Państwowa Szkoła Muzyczna I i II stopnia im. S. Moniuszki w Jeleniej Górze

Historia  szkoły  muzycznej  w  powojennej  Jeleniej  Górze sięga pierwszych miesięcy po wyzwoleniu, kiedy zaczęła tu działać prywatna szkoła muzyczna kierowana przez Kazimierza Koszowskiego. Zamknięta z powodu różnorakich trudności w październiku 1946 roku. Miesiąc później ponownie rozpoczęła działalność, ale dyrekcję powierzono Maksymilianowi Firkowi.  Mimo wielu przeszkód, rok szkolny rozpoczął się  1 stycznia 1947 roku, dwa tygodnie po wydaniu zarządzenia przez Wojewódzki Wydział Kultury. Od tej chwili szkoła działa nieprzerwanie do dziś ulokowana w części budynku przy dawnej ul. 22 Lipca 10 b (obecnie ulica Piłsudskiego 26). Szkoła muzyczna prowadziła początkowo klasy fortepianu, akordeonu, skrzypiec, śpiewu oraz naukę przedmiotów teoretycznych.

W 1953 roku nastąpiło upaństwowienie szkoły. Dotychczasową ofertę poszerzono o klasy: altówki, wiolonczeli, kontrabasu, fletu i klarnetu. Z chwilą upaństwowienia szkoła została objęta opieką merytoryczną przez Państwowe Liceum Muzyczne i Państwową Wyższą Szkołę Muzyczną we Wrocławiu. Nastąpił wyraźny wzrost poziomu nauczania oraz dalszy rozwój działalności związanej z upowszechnianiem muzyki.

W 1963 roku dyrektorem szkoły został Stefan Strahl, podwójny absolwent Państwowej  Wyższej Szkoły Muzycznej we Wrocławiu: Wydziału Wychowania Muzycznego oraz Wydziału Kompozycji, Teorii i Dyrygentury.

I był to przełomowy moment dla szkoły muzycznej i dla życia muzycznego miasta. Odtąd wszystko zaczęło się dziać w szybszym tempie i z wielką różnorodnością. Swoją działalność rozpoczął od sukcesywnej reorganizacji struktury szkoły. Chcąc zmienić proporcje kształcenia trzeba było pozyskać dobrze wykwalifikowaną kadrę pedagogiczną. Można to było zrealizować zapewniając instrumentalistom obok możliwości uczenia, także możliwość czynnego muzykowania. I tak zrodził się plan stworzenia orkiestry symfonicznej a w przyszłości utworzenia też szkoły II stopnia co było uzasadnione, ponieważ stale wzrastający poziom szkoły muzycznej I stopnia stworzył takie podstawy.

2 września 1968 roku rozpoczęło naukę 28 uczniów pierwszej klasy II stopnia. W grudniu  1968 r. MKiS oficjalnie potwierdziło decyzję o otwarciu w Jeleniej Górze Państwowej Szkoły Muzycznej II stopnia  a uroczysta inauguracja połączona z odsłonięciem szyldu szkoły odbyła się 15 lutego 1969 roku. Pięć lat później mury szkoły muzycznej II stopnia opuścili pierwsi absolwenci. Troje z nich otrzymało dyplomy z wyróżnieniem (Jolanta Michalewicz – skrzypce, Bogusław Pawłowski –puzon, Elżbieta Terlega – dyrygowanie). Po raz pierwszy też kilkoro absolwentów ubiegało się o przyjęcie na studia muzyczne i wszyscy w walce o indeks zwyciężyli.

W 1972 roku szkoła otrzymała budynek na tej samej ulicy odległy około 200 metrów od głównej siedziby (obecnie jest to Filharmonia Dolnośląska w Jeleniej Górze). Uroczyste otwarcie Sali Koncertowej nastąpiło w marcu 1974 roku podczas koncertu inauguracyjnego, w którym z Jeleniogórską Orkiestrą Symfoniczną pod dyrekcją Stefana Strahla wystąpił Piotr Paleczny. Natomiast we wrześniu 1974 roku  patronem Sali Koncertowej został Ludomir Różycki. W uroczystości wmurowania tablicy pamiątkowej i odsłonięciu popiersia kompozytora Ludomira Różyckiego uczestniczyła jego córka – Krystyna Różycka-Morawiec.

Rok 1977 był kolejnym ważnym momentem w historii szkoły. Zarządzeniem Ministra Kultury i Sztuki w czerwcu nastąpiło połączenie PSM I stopnia i PSM II stopnia w jedną placówkę, która od 1 września 1977 roku nosi nazwę:  Państwowa Szkoła Muzyczna I i II stopnia im. Stanisława Moniuszki w Jeleniej Górze. Niespełna dwa lata później, już jako zespół dwóch szkół została odznaczona  Dyplomem Honorowym MKiS  za osiągnięcia w upowszechnianiu kultury. Niezależnie bowiem od codziennej dydaktyki, krajowych i zagranicznych występów uwieńczonych licznymi sukcesami, uczniowie pod kierunkiem swoich pedagogów nieustannie uczestniczyli  w występach, koncertach, popisach w szkole, na terenie miasta, gminy, regionu a także za granicą przyczyniając się do integracji miłośników muzyki.    

Po wieloletnich staraniach w 1985 roku szkoła otrzymała do adaptacji cały budynek (obecnie ulica J. Piłsudskiego 26), w którym po remoncie przybyło sporo nowych klas, w tym Sala Kameralna.  Stefan Strahl po 28 latach ustąpił ze stanowiska dyrektora w 1991 r. a jego imieniem została nazwana Aula szkoły.

W 1991 r. kolejnym dyrektorem szkoły na 10 lat został Stefan Kozielski.  Następnie Urszula Borkowska w 2001 r. po Stefanie Kozielskim  objęła kierowanie szkołą i pełniła funkcję dyrektora przez 3 kadencje do 2016 r.

Obecnie  od 2016 r.  dyrektorem jest Irena Maciejewska, która z jednej strony kontynuuje sprawdzone formy działalności swoich poprzedników, z drugiej zaś wprowadza szereg bardzo istotnych zmian oraz udoskonaleń zarówno w zakresie dydaktyki, wyposażenia szkoły, wymiany  i ciągłego doposażania instrumentarium szkolnego. Nieustannie dostosowuje działalność szkoły do bieżących wymogów. Dowodem jest  zakończona  z sukcesem w 2019 r. termomodernizacja starego secesyjnego budynku szkoły, który obecnie prezentuje się bardzo okazale i jest przyjaznym oraz bezpiecznym miejscem pracy i nauki.

Szkoła na przestrzeni ponad 75 lat działalności  miała wiele sukcesów. Dumą szkoły jest chór PSM I st., chór II st.

a zwłaszcza szkolna orkiestra symfoniczna założona przez Stefana Strahla której wysoki poziom artystyczny potwierdzają liczne koncerty na rzecz miasta i regionu oraz sukcesy  o randze międzynarodowej na Festiwalu  Orkiestr Młodzieżowych ,,Eurochestries” w Świeradowie Zdroju, we Francji w 2011 r. w Anguleme a 15 sierpnia 2011 r. koncert inauguracyjny w Paryżu. Koncertowała również w Niemczech w Wiesbaden i Erftstadt w Belgii i Holandii. Orkiestrę  do roku 2009 prowadził Stefan Strahl. Po jego śmierci dyrygentem został Sławomir Kupczak – autor aranżacji wielu utworów wykonywanych przez zespół, kompozytor muzyki solowej, kameralnej, symfonicznej, elektroakustycznej, teatralnej i filmowej.  Komponował dla: Teatru Wielkiego, Opery Narodowej, Polskiego Towarzystwa Muzyki Współczesnej, Wyższej Szkoły Teatralnej, Poznańskiej Wiosny Muzycznej, Światowych Dni Muzyki, Filharmonii Łódzkiej, Studia Eksperymentalnego Polskiego Radia, Fundacji Przyjaciół Warszawskiej Jesieni. W 2016 r.  dnia 17 września na Warszawskiej Jesieni w ramach Międzynarodowego Festiwalu Muzyki Współczesnej w Królikarni odbył się performens plenerowy  autorstwa S. Kupczaka z udziałem uczniów orkiestry szkolnej PSM I i II st. im. S. Moniuszki w Jeleniej Górze. Od roku 2018  dyrygentem szkolnej orkiestry jest Radosław Droń młody i ambitny absolwent PSM I i II st. w Jeleniej Górze, mający już na swoim koncie wiele sukcesów i doświadczenie w pracy ze znakomitymi i uznanymi maestro. Jest współzałożycielem młodzieżowej orkiestry kameralnej Orchestre Chevelier de Saint-George de Parisz którą podczas tournée po Francji  na przełomie 2017/2018 r. otrzymał zaproszenie i nagrał płytę ze światowego debiutu orkiestry. Kolejne tournée odbył na przełomie 2019/2020 r.

Przez ponad 70 lat szkołę ukończyło wielu absolwentów wśród nich  bardziej znane osobowości to:

    Elżbieta Terlega – dyrygentura,

    Ryszard Wróblewski – śpiew,

    Tomasz Strahl – wiolonczela,

    Mariusz Klimsiak –fortepian,

    Agnieszka Włodarczyk – obój,

    Marzena Lubaszka – śpiew,

    Jadwiga Śmieszchalska – śpiew,

    Marcin Wyrostek – akordeon,

    Jarosław Gałuszka – akordeon,

    Katarzyna Wieczorek – fortepian,

    Maciej Obara – saksofon,

    Aleksander Pokrywka – waltornia,

    Michalina Bienkiewicz – śpiew,

    Grzegorz Curyła – waltornia,

    Agata Tomczyk – obój,

    Małgorzata Wasiucionek – skrzypce,

    Bartosz Skłodowski – fortepian,

    Klaudiusz Leśniak – śpiew,

    Sulamita Ślubowska – skrzypce. 

Bardzo ważną rolę w działalności koncertowej szkoły niezłomnie odgrywa Filharmonia Dolnośląska w Jeleniej Górze. Na jej estradach bowiem  odbywają się nie tylko wszystkie ważniejsze koncerty szkolne, ale też imprezy organizowane wspólnie, m.in. odbywające się od wielu lat Koncerty Dyplomantów z towarzyszeniem orkiestry filharmonicznej i koncerty z cyklu Filharmonia Młodych.