Zespół do spraw Sygnalistów Biura RPO

21 maja 2025 r. w godz. 10.00 - 16.15 w Biurze Rzecznika Praw Obywatelskich odbędzie się konferencja "Sygnaliści - wyzwania i perspektywy na przyszłość". Wydarzenie będzie tłumaczone na polski język migowy i transmitowane online. Zapraszamy do oglądania transmisji.

Dyrektor Zespołu do spraw Sygnalistów w BRPO Marcin Malecko w rozmowie z prof. Marleną Sakowską-Baryłą, opublikowanej na platformie YouTube 12 maja 2025 r., mówił o systemie ochrony sygnalistów w kontekście zgłoszeń zewnętrznych.

Rzecznik Praw Obywatelskich podkreśla, że adresem pocztowym właściwym do kierowania zgłoszeń zewnętrznych do Rzecznika Praw Obywatelskich jest adres siedziby Zespołu do spraw Sygnalistów, która mieści się przy ul. Puławskiej 99A w Warszawie. Adres ten różni się od adresu głównej siedziby Biura Rzecznika Praw Obywatelskich.

4 kwietnia 2025 roku w Brukseli miała miejsce konferencja "European Whistleblowing Conference: Collaborative Pathways to Integrity" Wydarzenie zostało zorganizowane przez European Whistleblowing Institute i było wspólną inicjatywą Sieci Europejskich Organów ds. Integralności i Sygnalistów (EWI) we współpracy m.in. z Network of European Integrity and Whistleblowing Authorities (NEIWA).

Rzecznik Praw Obywatelskich przyjmuje zgłoszenia zewnętrzne o naruszeniu prawa za pośrednictwem wyznaczonych do tego kanałów. Od 27 grudnia 2024 roku do 31 marca 2025 roku 79 wniosków spełniło ustawowe kryteria uznania ich za zgłoszenia zewnętrzne. Zadania związane z obsługą tych zgłoszeń realizuje Zespół do spraw Sygnalistów.

Sygnalista to osoba, która zgłasza naruszenie prawa, do którego doszło w jego miejscu pracy, instytucji publicznej lub organizacji, z którą jest powiązany w kontekście o charakterze profesjonalnym. Podczas dokonywania zgłoszenia zewnętrznego sygnalista może podać swoje dane kontaktowe bądź pozostać anonimowym. Anonimowy sygnalista nie będzie mógł jednak uzyskać informacji o działaniach podjętych w związku ze zgłoszeniem.

Od 27 grudnia 2024 r. RPO przyjmuje zgłoszenia zewnętrzne od sygnalistów. RPO zakwalifikował 19 zgłoszeń jako zgłoszenia zewnętrzne w rozumieniu ustawy o ochronie sygnalistów. Te zgłoszenia są przekazywane organom publicznym właściwym do podjęcia działań następczych. Podsumowanie pierwszego miesiąca obowiązywania ustawy o ochronie sygnalistów w pełnym zakresie.

Organ publiczny do 31 marca powinien przekazać Rzecznikowi Praw Obywatelskich sprawozdanie zawierające dane statystyczne dotyczące zgłoszeń zewnętrznych za rok poprzedni. Sprawozdanie za rok 2024 może zostać sporządzone zbiorczo ze sprawozdaniem za rok 2025.

Prawidłowe wskazanie organu właściwego do podjęcia danej sprawy jest jednym z największych praktycznych wyzwań związanych ze stosowaniem ustawy o ochronie sygnalistów. Definicje organu publicznego i działań następczych w ustawie są bardzo szerokie i mogą stwarzać trudności z ich trafną interpretacją. Zespół do spraw Sygnalistów opracował odpowiedzi na pytania dotyczące przyjmowania zgłoszeń zewnętrznych przez organy publiczne.

Rzecznik Praw Obywatelskich wystąpił do Ministra Nauki w sprawie przewodniczącej związku zawodowego w Uniwersytecie Szczecińskim, której dane, po zgłoszeniu przez nią ewentualnych nieprawidłowości w uczelni, resort ujawnił. Miało to doprowadzić do podjęcia wobec niej działań odwetowych.