W latach 2008-2015 do Polski sprowadzono 5,75 mln ton odpadów z zagranicy. Po zmianach można sprowadzać wyłącznie surowiec do odzysku np. cynku czy ołowiu. W latach 2016-2022 wydano zezwolenia na import w zakresie odzysku metali, które służą również przedsiębiorcom. W ten sposób sprowadzono jedynie 2,5 mln ton do odzysku surowców.

W przypadku Polski obowiązuje zakaz importowania śmieci komunalnych. Import dotyczy tylko i wyłącznie surowców - na podstawie zezwoleń GIOŚ. Polska nie jest śmietnikiem Europy jak to próbują wmówić niektórzy politycy opozycji. Potwierdzają to dane Eurostatu pokazujące import odpadów do poszczególnych państw UE. W czołówce są takie kraje jak Niemcy czy Francja, która importuje rocznie nawet 6,5 mln ton odpadów. Polska jedynie 0,4 mln ton i to wyłącznie surowców przeznaczonych do odzysku

– akcentował wiceminister Jacek Ozdoba.

Podkreślał, że rząd przeprowadził ważne zmiany dotyczące ukrócenia działalności przestępczej w sektorze odpadów.

Do 2016 r., ze względu na uchwalony przez rząd PO-PSL stan prawny, organy państwa były rozbrojone. Inspektor Ochrony Środowiska, który chciał skontrolować podmiot, musiał wysłać pismo 7 dni wcześniej. Zmieniliśmy to - dziś inspekcja działa całodobowo

– mówił wiceminister Ozdoba.

Podczas briefingu odniósł się także do kwestii badań jakości powietrza.

Aparatura w Zielonej Górze cały czas mierzy jakość powietrza. Dane są cały czas dostępne. Nie było żadnego wyłączenia monitoringu. To stały monitoring, oceniony przez Komisję Europejską jako najlepszy w Europie

– mówił.

Wiceminister powiedział, że w Polsce do 2015 r. brakowało kontroli nad wydawaniem pozwoleń na zbieranie i przetwarzanie odpadów, co przyczyniło się do wzrostu przestępczości środowiskowej.

Zmiany prawne w gospodarowaniu odpadami

Największa od lat 90. nowelizacja przepisów dotyczących przeciwdziałania nadużyciom w obszarze gospodarowania śmieciami została zrealizowana w latach 2020-2023. Przed zmianami, w ciągu 10 lat, przestępcy wpłacili na rzecz Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska jedynie 1 mln zł nawiązek – w 2014 roku było to 1,5 tys. zł. Aktualnie zasada „niszczysz środowisko – będziesz płacił” oznacza, że obligatoryjna nawiązka na rzecz NFOŚiGW może wynieść nawet do 10 mln zł.

Bezsilność w sprawie nieprawidłowości w gospodarowaniu odpadami wynikała między innymi z tego, że inspektorzy wojewódzkich inspekcji ochrony środowiska musieli wcześniej zapowiadać każdą kontrolę. To oznaczało, że nielegalny proceder do czasu przybycia kontrolerów mógł być przenoszony w inne miejsce. Do 2015 roku słaba kontrola nad wydawaniem pozwoleń na zbieranie i przetwarzanie odpadów ułatwiła przejęcie intratnego rynku gospodarowania odpadami przez przestępców.

Zmiana w ustawie o inspekcji ochrony środowiska umożliwiła prowadzenie kontroli bez zawiadamiania przedsiębiorcy. Zwalczanie przestępczości środowiskowej jest możliwe m.in. w zakresie prowadzenia działań quasi operacyjnych przy użyciu nowoczesnych środków technicznych – drony, fotopułapki.

Wprowadzone zmiany w ustawie o odpadach pozwoliły również na zaostrzenie warunków uzyskania zezwolenia na gospodarowanie odpadami i wprowadzenie nakazu usunięcia odpadów niebezpiecznych. kary administracyjne podwyższono do 1 miliona złotych. Wprowadzono elektroniczną ewidencję odpadów – system Baza Danych o Odpadach (BDO). GIOŚ korzysta z dostępu do BDO, co umożliwia przygotowywanie analiz dla potrzeb inspekcji ochrony środowiska oraz organów ścigania.

Do systemu monitorowania drogowego i kolejowego przewozu towarów SENT został włączony transport odpadów w strumieniu transgranicznym. Wprowadzono mechanizm ułatwiający zwrot odpadów niebezpiecznych.

Wszyscy możemy czuwać nad stanem środowiska. Na stronie internetowej GIOŚ i w aplikacji mObywatel dostępne są formularze „zgłoś interwencję”, który pozwala w sposób elektroniczny zgłosić wniosek o interwencję w zakresie naruszania przepisów o ochronie środowiska. W strukturach Głównego Inspektoratu Ochrony Środowiska został utworzony Departament Zwalczania Przestępczości Środowiskowej. Także w wojewódzkich inspekcjach ochrony środowiska mogą działać wydziały zwalczania przestępczości środowiskowej.

Rozwinięta została też współpraca inspekcji ochrony środowiska z Krajową Administracją Skarbową i Inspekcją Transportu Drogowego oraz Policją w zakresie wykrywania i zwalczania przestępstw i wykroczeń przeciwko środowisku. W prowadzonych przez Prokuraturę postępowaniach przygotowawczych dotyczących przestępstw środowiskowych inspektorzy Departamentu Zwalczania Przestępczości Środowiskowej oraz inspektorzy z Grup Interwencyjnych w sposób stały uczestniczą jako eksperci.

Usuwanie nielegalnych odpadów przez samorządy jest wspierane finansowo przez NFOŚiGW i WFOŚiGW. Środki na ten cel pochodzą między innymi z nawiązki wpłacanej za przestępstwa związane ze śmieciami.