Najważniejsze informacje

• Celem projektu "Wsparcie działań adaptacyjnych dla Polski Wschodniej” realizowanego przez Ministerstwo Klimatu i Środowiska jest wsparcie samorządów w lepszym przygotowaniu się na skutki zmian klimatu, takich jak: powodzie błyskawiczne, lokalne podtopienia, fale upałów i susze.
• Działania adaptacyjne i mitygacyjne w polskich miastach są koniczne, żeby chronić mieszkańców. Projekt wspiera zwiększenie zdolności samorządów w zakresie planowania i wdrażania działań adaptacyjnych, w tym przygotowania lub aktualizacji miejskich planów adaptacji do zmian klimatu (MPA).
• W 2025 roku w ramach projektu "Wsparcie działań adaptacyjnych dla Polski Wschodniej” spotkaliśmy się z 49 miastami i gminami.

Celem działań jest usprawnienie prowadzonej w samorządach makroregionu Polski Wschodniej polityki adaptacyjnej. Prowadzą one prace nad aktualizacją lub przygotowaniem miejskich planów adaptacji do zmian klimatu. Pomoc obejmuje również wymianę wiedzy i doświadczeń związanych z przygotowaniem, realizacją i utrzymaniem efektów projektów dotyczacych adaptacji do zmian klimatu pomiędzy podmiotami zaangażowanymi we wdrażanie funduszy europejskich oraz beneficjentami wsparcia doradczego zarówno na poziomie krajowym jak i pomiędzy krajami członkowskimi.

Wybrane działania realizowane przez MKiŚ

• Konferencja umożliwiająca wymianę dobrych praktyk zorganizowana we wrześniu 2025 r. w Żyrardowie, która zgromadziła 104 uczestników, w tym przedstawicieli 36 miast i gmin oraz ekspertów.
• 3 spotkania regionalne w: Latoszynie-Zdroju, Augustowie i Ostrowcu Świętokrzyskim. Wzięło w nich udział łącznie 133 osoby, z 32 miast i gmin.
• Wsparcie merytoryczne podczas indywidualnych spotkań z miastami - spotkania miały charakter konsultacyjny.
• Spotkania regionalne w Augustowie i Ostrowcu Świętokrzyskim, podczas których omówiono planowane nabory, przykłady działań adaptacyjnych i dobrych praktyk na przykładzie innych miast. Przeprowadzono praktyczne warsztaty dotyczące przygotowania wniosków o dofinansowanie, omówiono procedury, kryteria naborów w programie Fundusze Europejskie dla Polski Wschodniej (FEPW 2.2.) i dobrych praktyk. Podczas spotkań przedstawiono również prezentacje eksperckie na temat retencji miejskiej i pozwoleń wodnoprawnych, opłacalności adaptacji w kontekście ryzyk klimatycznych, możliwości finansowania wkładu własnego i ubezpieczenia. Odbyły się także wizyty studyjne - przykłady lokalnych rozwiązań adaptacyjnych i planowanych działań w Augustowie i Ostrowcu Świętokrzyskim.
• Spotkanie regionalne w Latoszynie-Zdroju skierowane było do gmin uzdrowiskowych z województwa podkarpackiego. Podczas spotkania zaprezentowano działania adaptacyjne i dobre praktyki, omówiono kryteria naboru FEPW 2.2., finansowania z FEPW oraz przeprowadzono prezentacje eksperckie. Dotyczyły one wzmocnienia funkcji adaptacyjnych na gruntach leśnych, zintegrowanego podejścia do gospodarki leśnej oraz proadaptacyjnej gospodarki leśnej w gminach uzdrowiskowych.

Z 75 miast średnich znajdujących się na obszarze Polski Wschodniej (według Krajowej Strategii Rozwoju Regionalnego, powyżej 15 tys. mieszkańców), aż 58 traci funkcje społeczno-gospodarcze.
W pierwszym naborze w działaniu 2.2 programu FEPW na blisko 60 uprawnionych podmiotów, wnioski o dofinansowanie złożyło 17 podmiotów, z czego dofinansowanie otrzymało jedynie 13. Dlatego, oprócz przeznaczania funduszy na inwestycje, konieczne jest wsparcie zdolności administracyjnych miast makroregionu Polski Wschodniej i wsparcie w pozyskiwaniu środków.

Miejskie plany adaptacji

11 stycznia 2025 r. weszła w życie opracowana przez Ministerstwo Klimatu i Środowiska ustawa z dnia 27 listopada 2024 r. o zmianie ustawy – Prawo ochrony środowiska oraz niektórych innych ustaw. Wprowadzony został obowiązek opracowania miejskiego planu adaptacji do zmian klimatu przez miasta o liczbie mieszkańców wynoszącej co najmniej 20 tys. osób. Przepis o MPA wszedł w życie 1 lipca 2025 r., a miasta będą miały czas na ich opracowanie do 2 stycznia 2028 r.

Określona została obligatoryjna i zestandaryzowana zawartość MPA, obejmująca m.in. koncepcję zazieleniania oraz koncepcję zagospodarowania wód opadowych i roztopowych, a także konkretne cele i działania adaptacyjne. W ten sposób administracja rządowa wspiera rozwój retencji oraz zieleni w miastach.