Podczas sesji eksperckich przedstawiono aktualny stan projektów CCUS w Polsce i Unii Europejskiej, a także wymieniano doświadczenia przedstawicieli branży cementowej, stalowej, chemicznej i energetycznej. Dyskutowano o wyzwaniach inwestycyjnych, regulacyjnych, kwestiach finansowania i modelu współpracy różnych sektorów gospodarki.

Uczestnicy "Wielostronnych warsztatów na temat wychwytywania i składowania dwutlenku węgla w Polsce” podkreślali, że szerokie wdrożenie CCUS umożliwi Polsce skuteczne osiągnięcie celów klimatycznych, tworzenie nowych miejsc pracy oraz dalsze wzmacnianie pozycji polskiego przemysłu na rynku europejskim. Technologia ta jest kluczowa dla sektorów trudnych do dekarbonizacji, w których emisje procesowe nie mogą być zredukowane innymi metodami, szczególnie w przemyśle cementowym, szklarskim, stalowym, chemicznym i energetycznym. Bez wdrożenia tej technologii utrzymanie konkurencyjności, a nawet obecności tych sektorów w gospodarce europejskiej jest niemożliwe.

Potrzebujemy CCS dla cementu, nawozów i także dla innych sektorów. W Polsce pracujemy nad kompleksowym rozwiązaniem pod kątem legislacyjnym i w tym roku zamierzamy je zaprezentować

– mówił wiceminister Krzysztof Bolesta.

W trakcie warsztatów przedstawiciele Komisji Europejskiej zaprezentowali szerokie możliwości finansowania inwestycji w technologie CCUS z funduszy unijnych, takich jak Fundusz Innowacyjny, Fundusz Modernizacyjny czy instrument Connecting Europe Facility (CEF). Podkreślono również, że państwa członkowskie mogą dodatkowo wspierać najlepsze projekty poprzez mechanizm „Grant-As-A-Service”, umożliwiający krajowe współfinansowanie inwestycji wyłonionych w konkursach unijnych. Dostęp do tych źródeł finansowania znacząco zwiększa szanse na szybkie wdrożenie technologii CCUS na dużą skalę w Polsce wzmacnia pozycję krajowego przemysłu w procesie transformacji energetycznej.

Szczególna uwaga została poświęcona także w trakcie warsztatów budowaniu szerokiej akceptacji społecznej, partnerskiej współpracy z samorządami w zakresie składowania CO2 na lądzie.

Mamy dokładne zapisy w prawie geologicznym i górniczym w zakresie składowania CO2 pod ziemią. W tej chwili powinniśmy koncentrować się na dostrzeganym i docenianym przez wszystkich znaczeniu dialogu ze społecznościami lokalnymi w zakresie lokalizowania i składowania CO2. Być może większość, nawet 90% tzw. opłaty eksploatacyjnej powinno trafiać do społeczności lokalnej, aby zachęcić ją w ten sposób do większego dialogu z inwestorami. Potrzebne jest też usprawnienie procesu dostępu do informacji w dokumentach geologicznych na etapie przed procesem inwestycyjnym

– mówił wiceminister Krzysztof Galos, Główny Geolog Kraju.

Podczas warsztatów wskazywano, że przy realizacji projektów CCUS należy korzystać z wzorców zagranicznych. Wzorem do naśladowania powinny być brytyjskie standardy dla klastrów przemysłowych oraz działania na rzecz podnoszenia świadomości społecznej w zakresie znaczenia technologii CCS/CCU i zaangażowania lokalnych społeczności w efektywne kształtowanie tego rynku. Podobnie wieloletnie podejście Norwegii do budowania rynku CO2 może być wzorem do tworzenia w Polsce efektywnego i innowacyjnego sektora gospodarki.

W warsztatach wzięli wiceministrowie Krzysztof Bolesta oraz Krzysztof Galos oraz ponad 100 uczestników, wśród których znaleźli się przedstawiciele m.in. Komisji Europejskiej (DG ENER, DG CLIMA), norweskiego Ministerstwa Energii, światowych i europejskich organizacji branżowych, czołowych polskich instytutów naukowych i badawczych (AGH, GIG, ITPE, INiG, Instrat, CAKE). W spotkaniu uczestniczyli m.in. przedstawiciele Ministerstwa Przemysłu i Ministerstwa Rozwoju i Technologii, Grupy Banku Światowego, Międzynarodowej Agencji Energetycznej (IEA), IEA Greenhouse Gas R&D Programme, CCS Europe, Global Cement and Concrete Association, Stowarzyszenia CCUS Poland, Zero Emissions Platform, Bellona Europa, Forum Energii oraz reprezentanci głównych spółek przemysłowych i energetycznych: Orlen, Grupa Azoty, Qemetica, Air Liquide, Equinor, Shell, Gassnova, PGE, GAZ-SYSTEM, Enea, KGHM, ArcelorMittal, Heidelberg, Holcim, CRH, CEMEX, Dyckerhoff, NSG Group, BA Glass, CANPACK, Storegga, Technicas Reunidas, Société Générale, ING, BNP Paribas oraz kancelarie prawne Herbert Smith Freehills i Dentons.

Informacje dodatkowe

• Polska jest czwartym co do wielkości emitentem CO2 w UE, odpowiadając za około 10,5% całkowitych emisji gazów cieplarnianych w UE.
• Polska gospodarka jest w dużym stopniu uzależniona od energochłonnych gałęzi przemysłu zatrudniających co najmniej 400 000 pracowników.
• Stopniowe wycofywanie bezpłatnych uprawnień w ramach unijnego systemu handlu uprawnieniami do emisji (ETS) wymusi na polskim przemyśle redukcję emisji CO2 w ciągu najbliższej dekady, gdyż w przeciwnym razie przedsiębiorstwa będą musiały ponosić znacznie wyższe koszty związane z zakupem uprawnień do emisji CO2.
• Wychwytywanie, utylizacja i składowanie dwutlenku węgla (CCUS) jest kluczowym elementem polskiej wizji osiągnięcia neutralności klimatycznej do 2050 r. i dekarbonizacji trudnych do redukcji emisji gałęzi przemysłu, takich jak przemysł cementowy, szklarski, stalowy, chemiczny i energetyczny.
• Polska posiada trzeci największy w Europie potencjał geologiczny do składowania CO₂, szacowany na ponad 14 miliardów ton. To wielkość, która stwarza realną szansę nie tylko na dekarbonizację krajowego przemysłu, ale również na rozwój wielkoskalowych projektów transgranicznych i przemysłowych klastrów CCUS.