Portal Interoperacyjności
i Architektury

Wraz z wciąż rosnącą ilością informacji wymienianych w ramach usług publicznych (w działach administracji publicznej i pomiędzy tymi działami, w granicach państw i ponad granicami) potrzeba wdrażania interoperacyjności w Europie jest większa, niż kiedykolwiek wcześniej.

W ramach programu „Interoperacyjne rozwiązania dla administracji publicznej” - ISA² (ang. Interoperability solutions for public administrations) opracowana została architektura odniesienia, która zawiera wytyczne dla podmiotów administracji publicznej w ich pracach na rzecz zapewnienia interoperacyjnych europejskich usług publicznych.

Europejska referencyjna architektura interoperacyjności (EIRA – ang. The European Interoperability Reference Architecture) to metamodel zawartości architektury definiujący najistotniejsze elementy architektoniczne (ABB, architektoniczne bloki budowlane, ang. architecture building blocks) niezbędne do budowy interoperacyjnych systemów e-administracji (zobacz dokument PDF: How does the EIRA support interoperability?).

EIRA ustanawia również wspólną terminologię, której mogą używać osoby pracujące dla administracji publicznej w różnych zadaniach związanych z architekturą korporacyjną i rozwojem systemów informacyjnych. Opierając się na TOGAF (ang. The Open Group Architecture Framework) - ramach architektury korporacyjnej zapewniającymi kompleksowe podejście do projektowania, planowania, implementacji oraz zarządzania architekturą korporacyjną organizacji - EIRA definiuje także ABB istotne dla interoperacyjności.

EIRA jest z powodzeniem pilotażowo wdrażana w wielu państwach członkowskich m.in poprzez udział i wykorzystanie doświadczeń w projektach europejskich oraz w usługach Komisji Europejskiej. Informacje o poprzednich i trwających działaniach pilotażowych można znaleźć na stronie Joinup projektu EIRA.

EIRA umożliwia zainteresowanym stronom skuteczną komunikację z innymi podmiotami, gdy systemy teleinformatyczne różnych krajów i z różnych dziedzin gospodarki muszą ze sobą współdziałać. EIRA ułatwia identyfikację specyfikacji interoperacyjności i promuje stosowanie wspólnych specyfikacji interoperacyjności opartych na otwartych standardach, do których odwołuje się Europejska Kartografia Interoperacyjności (EIC).

Według TOGAF bloki budowlane (BB - ang. building blocks) definiowane są jako pakiet funkcjonalności zebranych w celu spełnienia określonych potrzeb biznesowych. Sposób, w jaki funkcje, produkty i niestandardowe rozwiązania są łączone w bloki konstrukcyjne, może znacznie się różnić w zależności od poszczególnych architektur jednostek organizacyjnych. Każda organizacja musi sama zdecydować, jaki układ bloków będzie dla niej optymalny. Właściwy dobór bloków budowlanych powinien prowadzić m.in. do usprawnienia integracji starszych systemów, a także współdziałania i elastyczności w tworzeniu nowych systemów i aplikacji, ich wzajemnej synergii i interakcji.

Z kolei architektoniczny blok budowlany (ABB) to abstrakcyjny komponent, który zbiera wymagania architektoniczne oraz wskazuje sposoby rozwoju elementów składowych rozwiązania. Każdy ABB stanowi (potencjalnie nadający się do ponownego wykorzystania) komponent prawnych, organizacyjnych, semantycznych lub technicznych elementów, które można łączyć z innymi częściami składowymi architektury. Każdy element architektury EIRA zawiera opis ogólnych cech i funkcji.

Natomiast pojęcie bloku budowlanego rozwiązań (BBR, ang. Solution Building Blocks) dotyczy zarówno bloku budowlanego rozwiązań architektury EIRA (czyli BBR wspierającego obszar interoperacyjności), jak i innych bloków budowlanych wymaganych dla architektury korporacyjnej.

Bardzo ważnym zagadnieniem są definiowane w EIRA widoki architektoniczne. Pomagają one w analizie i skupieniu się na konkretnych aspektach interoperacyjności. Widoki architektoniczne są dostosowane do Europejskich Ram Interoperacyjności (EIF – ang. European Interoperability Framework) i określają warstwy: prawną, organizacyjną, semantyczną i techniczną. Dodatkowo zdefiniowano wysokopoziomowy model i tzw. widok bazowy.

Widoki warstwy prawnej modelują najbardziej istotne czynniki formalno-prawne umożliwiające rozwój administracji wraz z prawnymi instrumentami wykonawczymi i prawnym tłem interoperacyjności, które należy wziąć pod uwagę w celu wspierania  operacyjności prawnej.

Widoki warstwy organizacyjnej modelują najbardziej istotne elementy składowe, które należy wziąć pod uwagę w celu wsparcia interoperacyjności organizacyjnej między dostawcami i użytkownikami usługi publicznej. Interoperacyjność organizacyjna wymaga określenia warunków wymiany informacji, dostępu do usług publicznych oraz wspólnej interpretacji wymienianych informacji.

Widoki warstwy semantycznej modelują najbardziej istotne elementy składowe, które należy wziąć pod uwagę, aby wspierać semantyczną interoperacyjność wymiany informacji między administracjami, przedsiębiorstwami i obywatelami. Interoperacyjność semantyczna wymaga przetwarzania danych i metadanych wymienianych informacji biznesowych/dziedzinowych.

Widok warstwy technicznej (aplikacyjnej) zawiera najważniejsze elementy składowe aplikacji, które należy wziąć pod uwagę, aby wspierać techniczną interoperacyjność podczas tworzenia interoperacyjnych rozwiązań.

EIRA rekomenduje wykorzystanie modeli konceptualnych europejskich usług użyteczności publicznej do projektowania nowych usług lub rozwoju istniejących. Jeżeli jest to możliwe zaleca także ponowne wykorzystanie istniejących usług i elementów danych. Istniejące i rekomendowane komponenty bazowe modelu to: wewnętrzne źródła informacji i usług, rejestry bazowe, otwarte dane, katalogi: usług, danych i rozwiązań oraz zewnętrzne źródła informacji i usług, a także bezpieczeństwo i prywatność.

Pryncypia zawarte w Europejskich Ramach Interoperacyjności (EIF) przedstawiają modele motywacji EIRA pod kątem celów, które należy osiągnąć, oraz zasad, których należy przestrzegać, aby osiągnąć interoperacyjność usług publicznych. Pryncypia są podstawowymi zasadami, którymi należy się kierować budując interoperacyjne usługi publiczne - uwzględniając także kontekst środowiska, w którym są projektowane i wdrażane. EIRA przyczynia się do zwiększenia świadomości i wykorzystania zasad oraz zaleceń EIF. Należy zauważyć, że interoperacyjność implikuje, ale nie ogranicza się jedynie do ponownego wykorzystania komponentów. Według EIF reużywalność (ponowne wykorzystanie) jest tylko jednym z aspektów interoperacyjności. Dlatego zakres EIRA jest znacznie szerszy, niż tylko ułatwianie ponownego wykorzystania usługi i danych sektora publicznego.

Ostatnia wersja oraz cała dokumentacja została opublikowana na stronie EIRA JoinUp. 

Ustanawiając program ISA Komisja Europejska utworzyła społeczność użytkowników EIRA na portalu Joinup, internetowej platformie współpracy programu ISA. Ta społeczność użytkowników EIRA jest dostępna na stronie: https://joinup.ec.europa.eu/collection/european-interoperability-reference-architecture-eira/solution/eira.