Portal Interoperacyjności
i Architektury

Z raportu "Wdrożenie sztucznej inteligencji i generatywnej sztucznej inteligencji przez lokalne i regionalne jednostki samorządu terytorialnego" wynika, że takie czynniki jak jakość, dostępność i interoperacyjność danych są warunkami wstępnymi dla wdrażania sztucznej inteligencji oraz wspierania współpracy.

Zgodnie z zasadą jednorazowości (ang. once-only principle) - która jest wykorzystywana w obowiązujących Europejskich Ramach Interoperacyjności – dane, które zostały już raz przekazane administracji publicznej, powinny być wykorzystywane na potrzeby kolejnych usług świadczonych przez organy.

Brak interoperacyjności i niedostateczna jakość danych są wskazywane przez autorów raportu jako główne przeszkody w procesie wdrażania sztucznej inteligencji w różnych obszarach. Inne bariery to: brak zainteresowania politycznego lub społecznego, niedobór wykwalifikowanych specjalistów, ograniczone środki budżet oraz bariery techniczne.

Z raportu wynika, że istnieją wyzwania związane nie tylko z interoperacyjnością, ale i z bezpieczeństwem danych. Aby wykorzystać potencjał danych, zapewniając jednocześnie bezpieczeństwo całego procesu, autorzy raportu proponują, aby UE i państwa członkowskie podjęły działania nad opracowaniem i wdrożeniem ujednoliconych  ram. Ramy te powinny umożliwiać bezpieczne udostępnianie danych między lokalnymi i regionalnymi jednostkami administracji, co przełoży się na zwiększenie efektywności świadczenia usług publicznych opartych na sztucznej inteligencji.

W wydanych rekomendacjach autorzy wskazują na potrzebę standaryzacji wymagań. Administracja rządowa krajów członkowskich powinna wspierać proces integracji na poziomie lokalnym i regionalnym poprzez wdrażanie otwartych standardów, oprogramowania i sprzętu. Działania te przyczyniają się do zapewnienia wysokiej jakości danych administracji oraz ich interoperacyjności. Aby osiągnąć te cele, należy inwestować w infrastrukturę IT wspierającą badania i innowacje. W praktyce będzie to oznaczać konieczność modernizacji istniejących systemów teleinformatycznych, migrację stosowanych obecnie rozwiązań oraz inwestowanie w nowoczesne rozwiązania alternatywne, posiadające lepsze funkcjonalności, zgodne z otwartymi standardami wymiany i zarządzania danymi.

Wsparcie dla wdrażania ujednoliconych technologii typu open source na poziomie regionalnym i krajowym nie tylko zwiększy skalowalność rozwiązań oraz wzajemną ich kompatybilność, ale także poprawi integralność, spójność i interoperacyjność danych w ramach różnych administracji.

Poprawa jakości danych umożliwia promocję ich otwartości oraz skutkuje zwiększaniem zaufania publicznego. Daje także podstawy do rozwoju nie tylko lokalnej, ale i międzynarodowej skalowalności rozwiązań. Kolejnym ważnym aspektem jest możliwość uniezależnienia się od wybranych podmiotów sektora prywatnego – zwłaszcza w kontekście oprogramowania i sprzętu o zamkniętym kodzie oraz ich modeli licencyjnych. Oprogramowanie o zamkniętym, czyli limitowanym, zastrzeżonym dostępie z reguły wymaga od podmiotu ponoszenia opłat, a w razie konieczności dostosowania go do bieżących wymagań - edycji w określonym środowisku, czasem bez możliwości rozbudowywania kodu o nowe funkcjonalności.

Organy UE już w 2007 roku przyjęły regulacje mające na celu wspieranie interoperacyjności danych geoprzestrzennych na terytorium wspólnotowym. Zgodnie z dyrektywą INSPIRE (2007) państwa członkowskie UE powinny wdrożyć „[…] przepisy określające techniczne rozwiązania dotyczące interoperacyjności oraz, w miarę możliwości, harmonizacji zbiorów i usług danych przestrzennych […]”.

W przypadku Polski, przepisy dyrektywy zostały transponowane w ustawie z dnia 4 marca 2010 r. o infrastrukturze informacji przestrzennej i aktach wykonawczych, w tym w Rozporządzeniu Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 20 października 2010 r. w sprawie ewidencji zbiorów i usług danych przestrzennych objętych infrastrukturą informacji przestrzennej.

Władze miasta Kortrijk w Belgii podjęły decyzję o realizacji projektu Wirtualny Asystent (ang. „The Virtual Assistant”). Celem projektu było wdrożenie nowego rozwiązania na oficjalnych portalach miasta Kortrijk. Asystent miał zwiększyć czytelność danych, dostępność usług, wyszukiwanie informacji. Miał także pomóc w integracji usług publicznych z funkcjami zapewnianymi przez lokalne administracje – takimi, jak uzyskiwanie informacji o transporcie publicznym, zarządzanie informacjami o usługach i udostępnianie systemu do rezerwacji, czy informowanie o dostępnych udogodnieniach dla obywateli.  

Przygotowane rozwiązania muszą cechować się skalowalnością i interoperacyjnością. Docelowo, władze planują wdrożenie podobnego rozwiązania w innych gminach regionu Flandrii. Celem projektu jest opracowanie modułowego systemu, który będzie zintegrowany zarówno z systemem zarządzania treścią Drupal (wykorzystywanym do zarządzania stroną internetową miasta Kortrijk), jak i z podobnymi systemami opartymi na powszechnie znanym WordPressie.

Obecnie system korzysta ze spersonalizowanej wersji ChatGPT - choć w razie potrzeby możliwe jest wdrożenie alternatywnych rozwiązań open source. Chociaż Wirtualny Asystent będzie wdrażany w wielu gminach, będzie funkcjonować w modelu oprogramowanie jako usługa (ang. Software as a Service - SaaS), a licencją będzie zarządzać zewnętrzny dostawca. Na tym etapie projektu nie planuje się upublicznienia kodu źródłowego narzędzia na zasadach open source.

Pełną treść raportu* można pobrać ze strony: https://op.europa.eu/en/publication-detail/-/publication/40363d58-bdc8-11ef-91ed-01aa75ed71a1/language-en

*raport dostępny jest jedynie w języku angielskim