Państwowe Gospodarstwo Wodne Wody Polskie

Po przejściu fali wezbraniowej i zakończeniu akcji przeciwpowodziowej we wrześniu 2024 roku, Wody Polskie przystąpiły do działań na rzecz usuwania skutków żywiołu, który dotknął zlewnię rzeki Bóbr. Priorytetem było zabezpieczenie uszkodzeń przed dalszą degradacją. Wrześniowa powódź dobitnie pokazała, jak kluczową rolę odgrywają suche zbiorniki przeciwpowodziowe w ochronie życia i mienia mieszkańców. Dlatego w najbliższym czasie rozpoczną się pilne prace naprawcze na terenie zarządu zlewni w Lwówku Śląskim.

Celem jest jak najszybsze przywrócenie pełnej funkcjonalności zbiorników w Sosnówce, Sobieszowie, Mirsku, Cieplicach, Krzeszowie II i Mysłakowicach – obiektów, które skutecznie ograniczyły skutki żywiołu. Równolegle podejmiemy działania na rzekach, gdzie ryzyko powodziowe wciąż jest wysokie. Udrożnimy newralgiczne odcinki cieków Kamienna, Zadrna, Kwisa, Słotwina, Płóczka oraz naprawimy uszkodzone ubezpieczenia i urządzenia wodne, m.in. na rzece Bóbr.

Równolegle Państwowe Gospodarstwo Wodnego Wody Polskie we współpracy z Instytutem Meteorologii i Gospodarki Wodnej – Państwowym Instytutem Badawczym opracowały Program redukcji ryzyka powodziowego dla zlewni rzeki Bóbr. Projekt stał się przedmiotem spotkania konsultacyjnego, które odbyło się 12 czerwca 2025 r. w Urzędzie Miasta w Jeleniej Górze.

Główne założenia planowanych działań i inwestycji, które pomogą osiągnąć maksymalne bezpieczeństwo przeciwpowodziowe, przedstawili Przemysław Koperski – Podsekretarz Stanu w Ministerstwie Infrastruktury, Mateusz Balcerowicz – Zastępca Prezesa Państwowego Gospodarstwa Wodnego Wody Polskie ds. Ochrony przed Powodzią i Suszą, Marta Barszczewska – Dyrektor Departamentu Inwestycji i Renaturyzacji oraz Paweł Przygrodzki – Dyrektor Centrum Hydrologicznej Osłony Kraju Instytutu Meteorologii i Gospodarki Wodnej-PIB.

Na miejscu byli obecni także m.in. gospodarz spotkania, Jerzy Łużniak – Prezydent Miasta Jeleniej Góry, Dyrekcja RZGW we Wrocławiu i Zarządu Zlewni w Lwówku Śląskim, Ireneusz Nalazek – Podsekretarz Stanu w Ministerstwie Sportu i Turystyki, Arkadiusz Sikora – Poseł na Sejm RP oraz parlamentarzyści i przedstawiciele władz samorządowych z regionu.

Działania popowodziowe rozpoczynamy na terenie tych zlewni, w których zagrożenie jest największe. Zaczęliśmy od Nysy Kłodzkiej, teraz rozmawiamy o Bobrze, w przyszłym tygodniu będziemy dyskutować o Kaczawie. Tych zlewni jest oczywiście więcej, a dla każdej z nich programy przygotowują Wody Polskie wspólnie z IMGW-PIB do końca czerwca. Następnie poddajemy je konsultacjom, które trwają trzy miesiące. Zbieramy Państwa uwagi lub wnioski, a nasi pracownicy są do Waszej dyspozycji. Mogą się spotykać w każdej gminie i omówić lub wyjaśnić wszelkie zagadnienia, które budzą wątpliwości – mówił Mateusz Balcerowicz.

Część prezentacyjna rozpoczęła się od przedstawienia skali powodzi z września 2024 r., istotne awarie infrastruktury i dotychczas podjęte działania. Omówiono aktualne dokumenty planistyczne na bazie modeli hydraulicznych, inwentaryzację i szacowanie skutków oraz strat powodziowych, a także program planowanych inwestycji.

Modele hydrauliczne stanowiące podstawę do opracowania map zagrożenia powodziowego i map ryzyka powodziowego zostały opracowane w pięciu scenariuszach. Prócz scenariuszy opartych na prawdopodobieństwie wystąpienia wody 10-letniej, 100-letniej oraz 500-letniej, dodatkowo zostały opracowane scenariusze w przypadku awarii urządzeń hydrotechnicznych oraz dla obszarów narażonych na zalanie w przypadku uszkodzenia wałów przeciwpowodziowych – podkreśliła Marta Barszczewska.

Przedstawiciele Instytutu Meteorologii i Gospodarki Wodnej-PIB przedstawili swoją analizę i modele, ukazujące, w jaki sposób planowane inwestycje mogłyby korzystnie wpłynąć na bezpieczeństwo mieszkańców, środowiska oraz infrastruktury w dorzeczu Bobru.

Chcemy zaprezentować, jak poszczególne działania mogą wpłynąć na redukcję fali powodziowej i na możliwość kształtowania przepływu w zlewni Bobru. Program pokazuje, jak zaproponowane przez nas działania mogą przełożyć się na rzeczywiste ograniczenie zagrożenia. Zaznaczam, że jest to opracowanie wstępne i będzie podlegało dalszym modyfikacjom  – zaznaczył Paweł Przygrodzki.

Bóbr jest rzeką transgraniczną, dlatego inwestycje związane z redukcją ryzyka powodziowego w jej zlewni wymagają ścisła współpracy z Czechami, co podkreślił Minister Przemysław Koperski.

Mamy bardzo dobre relacje z ministrem odpowiedzialnym za gospodarkę wodną w Czechach. Jeżeli będzie potrzeba, żeby w tym programie wybrzmiały wspólne inwestycje na pograniczu polsko-czeskim, mamy deklarację ze strony Banku Światowego, że jest możliwość wsparcia takich inwestycji, w tym środkami bezzwrotnymi – mówił Przemysław Koperski.

Program redukcji ryzyka powodziowego w zlewni Bobru to zestaw kompleksowych działań dla zwiększenia bezpieczeństwa mieszkańców regionu. Poszczególne warianty zostały poddane analizie opartej na operacyjnych danych hydrologicznych, które podlegają weryfikacji i mogą ulec zmianie. Symulację modelem hydrodynamicznym dla rzek Bóbr i Kamienna przeprowadzono przy wykorzystaniu danych pomiarowych oraz wyników modelu opad-odpływ. Na podstawie tych względnych oszacowano efekt redukcji wezbrania przez zbiorniki Stara Białka, Sędzisław, Karpniki, Kostrzyca.

Wyniki modelowania wykazały, że budowa projektowanych, analizowanych zbiorników może mieć znaczący wpływ na zmniejszenie zagrożenia powodziowego. Należy mieć na uwadze, że efekt działania zbiorników jest silnie związany z wielkością wezbrania oraz przyjętym schematem sterowania falą powodziową. Ponadto wymienione zbiorniki oraz zbiornik Kamienica istotnie wpływają na retencję zlewni górnego Bobru powyżej zbiornika Pilchowice, co może znacząco wpływać na gospodarkę wodną tego zbiornika w okresie powodzi, a co za tym idzie redukować poziom ryzyka powodziowego na odcinku Bobru środkowego. Analiza wykazała również pozytywny wpływ na redukcję ryzyka powodziowego projektowanego zbiornika Oleszna na rzece Kwisa w rejonie Gryfowa Śląskiego.

Rozważane jest także wdrożenie dodatkowych działań nietechnicznych, które w pewnych przypadkach mogą być bardziej skuteczne od technicznych, a jednocześnie są mało inwazyjne dla środowiska i nie wymagają dużych nakładów finansowych. Przykładami takich działań jest odbudowa i renaturyzacja dolin rzecznych, retencja leśna i przeciwdziałanie erozji, retencja rolnicza i ograniczanie spływu powierzchniowego oraz błękitno-zielona infrastruktura w miastach i terenach zurbanizowanych.

W związku z istniejącym zagrożeniem powodziowym w zlewni Bobru niezbędne jest wdrożenie kompleksowych rozwiązań, które uwzględnią aspekty techniczne, przyrodnicze, społeczne i ekonomiczne.

Racjonalne planowanie działań w skali zlewni powinno być prowadzone w duchu dialogu i współpracy między różnymi interesariuszami. Dzięki temu możliwe będzie wypracowanie optymalnych rozwiązań technicznych i nietechnicznych, dotyczących prewencji, ochrony i łagodzenia skutków powodzi. Zachęcamy do zapoznania się z udostępnionymi zagadnieniami oraz zgłaszania wniosków lub uwag poprzez udostępniony formularz, który należy wypełnić i przesłać do. Zachęcamy do udziału w konsultacjach – każdy głos ma znaczenie!

Program Redukcji Ryzyka został opracowany przez PGW WP oraz IMGW-PIB.