Powiatowa Stacja Sanitarno-
Epidemiologiczna w Złotowie

Legionella jest bakterią, która żyje w zbiornikach wodnych, sieciach wodociągowych, systemach klimatyzacji, wieżach chłodniczych czy basenach. Do zakażenia dochodzi drogą wziewną, a zakażenie Legionellą może wywoływać chorobę legionistów (legionellozę) lub gorączkę Pontiac. Bakterie nie przenoszą się z człowieka na człowieka. Picie skażonej bakteriami wody nie prowadzi do zakażenia.

Bakterie Legionella mogą przedostawać się do miejskich sieci wodociągowych, wież chłodniczych, basenów termalnych, domowej instalacji wodno - kanalizacyjnej, instalacji solarnych, instalacji przeciwpożarowych czy nawilżaczy powietrza. Są one szczególnie niebezpieczne w środowisku wszelkiego rodzaju aerozoli wodno – powietrznych, a do zakażenia dochodzi najczęściej w wyniku wdychania mikroskopijnych kropelek wody (aerozoli) zawierających bakterie.

W budynku może znajdować się wiele źródeł narażenia, które mogą być przyczyną zakażenia legionellozą, są to np.: głowice prysznicowe, klimatyzacja, inhalatory, urządzenia nawilżające powietrze itp. Do zakażenia może dojść także podczas kontaktu z aerozolem wodno – powietrznym z fontann miejskich, tężni, fontann montowanych w przydomowych stawach i oczkach, zraszaczy do roślin. W sytuacji, gdy występuje stagnacja wody,  na skutek poddania jej wysokiej temperaturze  zewnętrznej, stwarzane są korzystne warunki do rozwoju skupisk bakterii. Kolejnym źródłem narażenia mogą być niewłaściwie utrzymywane i nie dezynfekowane urządzenia jacuzzi oraz niecki basenowe.

Przyczyną skażenia wody pałeczkami Legionella może być niewłaściwa eksploatacja instalacji wody ciepłej lub zbyt niskie stężenie związków dezynfekcyjnych.

Wspomniane bakterie namnażają się w temp. 20 - 50^oC, najczęściej w stojącej wodzie (np. w sieciach wodociągowych), gdzie pojawiają się zanieczyszczenia (kamień wapienny, rdza, glony, osad w instalacji), stanowiące dla Legionelli pożywkę. Ważnym czynnikiem wpływającym na ich namnażanie się w instalacjach wody ciepłej jest także wiek instalacji, warunki jej eksploatacji tzn. prędkość przepływu wody, temperatura, czas transportu wody (czas przebywania wody w sieci wodociągowej i urządzeniach wodnych), rodzaj zastosowanych materiałów (przewody, uszczelki, złączki, membrany) oraz jej stan techniczny. Bardzo istotny wpływ na jakość wody zasilającej system wodociągowy ma twardość wody, korozyjność wody, a także stężenie i rodzaj stosowanych dezynfektantów.

W przypadku legionelozy okres inkubacji bakterii może trwać od 2 do 10 dni (najczęściej 5-6 dni). Po tym okresie pojawiają się objawy tj.:

- bóle mięśni,

- ból głowy,

- gorączka, dreszcze,

- objawy zapalenia płuc o ciężkim przebiegu (w tym m.in. suchy kaszel, zaburzenia oddychania).

Objawom tym mogą towarzyszyć zaburzenia ze strony przewodu pokarmowego, w tym bóle brzucha, wymioty, biegunka, a także zaburzenia świadomości. Konieczne wdrożenie  leczenia skojarzonego.

Gorączka Pontiac (GP) – postać pozapłucna legionelozy, zachorowanie grypopodobne

- okres wylęgania od 5 godzin do 3 dni (najczęściej 24 – 48 godz.)

-objawy grypopodobne: uczucie zmęczenia, nagły wzrost ciepłoty ciała, dreszcze,ból głowy, bóle mięśniowe, ból stawów, trudności w oddychaniu

- nie odnotowuje się zgonów, następuje samoistne wyleczenie.

Legionelozowe zapalenie płuc i gorączka Pontiac mają objawy podobne do innych infekcji, ich diagnoza może zostać opóźniona lub przeoczona, co może prowadzić do poważnych konsekwencji zdrowotnych u osób z zapaleniem płuc wywołanym przez pałeczki Legionella.

Osoby szczególnie narażone na zachorowanie:

- osoby w wieku > 50 roku życia, w większym stopniu mężczyźni niż kobiety,

- osoby nadużywające alkohol oraz palące papierosy

- osoby podróżujące,

- osoby długo przebywające w środowisku, w którym obecny jest aerozol wodny (hydroterapia, wanny wirowe, myjnie samochodów, instalacje przemysłowe, instalacje klimatyzacyjne itp.),

- osoby przebywające w budynkach zamieszkania zbiorowego ( np. internaty, hotele, motele, pensjonaty, koszary, domy opieki itp.),

 - osoby o obniżonej odporności przebywające w szpitalach i innych zakładach opieki zdrowotnej zamkniętej

- osoby z przewlekłymi chorobami dróg oddechowych, chore na cukrzycę, ze schyłkową niewydolnością nerek.

Działania profilaktyczne:

- okresowe przegrzewanie wody ciepłej do temp. minimum 55^oC,

- eliminowanie zastojów wody w instalacji wody ciepłej,

- odpowiednie izolowanie rur zimnej wody w celu zapobiegania jej podgrzania instalacją lub technologiami podgrzewu wody ciepłej,

- izolowanie rur instalacji ciepłej wody użytkowej przeciw obniżaniu temperatury wody ciepłej poniżej zalecanej (55°C),

-  regularne czyszczenie zbiorników wodnych,

- prowadzenie okresowych przeglądów i czyszczenie urządzeń klimatyzacyjnych,

- utrzymywanie we właściwym stanie sanitarno - higienicznym inhalatorów, perlatorów, urządzeń lub ich elementów wpływających na wytwarzanie aerozolu wodno – powietrznego,

- unikanie / minimalizowanie narażenia na aerozol wodno – powietrzny podczas kąpieli, jak i wypoczynku przy fontannach, zraszaczach itp. urządzeniach.