Państwowe Gospodarstwo Wodne Wody Polskie

Wstępna ocena ryzyka powodziowego (WORP) jest pierwszym z czterech dokumentów planistycznych wymaganych Dyrektywą 2007/60/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 23 października 2007 r. w sprawie oceny ryzyka powodziowego i zarządzania nim (Dyrektywa Powodziowa). 

Celem wstępnej oceny ryzyka powodziowego jest wyznaczenie obszarów narażonych na niebezpieczeństwo powodzi, czyli obszarów, na których istnieje znaczące ryzyko powodziowe lub na których wystąpienie dużego ryzyka jest prawdopodobne.

Wstępną ocenę wykonuje się w oparciu o dostępne lub łatwe do uzyskania informacje obejmujące:

• hydrografię, topografię terenu oraz jego zagospodarowanie;
• opis powodzi historycznych które spowodowały znaczące negatywne skutki dla życia i zdrowia ludzi, środowiska, dziedzictwa kulturowego oraz działalności gospodarczej,
• ocenę potencjalnych negatywnych skutków powodzi mogących wystąpić w przyszłości,
• prognozę długofalowego rozwoju wydarzeń, w szczególności wpływu zmian klimatu na występowanie powodzi.

Obszary narażone na niebezpieczeństwo powodzi (ONNP) wyznaczone we wstępnej ocenie ryzyka powodziowego nie stanowią podstawy do planowania przestrzennego. Celem WORP nie jest wyznaczenie precyzyjnego zasięgu obszarów zagrożonych powodzią, lecz wstępne ich zidentyfikowanie. Na podstawie wyników WORP w kolejnych dokumentach cyklu planistycznego wyznaczane są precyzyjnie obszary, przedstawione na mapach zagrożenia powodziowego MZP (zasięg obszarów zagrożenia powodziowego, głębokości, rzędne zwierciadła oraz kierunki i prędkości przepływu wody) i mapach ryzyka powodziowego MRP (wielkości strat powodziowych, liczba ludności oraz obiekty zagrożone zalaniem) i w konsekwencji opracowane są plany zarządzania ryzykiem powodziowym (PZRP). Dopiero te dokumenty są podstawą do prowadzenia polityki przestrzennej na obszarach zagrożenia powodziowego.

Zgodnie z ustawą Prawo wodne (Dz. U. z 2025 r. poz. 216), art. 168:

• projekt wstępnej oceny ryzyka powodziowego przygotowują Wody Polskie,
• projekt wstępnej oceny ryzyka powodziowego od strony morza, w tym morskich wód wewnętrznych, przygotowuje minister właściwy do spraw gospodarki morskiej i przekazuje Wodom Polskim nie później niż na 6 miesięcy przed terminem przygotowania wstępnej oceny ryzyka powodziowego,
• Wody Polskie przekazują projekt wstępnej oceny ryzyka powodziowego do zaopiniowania wojewodom oraz do uzgodnienia ministrowi właściwemu do spraw żeglugi śródlądowej,
• Wody Polskie uzgadniają z ministrem właściwym do spraw gospodarki morskiej sposób rozpatrzenia opinii do projektu wstępnej oceny ryzyka powodziowego od strony morza,
• Wody Polskie przekazują projekt wstępnej oceny ryzyka powodziowego ministrowi właściwemu do spraw gospodarki wodnej w celu zatwierdzenia,
• minister właściwy do spraw gospodarki wodnej zatwierdza wstępną ocenę ryzyka powodziowego i:

- przekazuje ją dyrektorowi Rządowego Centrum Bezpieczeństwa,

- podaje do publicznej wiadomości przez umieszczenie jej na stronie podmiotowej Biuletynu Informacji Publicznej urzędu zapewniającego obsługę ministra właściwego do spraw gospodarki wodnej,

• minister właściwy do spraw gospodarki wodnej udostępnia Komisji Europejskiej przeglądy oraz aktualizacje wstępnej oceny ryzyka powodziowego.

I CYKL PLANISTYCZNY (2010-2015)

W pierwszym cyklu planistycznym, tj. w latach 2010-2015, zgodnie z art. 88 c ust. 1 ustawy z dnia 18 lipca 2001 r. Prawo wodne (Dz.U. z 2005 r. Nr. 239 poz. 2019, z późn. zm) za przygotowanie wstępnej oceny ryzyka powodziowego odpowiedzialny był Prezes Krajowego Zarządu Gospodarki Wodnej.

Wstępna ocena ryzyka powodziowego została opracowana w ramach projektu „Informatyczny System Osłony Kraju przed nadzwyczajnymi zagrożeniami” (ISOK) finansowanego z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w ramach Programu Operacyjnego Innowacyjna Gospodarka.

II CYKL PLANISTYCZNY (2016-2021)

Przegląd i aktualizacja wstępnej oceny ryzyka powodziowego został sporządzony w latach 2016-2018, początkowo przez Prezesa Krajowego Zarządu Gospodarki Wodnej, następnie przez Państwowe Gospodarstwo Wodne Wody Polskie w trybie przewidzianym w art. 168 ustawy Prawo wodne (Dz. U. z 2017 r. poz. 1566, z późn. zm.). Projekt był współfinansowany ze środków europejskich, pochodzących z Funduszu Spójności, w ramach Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko 2014-2020, II osi priorytetowej - Ochrona środowiska, w tym adaptacja do zmian klimatu, działanie 2.1 - Adaptacja do zmian klimatu wraz z zabezpieczeniem i zwiększeniem odporności na klęski żywiołowe, w szczególności katastrofy naturalne oraz monitoring środowiska.

Przekazanie Komisji Europejskiej raportu z wykonania przez Polskę przeglądu i aktualizacji wstępnej oceny ryzyka powodziowego nastąpiło w marcu 2019 roku.

III CYKL PLANISTYCZNY (2021-2027)

W III cyklu planistycznym przegląd i aktualizacja wstępnej oceny ryzyka powodziowego (WORP) zostały wykonane w ramach projektu dofinansowanego ze środków Funduszy Europejskich na Infrastrukturę, Klimat, Środowisko na lata 2021-2027 (FEnIKS) w ramach priorytetu II: Wsparcie sektorów energetyka i środowisko z EFRR, działania 2.4 Adaptacja do zmian klimatu, zapobieganie klęskom i katastrofom.

Głównym celem przeglądu i aktualizacji WORP w 3 cyklu planistycznym było uzupełnienie danych o powodziach historycznych oraz analiza i ocena zmian ryzyka powodziowego jakie zaszły od ostatniej aktualizacji WORP na obszarze całego kraju, z uwzględnieniem podziału na obszary dorzeczy.

Prace w ramach projektu WORP w III cyklu planistycznym objęły m.in.:

• Identyfikację i opis znaczących powodzi historycznych wraz z oceną ich negatywnych skutków powodzi dla kategorii: zdrowia i życia ludzi, działalności gospodarczej, środowiska i dziedzictwa kulturowego;
• Identyfikację i opis powodzi prawdopodobnych (powodzi, które mogą wystąpić w przyszłości) wraz z oceną potencjalnych negatywnych skutków powodzi dla: zdrowia i życia ludzi, działalności gospodarczej, środowiska i dziedzictwa kulturowego;
• Przeprowadzenie prognozy długofalowego rozwoju wydarzeń, w tym w szczególności: zmian zagospodarowania terenu oraz wpływu zmian klimatu na występowanie powodzi;
• Wykonanie oceny ryzyka powodziowego obszarów potencjalnie zagrożonych powodzią;
• Określenie obszarów narażonych na niebezpieczeństwo powodzi (ONNP) dla powodzi rzecznych, od budowli piętrzących i od strony morza.

Zadanie realizowane było we ścisłej współpracy z Ministerstwem Infrastruktury. W projekcie uwzględniona została wstępna ocena ryzyka powodziowego od strony morza, w tym morskich wód wewnętrznych, za której sporządzenie zgodnie z ustawą – Prawo wodne (Dz. U z 2025 r. poz. 216) odpowiada minister właściwy do spraw gospodarki morskiej.

Zgodnie z art. 168 ust. 3 i 4 ustawy – Prawo wodne projekt został przekazany do zaopiniowania wojewodom i uzgodniony z ministrem właściwym do spraw żeglugi śródlądowej w zakresie śródlądowych dróg wodnych.