Co to są projekty PCI (ang. Projects of Common Interest) i PMI (ang. Projects of Mutual Interest)

PCI to projekty infrastruktury energetycznej będące przedmiotem wspólnego zainteresowania Unii Europejskiej. Są to znajdujące się na unijnej liście projekty niezbędne do realizacji priorytetowych korytarzy i obszarów infrastruktury energetycznej, które mają na celu dokończenie budowy europejskiego wewnętrznego rynku energii i pomoc w osiągnięciu unijnych celów polityki energetycznej i klimatycznej.

Projekty wzajemnego zainteresowania (PMI) to znajdujące się na unijnej liście analogiczne projekty promowane przez UE we współpracy z państwami trzecimi.

Obie kategorie projektów mogą korzystać z zagwarantowanych prawnie udogodnień w postaci m.in.:

• przyspieszonej procedury wydawania pozwoleń i decyzji administracyjnych (termin trzech i pół roku);
• wsparcia jednego właściwego organu krajowego odpowiedzialnego za ułatwianie i koordynowanie procesu wydawania pozwoleń;
• możliwości uzyskania transgranicznej alokacji kosztów oraz zachęt regulacyjnych;
• możliwości otrzymania wsparcia finansowego w ramach instrumentu „Łącząc Europę” (ang. Connecting Europe Facility, CEF) w formie bezzwrotnych dotacji lub innowacyjnych instrumentów finansowych. Budżet instrumentu „Łącząc Europę” przeznaczony na dofinansowanie projektów infrastruktury energetycznej w latach 2021–2027 w formie bezzwrotnych dotacji wynosi około 5,8 mld EUR. Wsparcie finansowe dla prac projektowych oraz robót budowlanych w sektorze energii wynosi maksymalnie 50% kosztów kwalifikowanych, a w przypadku projektów, które zapewniają wysoki poziom regionalnego lub ogólnounijnego bezpieczeństwa dostaw, zwiększają poziom solidarności w Unii lub oferują wysoce innowacyjne rozwiązania, nawet do 75% dla robót budowlanych.

Jakie kategorie projektów mogą stać się PCI/PMI

Status projektu będącego przedmiotem wspólnego zainteresowania mogą otrzymać następujące kategorie przedsięwzięć infrastrukturalnych:

• projekty dotyczące energii elektrycznej (przesył, magazynowanie, offshore);
• projekty dotyczące wodoru i elektrolizerów;
• inteligentne sieci elektroenergetyczne;
• inteligentne sieci gazowe;
• transgraniczne sieci dwutlenku węgla - infrastruktura na potrzeby składowania i transportu dwutlenku węgla.

Jakie warunki musi spełnić projekt, aby uzyskać status PCI/PMI

Uwzględnienie projektu inwestycyjnego na liście PCI jest możliwe, gdy dany projekt:

• jest kluczowy dla co najmniej jednego z priorytetowych korytarzy i obszarów infrastruktury energetycznej;
• potencjalne łączne korzyści projektu, ocenione na podstawie szczegółowych kryteriów, przewyższają jego koszty;
• ma znaczenie transgraniczne, tj.:
  • dotyczy co najmniej dwóch państw członkowskich, przebiegając przez granicę dwóch lub większej liczby państw członkowskich, lub
  • jest usytuowany na terytorium jednego państwa członkowskiego i ma znaczące skutki transgraniczne;

• spełnia kryteria szczególne dla poszczególnych kategorii infrastruktury (np. znaczący wpływ na zrównoważony rozwój, integrację rynku, bezpieczeństwo dostaw).

Lista PCI jest aktualizowana w perspektywie dwuletniej, w celu uwzględnienia nowych projektów oraz usunięcia projektów mniej istotnych i nieaktualnych.  

W jaki sposób przebiega procedura selekcji projektów PCI/PMI

Projekty wspólnego zainteresowania UE (PCI) i projekty wzajemnego zainteresowania (PMI) wyłaniane są w trybie przewidzianym w rozporządzeniu Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 2022/869 z dnia 30 maja 2022 r. w sprawie wytycznych dotyczących transeuropejskiej infrastruktury energetycznej, zmiany rozporządzeń (WE) nr 715/2009, (UE) 2019/942 i (UE) 2019/943 oraz dyrektyw 2009/73/WE i (UE) 2019/944 oraz uchylenia rozporządzenia (UE) nr 347/2013 (rozporządzenie TEN-E).

Rozporządzenie TEN-E obejmuje zmienioną listę kategorii infrastruktury, kwalifikujących się do wsparcia: przesył i magazynowanie energii elektrycznej, inteligentne sieci elektroenergetyczne, sieci transportu dwutlenku węgla, sieci wodorowe, elektrolizery oraz inteligentne sieci gazowe.

Kluczową zmianą, w porównaniu do poprzednio obowiązującego rozporządzenia TEN-E, jest pozbawienie możliwości uzyskania statusu PCI projektów gazowych (oprócz kategorii inteligentnych sieci gazowych) oraz wprowadzenie kategorii związanych z projektami wodorowymi.

Komisja Europejska przyjmuje listę projektów wspólnego zainteresowania po szczegółowej weryfikacji i ocenie, przeprowadzonej przez Grupy Regionalne. W skład Grup Regionalnych wchodzą przedstawiciele:

• państw członkowskich UE,
• Europejskich stowarzyszeń operatorów systemów przesyłowych energii elektrycznej i gazu (ENTSO-E i ENTSOG),
• Krajowych operatorów systemów przesyłowych lub innych projektodawców,
• Krajowych organów regulacyjnych oraz Agencji ds. Współpracy Organów Regulacji Energetyki (ACER).

Listy opracowane przez Grupy Regionalne wymagają jednomyślnego przyjęcia przez Organ Decyzyjny Wysokiego Szczebla złożony z przedstawicieli państw członkowskich UE i Komisji Europejskiej. Następnie Komisja Europejska po konsultacji z Parlamentem Europejskim i Radą, w drodze procedury przewidzianej dla aktów delegowanych, formalnie przyjmuje listę projektów będących przedmiotem wspólnego zainteresowania oraz wzajemnego zainteresowania.

Lista projektów PCI/PMI

Obecnie obowiązująca lista PCI/PMI opublikowana została 8 kwietnia 2024 r. i obejmuje łącznie 166 projektów, z czego 85 w zakresie infrastruktury energii elektrycznej, magazynowania i inteligentnych sieci elektroenergetycznych, 65 w zakresie wodoru i elektrolizerów oraz 14 w zakresie sieci transportu dwutlenku węgla.

Projekty wspólnego zainteresowania Unii Europejskiej, znajdujące się na obowiązującej liście PCI, obejmujące terytorium Polski:

Energia elektryczna

1. Integracja i synchronizacja systemów elektroenergetycznych państw bałtyckich z sieciami europejskimi, obejmująca:

• Połączenie międzysystemowe między Litwą a Polską (projekt „Harmony Link”)
• Linia wewnętrzna między stacją Dunowo a stacją Żydowo Kierzkowo
• Linia wewnętrzna między stacją Piła Krzewina a stacją Żydowo Kierzkowo
• Linia wewnętrzna między stacją Krajnik a stacją Morzyczyn
• Linia wewnętrzna między stacjami Morzyczyn–Dunowo–Słupsk–Żarnowiec
• Linia wewnętrzna między stacjami Żarnowiec–Gdańsk/Gdańsk Przyjaźń–Gdańsk Błonia

2. LitPol Link Stage 2

• Linia wewnętrzna między stacją Stanisławów a stacją Ostrołęka

Sieci dwutlenku węgla

1. ECO2CEE

Wodór

1. Wodorowe połączenie wzajemne między Finlandią, Estonią, Łotwą, Litwą, Polską i Niemcami (projekt „Nordic-Baltic Hydrogen Corridor”)

Finansowanie z CEF

Zgodnie z art. 9 ust. 3(a) rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2021/1153 z dnia 7 lipca 2021 r. ustanawiającego instrument „Łącząc Europę” projekty infrastruktury energetycznej, które zostały wpisane na listę PCI/PMI na podstawie rozporządzenia TEN-E mogą starać się o finansowanie z instrumentu CEF. Zasady kwalifikowalności poszczególnych kategorii projektów do uzyskania wsparcia z CEF zostały określone w art. 18 rozporządzenia TEN-E.

• nabór wniosków o dofinansowanie z CEF Energy prowadzi Europejska Agencja Wykonawcza ds. Klimatu, Infrastruktury i Środowiska (CINEA).
• wnioski w naborach CEF Energy powinny zawierać zgodę zainteresowanego państwa członkowskiego UE (zgodnie z art. 11 rozporządzenia 2021/1153 ustanawiającego instrument „Łącząc Europę”). W przypadku projektów dotyczących energii elektrycznej, inteligentnych sieci elektroenergetycznych, elektrolizerów oraz transgranicznych sieci dwutlenku węgla znajdujących się na terenie Polski, aplikujący kierują prośby w tym zakresie do Ministerstwa Klimatu i Środowiska. Do prośby należy załączyć projekt wniosku aplikacyjnego.

Informacje o aktualnych naborach CEF znajdują się na stronie KE.