Archiwalna strona
Ministerstwa Środowiska

Konwencja o różnorodności biologicznej (Convention on biological diversity, CBD) to umowa międzynarodowa, zapewniająca globalne ramy prawne dla działań na rzecz bioróżnorodności. Została ona sporządzona w dniu 5 czerwca 1992 roku podczas tzw. Szczytu Ziemi w Rio de Janeiro, a weszła w życie w dniu 29 grudnia 1993 roku.

Ta jedna z trzech konwencji siostrzanych – razem z konwencją klimatyczną oraz konwencją o pustynnieniu - jest obecnie jednym z najbardziej powszechnych porozumień międzynarodowych. Jej stronami jest 195 państw świata i jedna organizacja międzynarodowa (Unia Europejska). Konwencja została ratyfikowana przez Polskę w 1996 r.

Zgodnie z definicją zawartą w art. 2 konwencji, różnorodność biologiczna oznacza zróżnicowanie wszystkich żywych organizmów pochodzących, inter alia, z   ekosystemów lądowych, morskich i innych wodnych ekosystemów oraz zespołów ekologicznych, których są one częścią. Dotyczy to różnorodności w obrębie gatunku, pomiędzy gatunkami oraz ekosystemami.

Konwencja CBD ma trzy cele: ochronę różnorodności biologicznej, zrównoważone użytkowanie jej elementów oraz uczciwy i sprawiedliwy podział korzyści wynikających z wykorzystania zasobów genetycznych. Oznacza to, że przy podejmowaniu postanowień i konkretnych działań równie ważne jest zachowanie całego bogactwa przyrodniczego, jak zaspokajanie potrzeb obecnych i przyszłych pokoleń ludzkich, przy przestrzeganiu zasady dzielenia się korzyściami z wykorzystania zasobów ze społecznościami, które te zasoby udostępniają. Każde państwo ma suwerenne prawo do korzystania z własnych zasobów przyrodniczych, zgodnie z prowadzoną polityką, zawartą w krajowej strategii różnorodności biologicznej i stosownym programie działań.

 Najważniejszym organem konwencji CBD jest Konferencja Stron (COP), zbierająca się co dwa lata lub w razie potrzeby – w innym terminie, żeby dokonać oceny postępów wdrażania konwencji, przyjąć programy pracy, realizować cele konwencji i zapewniać wytyczne dotyczące podejmowanych polityk.

Konferencja Stron jest wspierana przez:

1. Organ Doradztwa Naukowego, Technicznego i Technologicznego (Subsidiary Body on Scientific, Technical, and Technological Advice, SBSTTA), składający się z przedstawicieli rządów, dysponujących wiedzą ekspercką w poszczególnych obszarach, a także obserwatorów z krajów niebędących stronami konwencji, społeczności naukowej oraz innych właściwych organizacji. SBSTTA ma za zadanie przygotowywać dla COP rekomendacje dotyczące technicznych (eksperckich) aspektów wdrażania Konwencji.
2. Organ do spraw Wdrażania (Subsidiary Body on Implementation, SBI), działający od 2016 r. i składający się z przedstawicieli rządów Stron konwencji. SBI zajmuje się przeglądem postępów we wdrażaniu konwencji, działaniami strategicznymi służącymi poprawie wdrażania, wzmacnianiem instrumentów służących wdrażaniu oraz działalnością konwencji i jej protokołów.

Funkcjonują również inne ciała doradcze, powoływane przez COP w celu zajęcia się konkretnymi, pojawiającymi się zagadnieniami. Są one nazywane “ad hoc open-ended Working Groups”, ponieważ są powoływane na określony czas, z określonym mandatem i są otwarte dla wszystkich Stron konwencji, a dodatkowo mogą w nich brać udział obserwatorzy.

W celu ochrony bioróżnorodności na świecie Strony konwencji CBD przyjęły w 2010 roku podczas Dziesiątego Posiedzenia Konferencji Stron Konwencji CBD COP10 Plan Strategiczny dla Różnorodności Biologicznej na lata 2011-2020 wraz z tzw. Celami Aichi.

Pomimo wysiłków podejmowanych na świecie w ciągu ostatnich 10 lat Cele Aichi nie zostały osiągnięte, a stan różnorodności biologicznej i usług ekosystemowych uległ pogorszeniu.

Konieczność powstrzymania postępującej utraty bioróżnorodności jest obecnie przedmiotem intensywnych prac na arenie międzynarodowej. Podczas Konferencji Stron Konwencji o różnorodności biologicznej COP15 w Chinach mają zostać przyjęte nowe globalne ramy dla bioróżnorodności po 2020 roku. Ujęte w nich cele i kierunki działań będą miały za zadanie powstrzymać postępującą w zastraszającym tempie utratę różnorodności biologicznej na świecie i związanych z nią usług ekosystemowych, które są niezbędne dla zapewnienia odpowiednich warunków życia i działalności ludzi na Ziemi.

Polska jest aktywnym uczestnikiem prac toczących się w ramach Konwencji o różnorodności biologicznej, biorąc udział m.in. w spotkaniach COP, a obecnie również w międzysesyjnych posiedzeniach międzynarodowej grupy roboczej mającej wypracować projekt nowego globalnego porozumienia.

Konferencja COP 15, w trakcie której mają być przyjęte nowe globalne ramy dla różnorodności biologicznej, była zaplanowana na jesień bieżącego roku, ale w związku z pandemią została przełożona na pierwsze miesiące 2021 roku.