Kujawsko-Pomorski Urząd Wojewódzki w Bydgoszczy

Uroczystość umiejscowienia tablicy pamiątkowej na budynku przy ul. Długiej 2, w którym Leon Barciszewski wraz z najbliższymi spędził ostatnie chwile na wolności przed aresztowaniem przez hitlerowców w październiku 1939 r., przygotował Instytut Pamięci Narodowej we współpracy z komisją ds. województwa kujawsko-pomorskiego Komitetu Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa oraz przy udziale najbliższej rodziny.

Przedwojenny bydgoski prezydent kierował się w swoim życiu wartościami, które są uniwersalne i ważne dla każdego z nas, dlatego jest nam tak bliski. Jest to osoba bliska naszemu sercu, bo tak jak my kochał Bydgoszcz. Kierował się słowami Józefa Becka „Honor to największa wartość w życiu ludzi, państw i narodów”. Leon Barciszewski zaświadczył o tym swoim życiem, kiedy wrócił do Bydgoszczy, mimo że nie musiał tego robić, ale chciał dbać swój honor

- mówił dr Marek Szymaniak, Dyrektor Oddziału IPN w Gdańsku.

„Wszystko wkrótce się wyjaśni.”, to ostatnia wiadomość, jaką otrzymała Danuta, córka Leona Barciszewskiego od swojego ojca. Wszyscy wiemy jak dalej potoczyły się te tragiczne losy. Dziękujemy za serdeczną, trwałą i wierną pamięć o naszym dziadku. Uśmiechnięty, dobry, pogodny i serceczny człowiek, kochający bydgoszczan. Chciałabym, żebyśmy takiego prezydenta pamiętali. On po prostu lubił ludzi, co może być wyznacznikiem jego prezydentury

- mówiła wnuczka Leona Barciszewskiego.

Pamiątkową tablicę odsłonili dr Marek Szymaniak Dyrektor Oddziału IPN w Gdańsku, inicjatorka powstania tablicy Hanna Sowińska członek Komitetu Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa przy Oddziale IPN w Gdańsku oraz przedstawiciel rodziny Barciszewskich.

"Leon Barciszewski to wybitna dla Bydgoszczy postać. Był prezydentem miasta i jak sam to nie raz podkreślał, przede wszystkim był prezydentem bydgoszczan. Mieszkańcy miasta – Polacy, Niemcy, Żydzi – odczuwali to szczególnie w okresie Wielkiego Kryzysu, w którym to czasie ich włodarz starał się dość skutecznie ulżyć biedzie i doskwierającemu brakowi pracy poprzez organizację akcji charytatywnych, prac społecznych, wspieraniu przedsiębiorczości a przez to pozyskiwaniu nowych miejsc pracy, łagodzeniu napięć społecznych. Efekty jego działalności nie dały na siebie długo czekać – odczuwalne zmniejszenie bezrobocia, zmniejszenie zadłużenia miasta, rozwój budownictwa mieszkaniowego, przeprowadzenie ważnych dla mieszkańców inwestycji w infrastrukturę miejską".

Kres jego działalności samorządowej i społecznej przyniósł wybuch II wojny światowej. Leon Barciszewski w raz z żoną Zofią z Szynaków (1897–1975) i dwójką dzieci – synem Januszem (1921–1939) i córką Danutą (1925–2015) ewakuowali się, docierając aż pod granicę rumuńską. Jednak na wieść o tym, że Niemcy oskarżyli go o defraudację pieniędzy z kasy miejskiej, postanowił powrócić do Bydgoszczy. Niemal natychmiast został aresztowany wraz z żoną i synem, a następnie oskarżony o odpowiedzialność za tzw. „krwawą niedzielę”. Torturowany i poniżany przez Niemców ostatecznie został zamordowany 10 lub 11 listopada 1939 r. Hitlerowcy zamordowali również jego syna Janusza.

Tablica na budynku przy ul. Długiej 2 wspomina Leona i Janusza Barciszewskich. Zaledwie kilkadziesiąt metrów dalej, na Wełnianym Rynku, stoi pomnik Leona Barciszewskiego ufundowany przez społeczeństwo miasta Bydgoszczy i odsłonięty 11 listopada 1989 r. Pierwotnie pomnik stał na skwerze przy ul. Mostowej. W obecnym, bardziej reprezentacyjnym miejscu, stoi od 2007 r.