniem zielono-niebieskiej infrastruktury	9 516 710,72	8 089 204,09
12	Chełm	Modernizacja Ogródka Jordanowskiego w Chełmie	6 007 482,24	5 106 359,90
razem			306 451 653,60	252 215 161,14