Instytut Łączności

Dr inż Włodzimierz Lewandowski

Metrolog czasu o światowej renomie, przez blisko 30 lat kierował Sekcją Czasu w Międzynarodowym Biurze Miar (BIPM) w Sèvres. Odpowiadał za utrzymanie skali UTC i wprowadził do jej obliczeń sygnały GLONASS, rozwijając jednocześnie technikę GPS + Two Way oraz algorytmy skal czasu. Laureat nagrody PTTI Award 2014, od 1989 r. przewodniczy Podkomitetowi Czasu CGSIC przy Departamencie Transportu USA, a jako ekspert KE i ESA współtworzył programy Galileo oraz Copernicus. Jego wiedza stanowi unikatowe wsparcie dla projektów wymagających certyfikowanej synchronizacji (sieci 5G, elektroenergetyka, satcom). Rozległe kontakty w środowiskach BIPM, ITU i ESA oraz doświadczenie w tworzeniu strategii kosmicznych (akcesja Polski do ESA, powołanie POLSA) czynią go idealnym doradcą ds. polityki PNT i standaryzacji usług czasu w infrastrukturze krytycznej.

Pan dr inż. Włodzimierz Lewandowski jest światowej klasy specjalistą w dziedzinie metrologii czasu oraz pionierem zastosowań technik satelitarnych do synchronizacji zegarów globalnych. Przez wiele lat pracował w Międzynarodowym Biurze Miar (BIPM) w Sèvres, gdzie rozwijał najnowocześniejsze metody transferu czasu (m.in. z wykorzystaniem systemów GPS, GLONASS oraz techniki dwukierunkowej) oraz algorytmy skal czasu. Jego przełomowe osiągnięcia w tej dziedzinie zostały docenione na arenie międzynarodowej – w 2014 r. otrzymał prestiżową nagrodę Precise Time and Time Interval (PTTI) Award przyznawaną przez Instytut Nawigacji USA za rozwój nowych, udoskonalonych technik satelitarnej metrologii czasu.

Włodzimierz Lewandowski zdobył wykształcenie zarówno w kraju, jak i za granicą. W 1975 roku ukończył studia magisterskie na Wydziale Geodezji i Kartografii Politechniki Warszawskiej, następnie specjalizował się w mechanice nieba na Uniwersytecie Warszawskim i rozpoczął studia doktoranckie z zakresu geodezji satelitarnej w Instytucie Geofizyki PAN itspolska.pl. W 1976 r. otrzymał stypendium francuskiego Państwowego Instytutu Geograficznego (IGN) i kontynuował tam badania – w 1980 r. uzyskał stopień doktora inżyniera w IGN w Paryżu.

Po doktoracie związał swoją karierę z międzynarodowymi instytucjami czasu i częstotliwości. W latach 1982–1984 pracował w Międzynarodowym Biurze Czasu (BIH) w Obserwatorium Paryskim. Następnie od 1985 r. przez blisko 30 lat pełnił funkcję Naczelnego Fizyka w Międzynarodowym Biurze Miar (BIPM) w Sèvres. W BIPM kierował sekcją czasu – koordynował pomiary czasu z laboratoriów narodowych, uczestnicząc w wyznaczaniu i rozpowszechnianiu uniwersalnej skali czasu UTC. Jako główny fizyk sekcji Czasu zajmował się również badaniami nad metodami transferu czasu z wykorzystaniem systemów satelitarnych GNSS (GPS, GLONASS), techniką Two-Way oraz doskonaleniem algorytmów skal czasu. W praktyce to m.in. dzięki niemu światowy czas atomowy (TAI/UTC) utrzymywany jest z najwyższą dokładnością i niezawodnością, co stanowi podstawę bezpieczeństwa współczesnych systemów łączności i nawigacji. Pan dr inż. Lewandowski jest autorem włączenia rosyjskiego systemu nawigacji satelitarnej GLONASS do procedury obliczania międzynarodowego czasu atomowego – od 2009 roku dane z systemu GLONASS zostały uwzględnione w procesie wyznaczania UTC. Innowacja ta zapoczątkowała erę wykorzystania wielu systemów GNSS jednocześnie w transferze czasu na potrzeby UTC.

Dr Lewandowski jest również cenionym autorytetem w dziedzinie polityki kosmicznej, o czym świadczy jego zaangażowanie w europejskie i krajowe programy kosmiczne. Od 2000 r. działa jako ekspert Komisji Europejskiej ds. systemu nawigacji Galileo, a także uczestniczy w pracach Międzynarodowego Komitetu ONZ ds. systemów nawigacji satelitarnej (ICG). W strukturach Europejskiej Agencji Kosmicznej (ESA) pełnił funkcję wiceprzewodniczącego dwóch kluczowych komitetów programowych – ds. nawigacji satelitarnej (PB-NAV) oraz ds. telekomunikacji (Joint Board on Communication Satellite Programmes, JCB).

W Polsce odegrał współtwórczą rolę w budowaniu obecności kraju w strukturach kosmicznych: w latach 2007–2012 aktywnie działał w grupach roboczych przygotowujących polski program kosmiczny i w rezultacie przyczynił się do wprowadzenia Polski do ESA oraz utworzenia Polskiej Agencji Kosmicznej (POLSA). Dr Lewandowski był „siłą sprawczą” starań o utworzenie POLSA. Od 2001 r. jest także członkiem Rady Naukowej Centrum Badań Kosmicznych PAN, a w Komitecie Badań Kosmicznych i Satelitarnych PAN przewodniczy zespołom ds. europejskich programów Galileo i Copernicus. Uczestniczył m.in. w pracach nad nadaniem europejskiemu programowi obserwacji Ziemi oficjalnej nazwy COPERNICUS w latach 2008–2012, koordynując polskie starania w tym zakresie. Dr Lewandowski angażował się w tworzenie systemu Copernicus oraz rozwój systemu Galileo (europejskiego odpowiednika GPS). Dr Lewandowski odgrywa kluczową rolę w programach Galileo i Copernicus, jak równieżw zapewnieniu polskiej obecności w europejskim sektorze kosmicznym (ESA, POLSA).

Już pod koniec lat 80. dr Lewandowski podjął działania na rzecz globalnej interoperacyjności systemów nawigacji satelitarnej. Od 1989 roku nieprzerwanie przewodniczy Podkomitetowi ds. Czasu (Timing Subcommittee) w ramach Civil GPS Service Interface Committee (CGSIC) przy Departamencie Transportu USA ion.org. CGSIC jest międzynarodowym forum współpracy cywilnych użytkowników systemu GPS (a obecnie także innych GNSS) z instytucjami rządowymi USA, służącym wymianie informacji i koordynacji globalnej interoperacyjności systemów nawigacyjnych.

Kierując Podkomitetem Czasu, dr Lewandowski dba od ponad trzech dekad o spójność skal czasu i standardów synchronizacji pomiędzy GPS a innymi systemami (Galileo, GLONASS itd.), co stanowi warunek bezpiecznej i niezawodnej łączności oraz nawigacji na całym świecie. Jego długoletnia rola przewodniczącego CGSIC jest odnotowana w oficjalnych biogramach, świadcząc o zaufaniu, jakim darzy go społeczność międzynarodowa w zakresie precyzyjnej synchronizacji czasu.

Ważnym momentem kariery dr. Lewandowskiego było otrzymanie w 2014 roku Nagrody Distinguished PTTI Service Award. Nagroda ta, wręczana podczas dorocznej konferencji Precise Time and Time Interval przez Instytut Nawigacji (ION) w USA, jest uznawana za najważniejsze międzynarodowe wyróżnienie w dziedzinie metrologii czasu.

W oficjalnym cytacie towarzyszącym temu wyróżnieniu podkreślono zasługi dr. Lewandowskiego „for the development and support to new and refined time transfer techniques and for his contribution to civil applications of navigation systems” – czyli za rozwój i wsparcie nowych, udoskonalonych technik transferu czasu oraz wkład w cywilne zastosowania systemów nawigacyjnych. Polska relacja SGP potwierdza, że nagroda została mu przyznana właśnie za wybitne zasługi w dziedzinie czasu, co jest tożsame z uznaniem przełomowego charakteru jego osiągnięć w satelitarnej metrologii czasu opisanych wyżej. Uhonorowanie dr. Lewandowskiego Nagrodą PTTI stanowi jednoznaczne potwierdzenie, że jego dokonania w dziedzinie precyzyjnej synchronizacji czasu są na świecie oceniane jako wybitne i przełomowe.

W ostatnich dekadach dr Lewandowski aktywnie wspiera rozwój kluczowej infrastruktury naukowej i technologicznej w Polsce, pełniąc role doradcze. Jest członkiem licznych gremiów eksperckich – od 2001 r. zasiada w Radzie Naukowej Centrum Badań Kosmicznych PAN, doradzał również instytutom metrologii za granicą (m.in. w Indiach i Egipcie). Na forum krajowym współpracował z ministerstwami (np. z Ministerstwem Nauki oraz z Ministerstwem Administracji i Cyfryzacji w obszarze informatyzacji) oraz jest doradcą Parlamentarnej Grupy ds. Przestrzeni Kosmicznej w Sejmie RP.

Źródła rządowe odnotowują jego zaangażowanie w przygotowanie strategicznych projektów – jak wspomniano wyżej, tworzenie Polskiej Agencji Kosmicznej czy budowę systemów nawigacji satelitarnej (Galileo) i obserwacji Ziemi (Copernicus) gum.gov.pl. Ponadto, jako Prezes Głównego Urzędu Miar (2016–2018), dr Lewandowski reprezentował Polskę w międzynarodowych organizacjach metrologicznych i współdziałał z resortami w zakresie unowocześniania infrastruktury pomiarowej kraju. Wszystko to pokazuje, że dr Lewandowski odgrywa rolę kluczowego doradcy w najważniejszych dla państwa przedsięwzięciach, zapewniając swoją wiedzę ekspercką na rzecz bezpieczeństwa i niezawodności infrastruktury łączności, czasu i nawigacji.

Wizjonerska działalność naukowa oraz konsekwentna aktywność organizacyjna Pana dr. inż. Włodzimierza Lewandowskiego wywarły fundamentalny wpływ na rozwój łączności elektronicznej w skali globalnej. Jako współtwórca uniwersalnej skali czasu UTC i innowator technik synchronizacji zapewnił podwaliny precyzyjnego działania systemów telekomunikacyjnych (które wymagają dokładnego czasu). Jego wkład w rozwój systemów nawigacji satelitarnej (GPS, Galileo, GLONASS itd.) przełożył się na interoperacyjną, globalną infrastrukturę GNSS, z której korzysta światowa telekomunikacja i transport. Potwierdzeniem tego globalnego wpływu są zarówno pełnione przez niego wysokie funkcje w organizacjach międzynarodowych (np. reprezentowanie BIPM w Międzynarodowej Unii Telekomunikacyjnej ITU), jak i otrzymane nagrody oraz odznaczenia. W szczególności nagroda PTTI 2014 – określona w Polsce jako “najważniejsza amerykańska nagroda w dziedzinie metrologii czasu” – dowodzi międzynarodowego uznania dla jego osiągnięć.

Tomasz Widomski

Inżynier‑praktyk i przedsiębiorca z ponad 30‑letnim dorobkiem w branży ICT, współzałożyciel firmy Elproma Elektronika i twórca eksportowanych serwerów NTP/PTP odpornych na jamming/spoofing GNSS. Kierował kluczowymi projektami R&D: CERN White Rabbit (sub‑nanosekundowa synchronizacja światłowodowa), H2020 DEMETRA (backup Galileo Time Service) oraz państwową usługą eCzasPL dla GUM; zaprojektował także system „Klepsydra” synchronizujący infrastrukturę lotniczą PAŻP. Od 2021 r. reprezentuje Polskę w ITU (SG‑3/Q‑13) i doradza KE (DG ENERGY, DG CONNECT) w zakresie cyberbezpieczeństwa usług czasu. Jego doświadczenie w komercjalizacji deep‑tech, prowadzeniu wieloprojektowych portfeli i współpracy z regulatorami UE czyni go idealnym liderem programów Time‑as‑a‑Service, Edge PNT czy wdrożeń PTP‑High‑Accuracy w energetyce, finansach
i sieciach kwantowych.

Pan mgr inż. Tomasz Widomski od ponad trzech dekad należy do wąskiego grona europejskich ekspertów łączących badania naukowe z przemysłowym wdrażaniem ultra dokładnych
i odpornych na zakłócenia usług czasu. Jako współzałożyciel i wieloletni prezes (w latach 1992–2014) spółki Elproma Elektronika stworzył linię serwerów czasu NTP/PTP wykorzystywanych dziś w infrastrukturze krytycznej na pięciu kontynentach. Urządzenia te cechują się wbudowanymi mechanizmami ochrony przed zakłóceniami typu jamming i spoofing sygnałów GNSS zapewniając odporną i bezpieczną synchronizację czasu w sieciach teleinformatycznych.

Tomasz Widomski jest absolwentem informatyki na Politechnice Warszawskiej oraz posiada podwójny dyplom Executive MBA – z ekonomii (Szkoła Główna Handlowa) oraz z cyberbezpieczeństwa (Wojskowa Akademia Techniczna). Uzupełniając działalność biznesową, ukończył również liczne kursy eksperckie z zakresu metrologii czasu i standardów telekomunikacyjnych, co pozwoliło mu łączyć rolę innowatora sprzętu z funkcją strategicznego doradcy dla instytucji międzynarodowych. Jako wieloletni prezes firmy zdobył także bogate doświadczenie menedżerskie, zarządzając projektami na styku nauki i przemysłu.

Tomasz Widomski zrealizował szereg przełomowych projektów badawczo-rozwojowych oraz wdrożeń z zakresu synchronizacji czasu:

• CERN White Rabbit (2009–2013) – lider zespołu implementującego protokół deterministycznej synchronizacji sub-nanosekundowej w sieciach światłowodowych; opracowana technologia stała się podstawą nowej generacji standardu PTP o najwyższej dokładności, stosowanego m.in. w akceleratorach cząstek i infrastrukturze sieci elektroenergetycznych.
• H2020 DEMETRA (2014–2016) – koordynator polskiego konsorcjum; w ramach projektu opracowano zabezpieczoną naziemną usługę dystrybucji czasu wzorcowego Galileo (UTC) jako backup systemu satelitarnego, wdrożoną m.in. u operatorów sieci przesyłowych (TSO) i odnawialnych źródeł energii.
• eCzasPL (2021–2023) – główny projektant i kierownik wykonawczy państwowej usługi dystrybucji czasu urzędowego UTC(PL) pod auspicjami Głównego Urzędu Miar; wdrożenie objęło redundantną ogólnokrajową sieć serwerów czasu oraz portal API udostępniający sygnał czasu jako alternatywę dla sygnałów GNSS.
• „Klepsydra” (PAŻP) – autor koncepcji i nadzorca wdrożenia systemu synchronizacji czasu (GNSS/PTP) w polskiej przestrzeni powietrznej dla potrzeb służb ruchu lotniczego (ADS-B, multilateracja, radary).

Od 2021 roku Tomasz Widomski jest akredytowanym delegatem RP przy Międzynarodowej Unii Telekomunikacyjnej (ITU) w Genewie, w ramach Study Group 3 (Tariffs and Accounting) – gdzie zajmuje się zagadnieniami czasu i synchronizacji (Question 13) forumti.pl. Pełni również rolę eksperta w grupach roboczych Komisji Europejskiej (DG ENERGY oraz DG CONNECT)
ds. cyberbezpieczeństwa usług czasu. Wcześniej konsultował BIPM w zakresie wielosystemowego transferu czasu (integracja GPS + Galileo + GLONASS) oraz brał udział w sesjach Komitetu ONZ ds. GNSS (ICG) poświęconych standaryzacji systemów nawigacji satelitarnej. Ponadto jest członkiem porozumienia polskich laboratoriów czasu i częstotliwości TA(PL) oraz od lat doradza Głównemu Urzędowi Miar RP jako konsultant w dziedzinie profesjonalnej metrologii czasu. Jego autorytet w środowisku międzynarodowym potwierdza fakt, że często zapraszany jest jako prelegent na konferencje poświęcone synchronizacji czasu i bezpieczeństwu (np. w ramach projektu NLPQT dot. kwantowej dystrybucji klucza, QKD).

Dorobek mgr inż. Tomasza Widomskiego łączy innowacje techniczne (nowatorski sprzęt i algorytmy synchronizacji), wdrożenia na skalę państwową (projekty eCzasPL, Klepsydra) oraz aktywność regulacyjną na forach UE i ITU. Jego praca przekłada się bezpośrednio na niezawodność i cyberbezpieczeństwo łączności elektronicznej w sektorach energetyki, transportu, nauki i obronności.