Zwalczanie dezinformacji w mediach - zalecenia ERGA na podstawie kontroli przestrzegania „Kodeku postępowania w zakresie dezinformacji”
11.03.2021
Europejska Grupa Regulatorów ds. mediów (ERGA) sprawdziła zakres wypełniania przez sygnatariuszy „Kodeksu postępowania w zakresie dezinformacji” - zobowiązań przyjętych w 2018 r.
Sygnatariuszami Kodeksu postępowania w zakresie dezinformacji, przyjętego w 2018 r., są m.in. Facebook, Google, Mozilla, Twitter, stowarzyszenie handlowe reprezentujące platformy internetowe oraz stowarzyszenia reprezentujące branżę reklamową. W maju 2019 r. dołączył do tego grona Microsoft, a w czerwcu 2020 r. -Tik Tok.
Sygnatariusze zobowiązali się do wdrożenia szeregu zasad, od przejrzystości reklam politycznych, przez zamykanie fałszywych kont i demonetyzację dostawców dezinformacji, po wzmocnienie pozycji konsumentów i środowisk naukowych .
W zakresie umiejętnego korzystania z mediów (edukacji medialnej), Kodeks stwierdza między innymi, że: sygnatariusze zobowiązują się do współpracy ze społeczeństwem obywatelskim, rządami, instytucjami edukacyjnymi i innymi zainteresowanymi stronami w celu wspierania wysiłków mających na celu poprawę umiejętności krytycznego myślenia i umiejętności korzystania z mediów cyfrowych.
W Kodeksie przewidziano monitoring skuteczności stosowanych działań. Dodatkowo, platformy zobowiązały się do składania comiesięcznych sprawozdań i przekazywania Komisji Europejskiej (KE) dokumentu podsumowującego roczną samoocenę.
W 2019 r. i 2020 r. KE, przy wsparciu krajowych regulatorów sektora audiowizualnego - członków ERGA, przeprowadziła badanie realizacji zobowiązań przyjętych przez serwisy społecznościowe: Facebook, Google i Twitter.
W opublikowanym w kwietniu 2020 r. raporcie Ocena wdrażania Kodeksu postępowania, ERGA zwróciła uwagę na kilka niedociągnięć w wypełnieniu zapisów Kodeksu.
Pomimo, że w kilku krajach sygnatariusze zawarli umowy partnerskie i podjęli współpracę z firmami medialnymi oraz organizacjami edukacyjnymi na rzecz podniesienia umiejętności korzystania z mediów, to z uwagi na problemy z dostępem do danych, ocena skuteczności tych działań była bardzo trudna, a czasami wręcz niemożliwa. Ponadto, kampanie edukacyjne objęły niewielki ułamek całej populacji, skoncentrowanej głównie w dużych miastach, tj. dziennikarzy, polityków i nauczycieli.
W styczniu 2021 r., pracujący w ramach ERGA, w grupie ds. dezinformacji zespół włosko-polsko-węgierski, przygotował raport Improving Media Literacy Campaigns on Disinformation.
Dokument sformułowano na podstawie wywiadów z ekspertami edukacji medialnej, działań sygnatariuszy Kodeksu, skutecznych kampanii proponowanych przez członków ERGA oraz wniosków z ubiegłorocznego raportu - Ocena wdrażania Kodeksu postępowania,
W opracowaniu zawarto zbiór Rekomendacji dotyczących usprawnienia kampanii edukacyjnych prowadzonych zgodnie z zapisami Kodeksu postępowania w zakresie dezinformacji.
W raporcie znalazły się zalecenia dla sygnatariuszy , służące skuteczniejszemu zwalczaniu dezinformacji min.:
- organizowanie lub wspieranie kampanii informacyjnych i podnoszenie świadomości konsumentów, we wszystkich krajach, w których świadczą oni swoje usługi;
- poprawa współpracy partnerskiej z organizacjami dziennikarskimi, edukatorami, środowiskami naukowymi i stowarzyszeniami konsumentów, aby korzystając z ich doświadczenia i wiedzy, docierać do jak największej liczby odbiorców;
- współpraca z rządami, organami regulacyjnymi i odpowiednimi instytucjami państwa, zajmującymi się kształceniem umiejętności konsumpcji mediów, w celu stworzenia systemu reagowania na dezinformacje;
- staranniejsze wybieranie „ambasadorów” kampanii;
- docieranie z kampaniami do szerszego grona odbiorców;
- planowanie działań na temat dezinformacji w sposób służący popularyzacji zasobów edukacyjnych;
- doskonalenie umiejętności korzystania z wiarygodnych źródeł;
- postępowanie zgodnie ze sprawdzonymi pomysłami;
- okresowe informowanie Komisji Europejskiej, krajowych organów regulacyjnych i użytkowników o planowanych lub przeprowadzonych kampaniach, umożliwiając łatwiejsze do nich dotarcie;
- przedstawianie danych dla każdego kraju (niezagregowanych), umożliwiających krajowym organom regulacyjnym ocenę wpływu kampanii.
W sprawozdaniu odnotowano również, że nowo utworzone Europejskie Obserwatorium Mediów Cyfrowych (EDMO) może odegrać ważną rolę we wdrażaniu dwóch ostatnich zaleceń. EDMO zamierza uruchomić platformę wspierającą prace multidyscyplinarnej społeczności, posiadającej doświadczenie w dziedzinie edukacji medialnej. Obserwatorium ma również zgromadzić w repozytorium wszystkie kampanie dotyczące umiejętności korzystania z mediów w kontekście dezinformacji.