Witaminy i składniki mineralne w suplementach diety
Definicja suplementu diety zawarta w art. 3 ust. 3 pkt. 39 ustawy z dnia 25 sierpnia 2006 r. o bezpieczeństwie żywności i żywienia (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 1448) podaje, że jest to środek spożywczy, którego celem jest uzupełnienie normalnej diety, będący skoncentrowanym źródłem witamin lub składników mineralnych lub innych substancji wykazujących efekt odżywczy lub inny fizjologiczny, pojedynczych lub złożonych, wprowadzany do obrotu w formie umożliwiającej dawkowanie, w postaci: kapsułek, tabletek, drażetek i w innych podobnych postaciach, saszetek z proszkiem, ampułek z płynem, butelek z kroplomierzem i w innych podobnych postaciach płynów i proszków przeznaczonych do spożywania w małych, odmierzonych ilościach jednostkowych, z wyłączeniem produktów posiadających właściwości produktu leczniczego w rozumieniu przepisów prawa farmaceutycznego.
Środkom spożywczym nie można przypisywać właściwości zapobiegania chorobom lub ich leczenia albo odwoływać się do takich właściwości. Ponadto oznakowanie, prezentacja i reklama suplementów diety nie mogą zawierać informacji stwierdzających lub sugerujących, że zbilansowana i zróżnicowana dieta nie może dostarczyć wystarczających dla organizmu ilości składników odżywczych.
Celem stosowania suplementacji jest uzupełnienie diety zdrowego człowieka m.in. w witaminy i składniki mineralne. Z tego też względu można je stosować u osób, które mają zwiększone zapotrzebowanie na składniki odżywcze zwłaszcza wśród dzieci, kobiet w ciąży, osób dorosłych i starszych, aktywnych fizycznie.
Poziom witamin i składników mineralnych obecnych w suplementach diety w zalecanej przez producenta dziennej porcji spożywanego suplementu diety powinien uwzględniać:
1) górne bezpieczne poziomy witamin i składników mineralnych ustalone na podstawie naukowej oceny ryzyka, w oparciu o ogólnie akceptowane dane naukowe, uwzględniając zmienne stopnie wrażliwości różnych grup konsumentów;
2) spożycie witamin i składników mineralnych wynikające z innych źródeł diety;
3) zalecane spożycie witamin i składników mineralnych dla populacji.
Suplementy diety nie powinny być postrzegane jako panaceum na różne dolegliwości. Jednym z wielu zagrożeń związanych z suplementacją jest nadmierne i nieuzasadnione spożycie witamin i składników mineralnych. Należy mieć na uwadze, że stosowanie dużych dawek witamin i składników mineralnych przekraczających górne bezpieczne poziomy spożycia może być szkodliwe dla zdrowia. Ponadto suplementy diety mogą powodować działania niepożądane oraz wchodzić w interakcje z produktami leczniczymi, co może wpływać na ich wchłanianie oraz powodować przyspieszenie lub spowolnienie metabolizmu leków. Przykładem takiej interakcji mogą być suplementy diety zawierające witaminę K z lekami przeciwzakrzepowymi, która ogranicza skuteczność tych leków. W związku z powyższym w oznakowaniu suplementów diety zawierających wysoką zawartość witaminy K rekomenduje się umieszczenie ostrzeżenia: produkt nie powinien być spożywany przez osoby przyjmujące środki przeciwzakrzepowe zawierające antagonistów witaminy K (np. warfaryna i acenokumarol).
Zespół do spraw Suplementów Diety działający przy Radzie Sanitarno-Epidemiologicznej opracował uchwały określające m.in. maksymalne poziomy dla witamin oraz składników mineralnych dozwolonych do stosowania w suplementach diety. Uchwały Zespołu dostępne są na stronie internetowej Głównego Inspektora Sanitarnego https://www.gov.pl/web/gis/zespol-do-spraw-suplementow-diety.
Ponadto wykaz witamin i składników mineralnych oraz ich formy chemiczne, które mogą być stosowane w produkcji suplementów diety określa załącznik nr 1 i 2 do rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 9 października 2007 r. w sprawie składu oraz oznakowania suplementów diety (t.j. Dz. U. z 2023 r., poz. 79).
Należy pamiętać, że racjonalna i prawidłowo zbilansowana dieta jest podstawą prawidłowo funkcjonującego organizmu. Suplementy diety nie zastępują racjonalnych posiłków, a są jedynie uzupełnieniem codziennej diety i zdrowego stylu życia.
Źródło:
-
Ustawa z dnia 25 sierpnia 2006 r. o bezpieczeństwie żywności i żywienia (t.j. Dz. U. z 2023 r. poz. 1448).
-
Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 9 października 2007 r. w sprawie składu oraz oznakowania suplementów diety (t.j. Dz. U. z 2023 r., poz. 79).
-
Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 1169/2011 z dnia 25 października 2011 r. w sprawie przekazywania konsumentom informacji na temat żywności, zmiany rozporządzeń Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1924/2006 i (WE) nr 1925/2006 oraz uchylenia dyrektywy Komisji 87/250/EWG, dyrektywy Rady 90/496/EWG, dyrektywy Komisji 1999/10/WE, dyrektywy 2000/13/WE Parlamentu Europejskiego i Rady, dyrektyw Komisji 2002/67/WE i 2008/5/WE oraz rozporządzenia Komisji (WE) nr 608/2004 (Dz.U. L 304 z 22.11.2011, str. 18—63).
-
Strona internetowa GIS (https://www.gov.pl/web/gis/zespol-do-spraw-suplementow-diety).