Narodowy Fundusz
Ochrony Środowiska
i Gospodarki Wodnej

Blisko tysiąc wnioskodawców może liczyć na kompleksową pomoc od zaplanowania przedsięwzięcia, przez realizację, aż do końcowego rozliczenia dotacji. Działania gmin jako operatorów finansuje Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej.

„Zdecydowaliśmy się na trzy pilotaże – w województwach: małopolskim, świętokrzyskim i warmińsko-mazurskim – w których chcemy poprowadzić „za rękę” potencjalnych beneficjentów „Czystego Powietrza” przez formalno-organizacyjną drogę, począwszy od pomysłu, przez realizację eko-inwestycji w polskich domach, aż do rozliczenia otrzymanej dotacji. I co najważniejsze: ta pomoc będzie całkowicie darmowa dla wnioskodawców, a gminy, działające jako operatorzy, za każde przeprowadzone z ich wsparciem przedsięwzięcie z kompleksową termomodernizacją otrzymają do 1,7 tys. zł. Przypominam, że dodatkowo gminy te mogą dostać do 70 tys. zł na prowadzenie przez dwa lata punktów konsultacyjno-informacyjnych programu „Czyste Powietrze”” – mówi Paweł Mirowski, pełnomocnik Prezesa Rady Ministrów ds. programu „Czyste Powietrze” i efektywności energetycznej budynków oraz wiceprezes NFOŚiGW.

Zadania operatorów

Pomoc gmin-operatorów będzie polegała na identyfikacji potencjalnych beneficjentów, przedstawieniu im korzyści wynikających z podjęcia działań związanych z wymianą nieefektywnego źródła ciepła lub termomodernizacją mieszkalnego domu jednorodzinnego oraz przeprowadzeniu przez cały proces wnioskowania, realizacji i rozliczenia przedsięwzięcia w ramach programu „Czyste Powietrze”. 29 gmin z województwa świętokrzyskiego, które zgłosiło się do pełnienia roli operatora, deklaruje, że łącznie – przez dwa lata – sfinalizuje niemal tysiąc takich inicjatyw. Czas na wykonanie tego zadania biegnie od dnia podpisania stosownych porumień między zadeklarowanymi gminami a Wojewódzkim Funduszem Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Kielcach, który zajmuje się wdrażaniem programu „Czyste Powietrze” na terenie województwa świętokrzyskiego. Dzisiaj (31.10.2023 r.) podpisano jedne z pierwszych tego typu porozumień, kolejne będą realizowane w najbliższym czasie.

Pilotaż w województwie świętokrzyskim

„Około 30 proc. gmin z naszego terenu w roli operatorów będzie dodatkowo wspierać wnioskodawców „Czystego Powietrza”, dla których w ich przekonaniu nieosiągalne jest we własnym zakresie przystąpienie do programu. W ten sposób chcemy dotrzeć do osób z najtrudniejszą sytuacją materialną. Ale warto też wiedzieć, że w województwie świętokrzyskim wszystkie gminy (102) zawarły porozumienia dotyczące wspierania wnioskodawców programu „Czyste Powietrze” przez prowadzenie punktów konsultacyjno-informacyjnych, co pozwala wszystkim zainteresowanym zgłaszać się po pomoc dotyczącą wnioskowania o bezzwrotne dotacje na ocieplenie domu i wymianę starego pieca” – wyjaśnia Ryszard Gliwiński, prezes WFOŚiGW w Kielcach.

W województwie świętokrzyskim pilotaż opiera się na współpracy z gminami, które przyjmują rolę operatorów i do tej pory zgłosiło się ich aż 29, przy czym kolejne gminy, chcące podjąć się tego zadania, mogą zgłaszać się do WFOŚiGW w Kielcach jeszcze do końca tego roku. Trzeba zaznaczyć, że gminy te – poza zadaniami operatorów – mają też obowiązek równoległego prowadzenia punktów konsultacyjno-informacyjnych programu „Czyste Powietrze”, gdzie dostęp do wiedzy i pomocy w zakresie wnioskowania o dotacje z „Czystego Powietrza” ma każdy mieszkaniec. Na to działanie (punkty konsultacyjne) NFOŚiGW przeznacza osobne środki, do 70 tys. zł na dwa lata prowadzenia punktu, na podstawie osobno podpisywanych umów.

Dotychczas – w ramach programu „Czyste Powietrze” – w samym województwie świętokrzyskim złożono ok. 38,5 tys. wniosków na ponad 1,25 mld zł dofinansowania.

Pilotaże w Małopolsce oraz na Warmii i Mazurach

Obecnie Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej – pod nadzorem Ministerstwa Klimatu i Środowiska oraz we współpracy z wojewódzkimi funduszami w Krakowie, Kielcach i Olsztynie – prowadzi trzy pilotaże (w różnych modelach organizacyjnych) polegające na wprowadzeniu operatorów wspierających potencjalnych beneficjentów podwyższonego i najwyższego poziomu dofinansowania w ramach programu „Czyste Powietrze”. Założenia tej inicjatywy zostały wypracowane nie tylko z resortem klimatu oraz wojewódzkimi funduszami, ale również przy udziale ekspertów Banku Światowego i Urzędu Marszałkowskiego Województwa Małopolskiego. Pilotaże były też konsultowane z przedstawicielami gmin, organizacjami pozarządowymi oraz potencjalnymi operatorami.

W województwie małopolskim pilotaż dotyczący operatorów w programie „Czyste Powietrze” jest realizowany w wariancie hybrydowym. To znaczy, że WFOŚiGW w Krakowie podpisuje porozumienia o współpracy z gminami (18 z 25 dotychczas zadeklarowanych już sfinalizowano przez podpisanie stosownych umów), a ponadto planowana jest też taka współpraca z podmiotami, wyłonionymi w drodze konkursu. Umowy z tymi ostatnimi podpisane mają być już w listopadzie br. Łącznie, w modelu hybrydowym pilotażu na terenie Małopolski, wsparcie tutejszych operatorów powinno otrzymać – według wstępnych szacunków – ponad 3 tys. wnioskodawców.

Z kolei pilotaż w województwie warmińsko-mazurskim obejmuje współpracę tylko z podmiotami (przedsiębiorcy, stowarzyszenia, fundacje, kościoły lub związki wyznaniowe), które deklarują rezultat na poziomie około 1,5 tys. efektywnie przeprowadzonych przedsięwzięć. Tam również porozumienia mają być finalizowane w listopadzie tego roku.

Termin realizacji wszystkich pilotaży kierowanych do gmin, to dwa lata od dnia podpisania porozumienia, przy czym nie mogą one trwać dłużej niż do końca 2026 r.

20 mln zł na działania operatorów

Łączny budżet na działania operatorów (gmin i podmiotów wyłonionych w konkursach) w trzech pilotażach w województwach: małopolskim, świętokrzyskim i warmińsko-mazurskim, to ok. 20 mln zł. Poziom jego wykorzystania będzie zależał od aktywności operatorów.

Wysokość dotacji w postaci ryczałtu, jaką otrzyma operator, będzie uzależniona od osiągnięcia określonego etapu przedsięwzięcia. NFOŚiGW zapłaci po 200 zł za każdą zawartą umowę o podwyższony lub najwyższy poziom dofinansowania przez odbiorcę wsparcia programu „Czyste Powietrze”. Następnie 500 zł – po wypłacie płatności końcowej – za każde zrealizowane przedsięwzięcie z bezpośrednią pomocą operatora, obejmujące swoim zakresem termomodernizację lub 1,5 zł z kompleksową, tzw. głęboką termomodernizacją. Każde przedsięwzięcia realizowane w ramach pilotażu będzie poprzedzone przeprowadzonym audytem energetycznym, który określi zakres prac do wykonania u danego beneficjenta.

czystepowietrze.gov.pl