Historia
Powołanie zawodowego oddziału straży pożarnej w Zambrowie związane jest z reformą administracyjną kraju wprowadzoną 29 września 1954 r. Już 13 listopada, jako jeden z pierwszych nowo powstających, utworzono powiat zambrowski w ramach województwa białostockiego, w skład którego weszło 1 miasto i 28 gromad, wyłączonych z powiatu łomżyńskiego. 1 stycznia 1957 r. z powiatu zambrowskiego wyłączono 3 gromady i włączono je do powiatu ostrowskiego w województwie warszawskim, natomiast z powiatu ostrowskiego wyłączono 4 gromady i włączono je w skład powiatu zambrowskiego. Właśnie po tych zmianach zaczęto tworzyć w Zambrowie zręby zawodowej straży. Początkowo był to Komendant i kierowca zawodowy. Pierwszym Komendantem został Kazimierz Narewski, który uzyskał stopień podporucznika pożarnictwa po ukończeniu kursu kwalifikacyjnego. Kierowcą był wówczas Jerzy Rostkowski. Działalność Komendy była ograniczona, bardzo wolno powiększał się stan osobowy, a do połowy lat 60 - tych przyjęto tylko dwóch pracowników biurowych (Czesław Sokołowski i Marian Ołów) oraz dalszych dwóch kierowców (Wacław Żelaźnicki i Władysław Szymkowiak). Nabór strażaków rozpoczął się dopiero w 1966 r., a pierwszymi dowódcami sekcji zostali: Czesław Sokołowski, Tytus Szulc i Zdzisław Żuliński. Warto dodać, że byli to pierwsi przeszkoleni strażacy, którzy ukończyli kursy podoficerskie.
Na wyposażeniu jednostki zawodowej był wówczas samochód operacyjny marki Dodge, który służył do wyjazdów w teren Komendantowi i jego współpracownikom. Oddział bojowy posiadał wóz strażacki Lublin M8/8 i wóz GBM8 (gaśniczy beczkowóz z motopompą) oraz wóz strażacki GM będący na stanie OSP Zambrów, ale obsługiwany przez kierowcę straży zawodowej. Wraz ze zwiększaniem się etatów strażackich zmieniono też system dyżurów z 12/24 na 24/48 godzin. Na początku lat 70-tych osiągnięta została pełna gotowość bojowa zambrowskiej straży zawodowej, a związane było to z uzyskaniem pełnej obsady etatowej. Oddział tworzyło wówczas 9 osób na jedną zmianę: dowódca sekcji, 3 dowódców rot, 2 roty po dwu strażaków każda, kierowca-mechanik.
W pierwszym okresie Komendant Narewski zajmował się głównie organizacją Komendy Powiatowej Straży Pożarnej i nadzorem nad wszystkimi ochotniczymi strażami pożarnymi w powiecie zambrowskim. Później także intensywnym szkoleniem nowo przyjmowanych strażaków. W okresie pełnej gotowości bojowej oprócz wymienionych wyżej do zadań Komendanta i jego współpracowników należało organizowanie zawodów pożarniczych, szkolenie członków OSP, nadzór nad systemem organizacyjnym w powiecie oraz wyposażenie jednostek w sprzęt gaśniczy. Najważniejsze jednak, to bezpośredni udział w akcjach ratowniczo-gaśniczych i prowadzenie działań prewencyjnych. Szczególny nacisk kładziony był na współpracę z jednostkami OSP, z którymi pracownicy Komendy Powiatowej w Zambrowie pozostawali w stałym kontakcie. Oprócz codziennych czynności związanych
z obowiązkami, pracownicy Komendy prawie we wszystkie soboty, niedziele i święta wyjeżdżali na kontynuowanie szkoleń dla ochotników w poszczególnych jednostkach OSP. Koniecznością był udział pracowników Komendy w zebraniach organizowanych przez Ochotniczą Straż Pożarną, której członkowie zabiegali o udział w nich przedstawicieli straży zawodowej.
Komendant Narewski był oficerem wymagającym, troszczącym się o prawidłowe wyszkolenie. Funkcję swoją pełnił do czasu wypadku.
W 1969 r. ówczesny Komendant Wojewódzki Straży Pożarnych w Białymstoku płk. Marian Ciesielski powołał na stanowisko Komendanta Powiatowego Straży Pożarnych w Zambrowie kpt. pożarnictwa Romana Kalistę.
Wkrótce po objęciu przez niego stanowiska rozpoczęły się remonty i niewielka rozbudowa strażnicy tak, aby zapewnić choć minimum przyzwoitych warunków socjalnych. Wybudowano kanalizację ściekową, myjnię, prowizoryczne dwa boksy garażowe i warsztat remontowy. Utwardzono plac manewrowy. Niestety, był to wówczas kres możliwości, bo przedwojenny budynek strażnicy nie kwalifikował się ani do remontu kapitalnego, ani tym bardziej do dalszej rozbudowy. O budowie nowego nie było mowy.
Z dniem 1 stycznia 1973 r. zniesiono gromady i reaktywowano gminy. W skład powiatu zambrowskiego wchodziło wówczas miasto Zambrów i 6 gmin: Gać, Kołaki Kościelne, Rutki, Szumowo, Zambrów i Zawady. Po kolejnej reformie administracyjnej tj. zlikwidowaniem z dniem 1 czerwca 1975 r. powiatów na podstawie artykułu 19 ust.2 ustawy o ochronie przeciwpożarowej z 12 czerwca 1975 r., Minister Spraw Wewnętrznych Zarządzeniem z 24 stycznia 1976 roku w sprawie ustalenia sieci komend rejonowych straży pożarnych (M. P. Nr 6, poz. 28) utworzył Komendę Rejonową Straży Pożarnych
w Zambrowie, która swym zasięgiem objęła teren działania byłej Komendy Powiatowej Straży Pożarnych w Zambrowie, z tym, że do obszaru działania dołączono gminy: Andrzejewo, Kobylin Borzymy i Kulesze Kościelne, a odeszła gmina Gać, która uległa rozwiązaniu. W dalszym ciągu zwiększał się stan osobowy ZSP w Zambrowie. Obok codziennych zajęć służbowych chorążowie i podoficerowie bardzo często wyjeżdżali do jednostek OSP, gdzie prowadzili szkolenia i ćwiczenia. Zajęcia te prowadzili zarówno po godzinach pracy, jak i w soboty i w niedziele. Dodatkowo w okresach wiosennych, w czasie susz oraz żniw i sianokosów wprowadzono kontrole przeciwpożarowe wsi. Oprócz pracowników Komendy brali w nich udział pracownicy z oddziału bojowego, ale niebędący akurat na służbie. Były to dla nich dodatkowe godziny pracy. Pracownicy Komendy także pozostawali w ciągłej gotowości operacyjnej w tzw. systemie nieskoszarowanym, by w razie potrzeby brać bezpośredni udział w akcjach, ale też sporządzać wymaganą dokumentację
i prowadzić dochodzenia popożarowe. Ponadto koordynowali przygotowania jednostek OSP do zawodów pożarniczych oraz ćwiczeń kompanijnych i batalionowych. Te ostatnie trwały od jednego do kilku dni i odbywały się w systemie skoszarowanym.
W latach 80-tych Zawodowa Straż Pożarna w Zambrowie liczyła już kilkudziesięciu etatowych pracowników. Poważnym problemem pozostawał jednak stan zambrowskiej strażnicy, którą na bieżąco odnawiano, ale nie spełniała ona wymogów do właściwego funkcjonowania jednostki. W 1982 r. zambrowscy strażacy wysunęli pomysł wybudowania nowych obiektów deklarując pomoc przy pracach budowlanych. Po uzyskaniu w 1986 r. zgody na opracowanie dokumentacji i pozwolenia na budowę remizy wkrótce przystąpiono do jej realizacji. W trakcie budowy strażacy wykonali bardzo dużo prac, w tym wszystkie związane z rozbiórką istniejących budynków i przygotowaniem placu pod budowę. Procentowy udział prac wykonanych przez strażaków na różnym poziomie w zależności od etapu budowy wynosił nawet do 50% wartości prac budowlanych. Budowę nowej strażnicy ukończono w 1988 r., chociaż prace wykończeniowe trwały jeszcze przez długi okres. Oddany wówczas dwukondygnacyjny obiekt zawierał 5 boksów garażowych z warsztatem naprawczym oraz kompleks wszystkich pomieszczeń niezbędnych do prawidłowego funkcjonowania jednostki.
Wraz ze zmianami ustrojowymi w Polsce nastąpiły też zmiany w strukturach organizacyjnych straży pożarnych oraz dostosowanie ich do nowych obowiązków w życiu publicznym kraju. Na mocy ustawy z 24 sierpnia 1991 r. o ochronie przeciwpożarowej utworzone zostały Komendy Rejonowe Państwowej Straży Pożarnej. Obszar działalności Komendy Rejonowej Państwowej Straży Pożarnej w Zambrowie obejmował wówczas ówczesny teren administracyjny Rejonu Zambrowskiego tj. miasto Zambrów oraz gminy: Andrzejewo, Boguty-Pianki, Kołaki Kościelne, Rutki, Nur, Szulborze Wielkie, Szumowo, Zambrów, Zaręby Kościelne oraz Zawady.
1 lipca 1992 r. w ramach organizacji Państwowej Straży Pożarnej w Polsce powstała Komenda Rejonowa i Jednostka Ratowniczo – Gaśnicza Państwowej Straży Pożarnej w Zambrowie. Komendantem Rejonowym a następnie Komendantem Powiatowym Państwowej Straży Pożarnej w Zambrowie został kpt. poż. mgr inż. Marek Bączyk, który pełnił tą funkcję do 22 lutego 2015 r. Przez lata służby awansował do stopnia starszego brygadiera.
Dalsze działania zambrowskiej straży pożarnej związane były ze zmianami, które zachodziły w naszym kraju, a polegały głównie na unowocześnianiu oraz dostosowywaniu działań i sprzętu do obowiązujących w Europie standardów.
Po prawie dziesięciu latach od wybudowania strażnicy ponownie pojawiła się konieczność jej rozbudowy, tym bardziej, że od 1991 r. zambrowska jednostka dysponowała cysterną na 18 m3 wody z motopompą, która nie mieściła się w żadnym z garaży. Dzięki staraniom Komendanta Bączyka w 1997 r. uzyskano pozwolenie na budowę budynku garażowo - socjalnego z nadbudową. Budynek miał polepszyć warunki garażowe dla samochodów pożarniczych, a na górze miała powstać świetlica szkoleniowa. Jednak ze względu na brak środków finansowych budowy nie rozpoczęto. Kolejna próba rozbudowy strażnicy zbiegła się z reformą administracyjną państwa, zgodnie z którą od 1999 r. zaczęły funkcjonować powiaty, w tym i Powiat Zambrowski. Komenda Rejonowa przekształciła się w Komendę Powiatową PSP w Zambrowie. Zmienił się też rejon działania Komendy, który w niezmienionym kształcie obowiązuje do dnia dzisiejszego i obejmuje miasto Zambrów oraz gminy: Kołaki Kościelne, Rutki, Szumowo i Zambrów.
Komendant Wojewódzki PSP nowo powstałego województwa podlaskiego na jednej z pierwszych narad zebrał listę najbardziej palących potrzeb komend powiatowych. Komendant z Zambrowa przedstawił projekt rozbudowy strażnicy. Co ciekawe, ówczesny Komendant Wojewódzki str. bryg. Edward Stachurski stwierdził, że jeśli rozbudowywać, to z rozmachem i tak, aby zapewnić warunki godne XXI wieku. Chcąc zapewnić jak najlepsze warunki funkcjonowania zambrowskiej straży, zdecydowano się na jeszcze dalej idące inwestycje. To Komendant Stachurski zlecił, aby w projektach uwzględnić przebudowę i modernizację wszystkich istniejących obiektów zambrowskiej straży pożarnej.
Dzięki przychylności i zrozumieniu Komendy Głównej Państwowej Straży Pożarnej „zambrowska” inwestycja została zaliczona do inwestycji centralnej wieloletniej w ramach ,,Krajowego Systemu Ratowniczo-Gaśniczego na terytorium Rzeczypospolitej’’. Niezwłocznie przystąpiono do remontu i rozbudowy obiektów Komendy. Nowy plan obejmował rozbudowę i modernizację całego budynku Komendy Powiatowej Państwowej Straży Pożarnej w Zambrowie.
W pierwszym etapie budowy zmieniono stropodach na dach 2-spadowy kryty blachą, wymieniono stolarkę okienną, drzwiową, zamontowano wrota garażowe podnoszone, wykonano tynki i posadzki wewnętrzne, ponadto wykonano instalację elektryczną i odgromową, centralne ogrzewanie, docieplono poddasze i ściany budynku oraz wykonano elewacje.
W kolejnym roku kontynuowane były prace wykończeniowe, a także zabudowano poddasze uzyskując w ten sposób dodatkowe pomieszczenia socjalne. Między innymi wyposażono pomieszczenia Jednostki Ratowniczo-Gaśniczej i Komendy w meble. Zmodernizowano też Powiatowe Stanowisko Kierowania oraz wykonano utwardzenie placu manewrowego. Całość prac zakończono w 2003 roku, a uroczyste otwarcie i poświęcenie strażnicy odbyła się w 11 maja 2003 r.
Strażnica na miarę XXI wieku powstała dzięki zaangażowaniu wszystkich strażaków Komendy (ok. 25 tysięcy roboczogodzin), co pozwoliło na zaoszczędzenie 170 tysięcy zł. z ogólnej kwoty 1 miliona 184 tysięcy złotych wydanych na jej remont i budowę. „Nowa Strażnica jest dumą strażaków, dziełem ich bezinteresownego wysiłku i jednocześnie nagrodą za ich codzienną, zawodową działalność, której celem jest zapewnienie bezpieczeństwa mieszkańców powiatu zambrowskiego” - podkreślają wszyscy pracownicy Komendy.
24 maja 2009 r. w hołdzie za trudną i pełną poświęcenia pracę nastąpiło nadanie sztandaru dla Komendy Powiatowej PSP w Zambrowie. Sztandar ufundowano ze zbiórek publicznych, wpłat z instytucji, banków, zakładów pracy oraz składek strażaków. Przewodniczącym komitetu fundacyjnego sztandaru był prezes Banku Spółdzielczego w Zambrowie Antoni Słaby. Sztandar w imieniu ministra spraw wewnętrznych i administracji wręczył Zastępca Komendanta Głównego Państwowej Straży Pożarnej st. bryg. Piotr Kwiatkowski.
Po zakończeniu służby przez st. bryg. Marka Bączyka funkcję Komendanta pełnił st. bryg. Sławomir Skrzypkowski a od 12 czerwca 2017 r. na stanowisko Komendanta Powiatowego PSP w Zambrowie został powołany bryg. Maciej Krajewski.