Pierwszy z pięciu paneli tematycznych podczas konferencji poświęcony był ekosystemom morskim i przybrzeżnym (art. 4 i 5 NRL). Poprzedzony został prezentacją pani Małgorzaty Turalskiej z Ministerstwa Infrastruktury, która przedstawiła obecny stan prac nad tą częścią KPOZP.
W dyskusji wzięli udział:

• prof. dr hab. Jan Marcin Węsławski, Instytut Oceanologii PAN,
• prof. dr hab. Katarzyna Dąbrowska-Zielińska, Instytut Geodezji i Kartografii,
• dr Monika Michałek, Instytut Morski, Uniwersytet Morski w Gdyni,
• dr Andrzej Ginalski, WWF Polska,
• Monika Zakrzewska, Urząd Morski w Gdyni.

Rozmowę moderowała dr Katarzyna Dragańska-Deja z Instytutu Oceanologii PAN, główna ekspertka IOŚ-PIB ds. ekosystemów morskich w ramach prac nad KPOZP.

Paneliści dyskutowali m.in. o tym, w jaki sposób połączyć ochronę morskiej przyrody z innymi formami użytkowania morza (turystyka, rybołówstwo, morska energetyka wiatrowa itp.). Dr Michałek zwróciła uwagę, że kluczowe znaczenie ma tutaj strefowanie – należy wyznaczyć najcenniejsze przyrodniczo obszary, które objęte byłyby ścisłą ochroną. Na pozostałych terenach możliwe zaś byłoby łączenie różnych innych funkcji użytkowania morza. Napięcie między różnymi funkcjami obszarów morskich zawsze będzie jednak występować i konieczne jest wypracowanie akceptowalnych społecznie kompromisów. Prof. Węsławski zgodził się, że strefowanie ma kluczowe znaczenie dla rozsądnego zarządzania obszarami morskimi i podkreślił, że najbardziej szkodliwe z przyrodniczego punktu widzenia byłoby równomierne obłożenie ruchem turystycznym całego wybrzeża. Wskazał też w tym kontekście na zagrożenie ze strony drapieżnej działalności hotelarskiej i deweloperskiej. Pani Monika Zakrzewska z Urzędu Morskiego w Gdyni zauważyła, że strefowość jest kluczowa również w strefie przybrzeżnej, ze względu na nasilającą się w ostatnich latach presję ze strony ludzi na środowisko nadmorskie.

Innym ważnym tematem było znaczenie danych satelitarnych dla oceny stanu siedlisk morskich. Prof. Dąbrowska-Zielińska podkreśliła, że narzędzie to stanowi bardzo ważne i użyteczne źródło informacji o stanie ekosystemów i stopniu ich degradacji, zwłaszcza biorąc pod uwagę dostępność danych historycznych, które w przypadku zdjęć satelitarnych sięgają lat 80. Profesor Węsławski zgodził się, że zdjęcia satelitarne są bardzo ważnym narzędziem, ale zwrócił uwagę, że w przypadku morza ich użyteczność staje się mocno ograniczona na większej głębokości.

Poruszono także wątek potencjalnego wpływu wdrażania NRL na rybołówstwo. Dr Ginalski zaznaczył, że odbudowa siedlisk i gatunków, a także ogólna poprawa jakości wody (ograniczenie eutrofizacji, zmniejszenie mętności, ograniczenie ilości substancji niebezpiecznych itp.) powinny w istotny sposób poprawić warunki dla działalności rybackiej. Jednocześnie jednak realizacja tych działań może oznaczać czasowe lub obszarowe ograniczanie prowadzenia rybołówstwa lub wymóg rezygnacji z niektórych szczególnie szkodliwych dla środowiska, np. trałowania dennego.

Poruszano także m.in. wątki związane z planowaniem przestrzennym, finansowaniem działań odbudowy oraz odtwarzaniem łąk podwodnych.

 

Drugi z paneli tematycznych podczas konferencji poświęcony był ekosystemom lądowym, słodkowodnym i rzecznym (art. 4 i 9 NRL). Poprzedzony został prezentacją pana Pawła Pawlaczyka z Instytutu Ochrony Środowiska – Państwowego Instytutu Badawczego, który przedstawił obecny stan prac nad tą częścią KPOZP. Pan Pawlaczyk moderował także dyskusję.
W panelu wzięli udział:

• dr Piotr Otawski, Generalny Dyrektor Ochrony Środowiska, 
• Edyta Tuźnik-Kosno, Dyrektor Departamentu Gospodarki Wodnej, Ministerstwo Infrastruktury,
• dr inż. Ilona Biedroń, Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej – Państwowy Instytut Badawczy,
• dr hab. Ewa Jabłońska, prof. UW, Uniwersytet Warszawski, 
• dr Wojciech Mróz.

Jednym z tematów poruszonych podczas panelu była priorytetyzacja obszarów do odbudowy. Minister Otawski zaznaczył, że zgodnie z zapisami NRL w pierwszym okresie wdrażania rozporządzenia (do 2030 roku) GDOŚ planuje skupić się na siedliskach w ramach sieci Natura 2000, najbardziej istotnych z perspektywy przyrodniczej. Uzupełnieniem będą też siedliska znajdujące się poza obszarami Natura 2000, ale na terenie rezerwatów przyrody i parków krajobrazowych. Prof. Jabłońska dodała, że w kontekście wdrażania NRL priorytetowo należy też potraktować działania wodne oraz związane z odbudową obszarów podmokłych.

Kluczowym wątkiem były też kwestie związane z monitoringiem siedlisk przyrodniczych i tym, na ile zbieżne jest podejście do niego różnych państw członkowskich UE. Dr Mróz podkreślił, że między systemami monitoringu stosowanymi przez różne kraje członkowskie występują różnice, co znacząco utrudnia porównywanie stanu siedlisk w poszczególnych krajach, stan ten może być bowiem różny w zależności od przyjętej metodyki. Ocena stanu siedlisk jest zaś kluczowa dla zaplanowania odpowiednich działań. 

Ważnym tematem dyskusji była renaturyzacja rzek i przywracanie ich do stanu rzek swobodnie płynących. Dyr. Tuźnik-Kosno podkreśliła, że zachowanie wody często jest absolutnie kluczowe dla utrzymania siedlisk przyrodniczych. Zaznaczyła, że tam, gdzie to możliwe, powinniśmy dążyć do skutecznej renaturyzacji rzek, która przyczynia się do retencji wody, i że kwestia ta będzie uwzględniona w aktualizowanych planach gospodarowania wodami. Jednocześnie renaturyzację trzeba odpowiednio wyważyć i osadzić w kontekście całościowej gospodarki wodnej. Dr inż. Biedroń zwróciła uwagę, że zasadnicze znaczenie dla odbudowy ekosystemów rzecznych ma również przywracanie ich łączności z równinami zalewowymi. Odcięcie rzek od terenów zalewowych nie tylko szkodzi siedliskom, ale stanowi także poważne ryzyko powodziowe, ponieważ woda nie może zostać zretencjonowana w dolinie i staje się zagrożeniem dla budowli hydrotechnicznych, infrastruktury i obszarów zamieszkanych.

Poruszono także m.in. wątki związane z potencjalnymi zmianami prawnymi w obszarze ocen oddziaływania na środowisko.

Trzeci z paneli tematycznych podczas konferencji poświęcony był ekosystemom miejskim oraz celowi zasadzenia 3 mld dodatkowych drzew na terenie UE (art. 8 i 13 NRL). Poprzedzony został prezentacją pani Małgorzaty Marczewskiej z Departamentu Strategii i Odporności Klimatycznej w Ministerstwie Klimatu i Środowiska, która przedstawiła obecny stan prac nad tą częścią KPOZP. 

W dyskusji wzięli udział:

• prof. dr hab. Barbara Szulczewska, Instytut Rozwoju Miast i Regionów,
• Marta Majka Wiśniewska, Wiceprezes Zarządu, Polska Zielona Sieć,
• Renata Rustecka-Banach, Departament Planowania Przestrzennego, Ministerstwo Rozwoju i Technologii.

Rozmowę moderował pan Paweł Jaworski, Dyrektor Departamentu Strategii i Odporności Klimatycznej w Ministerstwie Klimatu i Środowiska.

Jednym z podstawowych zagadnień, jakie były przedmiotem dyskusji, były związki między NRL a planowaniem przestrzennym. Pani Rustecka-Banach zwróciła uwagę, że prace nad pierwszym KPOZP zbiegają się w czasie z reformą planowania przestrzennego, która m.in. wprowadza plan ogólny jako podstawowy dokument planistyczny w zakresie zagospodarowania przestrzeni. Podkreśliła też, że plany ogólne zawierają w sobie elementy, które mogą przyczynić się do właściwego wdrażania NRL na terenach miejskich (np. minimalny procent powierzchni biologicznie czynnej). Z drugiej strony, wyzwaniem pozostaje powiązanie celów z KPOZP, który przygotowywany jest na poziomie krajowym, z działaniami lokalnymi, pozostającymi w gestii gmin.

Pani Marta Majka Wiśniewska podkreśliła, że kluczową kwestią będzie dotarcie z odpowiednim przekazem do gmin w taki sposób, aby pracując nad planami ogólnymi były świadome wyzwań związanych z wdrażaniem NRL na ekosystemach miejskich. Zwróciła także uwagę na konieczność powiązania zarówno NRL, jak i planów ogólnych, z miejskimi planami adaptacji.

Prof. Szulczewska zwróciła uwagę, że istotnym kontekstem jest również nowa średniookresowa strategia rozwoju kraju, obejmująca m.in. model struktury funkcjonalno-przestrzennej. Zaznaczyła jednak, że ograniczeniem modelu jest jego ogólność. Bezpośrednie powiązanie z celami NRL w zakresie pokrycia koronami drzew występuje także z koncepcjami zazieleniania miast, stanowiącymi integralną część miejskich planów adaptacji.

Wśród poruszanych tematów pojawiły się także rożne rozumienia ekosystemów miejskich, przyczyny utraty pokrycia koronami drzew, zmiany klimatu i adaptacja do nich oraz drzewa samosiewne.

Przypominamy o możliwości przedstawienia swoich propozycji dotyczących odbudowy przyrody i tworzenia Krajowego Planu Odbudowy Zasobów Przyrodniczych.

Propozycje można zgłaszać za pośrednictwem ankiety.