Państwowe Gospodarstwo Wodne Wody Polskie

Powodzie to dziś jedno z najpoważniejszych zagrożeń naturalnych, z jakimi mierzy się Polska. Zmiany klimatyczne, coraz intensywniejsze opady oraz urbanizacja terenów położonych w sąsiedztwie rzek sprawiają, że ryzyko wystąpienia katastrofy rośnie z roku na rok. Dlatego świadoma ocena zagrożenia i ryzyka powodziowego jest kluczowa dla skutecznej ochrony ludzi, mienia i środowiska.

Tragiczne skutki przyniosła powódź z września 2024 r., która dotknęła południowo-zachodnią część kraju. W ciągu 22 dni żywioł zniszczył tysiące domów, dróg i obiektów publicznych, a straty materialne przekroczyły 13 mld zł. Poszkodowanych zostało prawie 250 tys. osób, a fala powodziowa zalała ponad 10 tys. budynków mieszkalnych oraz ponad 800 obiektów o szczególnym znaczeniu społecznym, takim jak szkoły, urzędy czy szpitale. Pod wodą znalazło się też 29 tys. hektarów upraw rolnych.

Skala zniszczeń pokazała, że konieczne są nowe rozwiązania – w tym możliwość wykupu nieruchomości przez Skarb Państwa dla mieszkańców terenów szczególnie zagrożonych przez powódź.

FAQ – Najczęściej zadawane pytania

1. Czy muszę sprzedać swoją nieruchomość?
Nie. Sprzedaż jest całkowicie dobrowolna i odbywa się wyłącznie za zgodą właściciela.

2. Kto decyduje, czy moja nieruchomość kwalifikuje się do wykupu?
Decyzja podejmowana jest przez Wody Polskie po analizie lokalizacji, zagrożenia powodziowego oraz wpływu zabudowy na bezpieczeństwo okolicznych terenów. Wody Polskie zwrócą się do właścicieli z propozycją wykupu.

3. Jak ustalana jest cena wykupu?
Wyceny dokonuje niezależny rzeczoznawca majątkowy.

4. Co się stanie z moją nieruchomością po wykupie?
Zostanie ona przeznaczona wyłącznie na cele ochrony przeciwpowodziowej, np. na zwiększenie przepustowości terenów zalewowych.

5. Czy mogę zgłosić się samodzielnie do programu wykupu?
Tak. Właściciele mogą zgłaszać chęć sprzedaży nieruchomości do lokalnego oddziału Wód Polskich lub za pośrednictwem gminy. Wody Polskie zweryfikują spełnienie przesłanek w zakresie możliwości wykupu nieruchomości.

6. Czy program obejmuje tylko domy?
Nie. W określonych przypadkach wykup może dotyczyć także innych budynków i niezabudowanych działek, jeśli wpłynie to na poprawę bezpieczeństwa przeciwpowodziowego.

7. Czy program obejmie moją gminę?
Tak, program będzie sukcesywnie rozszerzany na cały kraj począwszy od roku 2027. W latach 2025-2026 skierowany jest do gmin, które ucierpiały w trakcie wrześniowej powodzi z 2024 r.

Program wykupów nieruchomości przez Wody Polskie

Wody Polskie mogą, za zgodą właściciela, wykupić nieruchomość położoną na obszarze szczególnego zagrożenia powodzią, gdzie prawdopodobieństwo wystąpienia powodzi wynosi co najmniej 10 procent. Nieruchomość jest nabywana na rzecz Skarbu Państwa, a celem takiego działania jest zapewnienie skutecznej ochrony przeciwpowodziowej.

Procedura planowania wykupów obejmuje wystąpienia Wód Polskich do gmin, na terenie których miały miejsce powodzie, z prośbą o opinię dotyczącą nieruchomości, których wykup należy rozważyć jako zasadny. Do 30 czerwca każdego roku Wody Polskie przekazują ministrowi właściwemu do spraw gospodarki wodnej zapotrzebowanie na środki finansowe na wykupy planowane w kolejnym roku. Zapotrzebowanie to uwzględnia stopień zniszczenia obiektów oraz ich wpływ na ochronę przeciwpowodziową, np. to, czy utrudniają przepływ wód powodziowych. Minister przekazuje zapotrzebowanie dalej – do ministra właściwego do spraw finansów, celem zabezpieczenia środków finansowych na cel przyszłych wykupów.

Na realizację wykupów nieruchomości przeznaczono 800 mln złotych do 2034 r. Środki pochodzą z budżetu państwa. Głównym celem programu jest zapewnienie ochrony ludności i mienia przed powodzią poprzez umożliwienie mieszkańcom budynków zniszczonych lub uszkodzonych w wyniku powodzi zmiany miejsca zamieszkania.

Zasady wykupu nieruchomości na terenach zagrożonych powodzią

Wykup nieruchomości może nastąpić w dwóch przypadkach:

1. Potrzeba zapewnienia swobodnego przepływu wód powodziowych – wykup jest możliwy, jeśli położenie nieruchomości względem rzeki oraz ukształtowanie terenu wskazują, że obszar powinien być przeznaczony na cele przeciwpowodziowe. Istniejąca zabudowa nie może mieć dużej wartości historycznej, artystycznej ani kulturowej, a jej usunięcie nie powinno powodować istotnych strat. Korzyści z wykupu muszą przewyższać koszty finansowe i społeczne.

2. Potrzeba ochrony ludności i mienia – wykup może nastąpić, jeśli budynek został zniszczony lub uszkodzony przez powódź, a jego odbudowa lub remont są niecelowe ze względu na ryzyko ponownego zniszczenia. Decyzja o wykupie uwzględnia położenie budynku, jego stan techniczny, otoczenie oraz liczbę mieszkańców.

W przypadku zniszczenia budynków przez powódź wykupowi mogą podlegać nieruchomości gruntowe, a także nieruchomości gruntowe i budynkowe zabudowane na cele mieszkalne oraz inne niż mieszkalne. Do takich nieruchomości należą m.in. działki z budynkami mieszkalnymi (z wyłączeniem budynków zamieszkania zbiorowego), a także lokale mieszkalne stanowiące odrębną własność. Dodatkowo wykup może objąć inne nieruchomości – np. z budynkami o innym przeznaczeniu lub niezabudowane – jeśli ich pozyskanie jest konieczne dla zapewnienia bezpieczeństwa powodziowego, zwłaszcza gdy sąsiadują z już wykupionymi budynkami mieszkalnymi.

Jak ustalana jest cena wykupu?

Cena wykupu nieruchomości ustalana jest na podstawie wyceny rzeczoznawcy majątkowego. W przypadku ogólnym jest to wartość rynkowa nieruchomości powiększona o 20 procent. W przypadku legalnie wzniesionych zniszczonych budynków mieszkalnych uwzględnia się wartość gruntu, budynków i lokali mieszkalnych według stanu z dnia poprzedzającego powódź. Wartość pozostałych legalnych naniesień (np. garaży) również podlega wycenie, a całość oszacowanej kwoty powiększa się o 20 procent.

Zakaz zabudowy na terenach wykupionych

Aby skutecznie chronić ludzi przed powodzią, na terenach wykupionych przez Wody Polskie obowiązują ograniczenia dotyczące zabudowy. Nie wolno tam wznosić nowych budynków ani rozbudowywać czy odbudowywać istniejących.

Zakazy te nie obowiązują w przypadku prac związanych z budową, utrzymaniem lub modernizacją wałów przeciwpowodziowych oraz innych obiektów służących ochronie przed powodzią. Jeśli zachodzi potrzeba poprowadzenia przez taki teren drogi, linii energetycznej lub innego elementu infrastruktury, Wody Polskie mogą wydać zgodę na odstępstwo od zakazu zabudowy – pod warunkiem braku możliwości poprowadzenia tej infrastruktury w innym miejscu oraz zapewnienia odpowiedniego poziomu ochrony przeciwpowodziowej.

Bezpieczna przyszłość zaczyna się dziś – skorzystaj z możliwości wykupu

Dobrowolny wykup nieruchomości przez Wody Polskie to nie tylko szansa na poprawę bezpieczeństwa powodziowego, ale także realna pomoc dla mieszkańców, którzy znaleźli się w trudnej sytuacji po zalaniu domów przez wody powodziowe. To rozwiązanie, które pozwala uniknąć kolejnych strat, daje możliwość rozpoczęcia życia w nowym, bezpiecznym miejscu i wspiera odbudowę lokalnych społeczności.

Jeśli Twoja nieruchomość znajduje się na obszarze szczególnego zagrożenia powodzią, warto rozważyć udział w tym programie – to krok w stronę stabilności, bezpieczeństwa i lepszej przyszłości.

Sprawdź, czy mieszkasz na terenie zalewowym

Jeśli nie masz pewności, czy Twoje miejsce zamieszkania jest bezpieczne pod względem zagrożenia powodziowego, warto skorzystać z Hydroportalu. To narzędzie dostarcza kluczowych informacji, które wspierają podejmowanie trafnych decyzji w zakresie ochrony przed powodzią – zarówno przez osoby prywatne, jak i instytucje.

Hydroportal zapewnia dostęp do map zagrożenia i map ryzyka powodziowego, opracowanych na podstawie modeli hydraulicznych oraz danych statystycznych. Mapy te przedstawiają obszary narażone na zalanie w wyniku wezbrań wód rzek, sztormów czy awarii budowli hydrotechnicznych. Uwzględniają różne scenariusze powodziowe – w tym te o prawdopodobieństwie wystąpienia średnio raz na 10, 100 lub 500 lat, a także zdarzenia ekstremalne.