Narodowy Fundusz
Ochrony Środowiska
i Gospodarki Wodnej

1. Dlaczego zakwalifikowano pomoc udzielaną rolnikom jako pomoc de minimins?

Należy zwrócić uwagę, że nie każda pomoc publiczna jest dopuszczalna (ponieważ negatywnie wpływa na rynek unijny). Aby udzielić pomocy trzeba spełnić określone warunki.

Program pn. “Usuwanie folii rolniczych i innych odpadów pochodzących z działalności rolniczej” skierowany jest do nieograniczonej liczby rolników (mikro-, małych, średnich i dużych przedsiębiorców), a wsparcie dotyczy zwolnienia rolnika z jego obowiązków dotyczących zagospodarowania wytworzonych odpadów, toteż każda inna kwalifikacja pomocy skutkowałaby koniecznością jej notyfikacji Komisji Europejskiej i wymagałaby jej zatwierdzenia. Pomoc bagatelna (o nieznacznej wartości), jaką jest pomoc de minimis, pozostaje zasadniczo poza zainteresowaniem Komisji.

2.  Gdzie szukać informacji nt. udzielania pomocy w rolnictwie (w tym sprawozdawczość, zaświadczenia o udzielonej pomocy de minimis w rolnictwie)?

Przepisy ustawy o postępowaniu w sprawach dotyczących pomocy publicznej regulują procedurę udzielania pomocy de minimis ( w tym w rolnictwie):

• art. 37 oraz akty wykonawcze - wymogi w zakresie ustalania zakresu informacji, które powinien przedstawić rolnik, niezbędnych do oceny dopuszczalności udzielanej mu pomocy de minimis (w tym odnośnie do informacji od rolnika o otrzymanej przez niego pomocy de minimis w okresie 3 ostatnich lat),
• art. 5 oraz akty wykonawcze - zaświadczenia o udzielonej pomocy de minimis (zaświadczenia – wg wzoru ustalonego rozporządzeniem - wystawia się rolnikowi po udzieleniu mu pomocy zgodnie z rozporządzeniem wykonawczym do ustawy, gmina nie przekazuje zaświadczeń do NFOŚiGW),
• art. 32a ustawy oraz akty wykonawcze - wymogi sprawozdawcze dot. pomocy w rolnictwie i rybołówstwie (sprawozdanie nie zawiera oświadczeń od rolnika o odbiorze odpadów, ale określone informacje o pomocy udzielonej przez sprawozdający ją organ oraz dane identyfikujące rolnika).

Dopuszczalny limit pomocy de minimis - 20 000 euro na jedno przedsiębiorstwo - został ustalony w przepisach regulujących udzielanie pomocy de minimis w rolnictwie.
Krajowy limit pomocy de minimis dla Polski jest wskazany w załączniku do ww. rozporządzenia, a na stronie Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi publikowane jest jego wykorzystanie.

Więcej o pomocy w rolnictwie znajduje się na stronie Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi pod adresem: https://www.gov.pl/web/rolnictwo/pomoc-publiczna-w-rolnictwie

3. Dane dotyczące udzielonej pomocy, które należy wpisać w sprawozdaniu o udzielonej pomocy oraz w zaświadczeniu o pomocy de minimis - w przypadku przyjęcia rekomendacji NFOŚiGW

W przypadku przyjęcia, że podstawą udzielenia pomocy jest umowa zawarta z NFOŚiGW (a dzień zawarcia tej umowy jest dniem udzielenia pomocy), wówczas:

a) w sprawozdaniu można wpisać:

W ramach podstawy prawnej:

2a – jako podstawę prawną przyjąć symbol 1.7 (ustawa Prawo Ochrony Środowiska)

2b – puste

2c – art. 400b 

3a -  nr umowy pomiędzy NFOŚiGW a Gminą

3 b - § 9 ust. 4 umowy z 3a

3c -  nr umowy pomiędzy gminą a rolnikiem, jeżeli taka umowa jest zawierana lub nr innego dokumentu świadczącego o otrzymaniu tej pomocy od gminy, np. protokołu odbioru.  W przypadku braku decyzji, uchwały lub umowy będącej podstawą prawną udzielenia pomocy należy wstawić wyraz „brak”

W przypadku przyjęcia przez Gminę odmiennego systemu udzielania pomocy, można ustalić inną podstawę prawną udzielania pomocy de minimis. Decyzja należy do gminy.

W ramach identyfikacji programu pomocowego/pomocy indywidualnej:

4 – brak

W ramach formy pomocy - dotacja i inne bezzwrotne świadczenia, tj.:

14 – A.1.1

W ramach intensywności pomocy:

16 - brak

b) w zaświadczeniu można wpisać:

Poświadcza się, że pomoc publiczna udzielona w dniu …. na podstawie art. 400 b ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska (t.j.: Dz. U. z 2022 r. poz. 2556, z późń. zm.) oraz § 9 ust. 4 Umowy Nr ……..zawartej w dniu ... pomiędzy NFOŚiGW a Gminą …

4. Jaką datę Gmina ma przyjąć jako datę udzielenia pomocy? Datę przekazania odpadu przez rolnika we wskazane miejsce? Co z wystawianiem zaświadczeń w przypadku przekroczenia limitu dla kraju?

Gmina jako organ udzielający pomocy decyduje o ustaleniu daty udzielenia pomocy (przykładowo, w zależności od przypadku: data zawarcia umowy z rolnikiem, data odebrania odpadów od rolnika, data otrzymania środków z NFOŚiGW).

Jeżeli jednak Gmina zamierza przyjąć za dzień udzielenia pomocy dzień odbioru odpadów od rolnika, wówczas w sytuacji, gdy limit krajowy pomocy de minimis będzie wyczerpany (a pomoc udzielana przez daną Gminę w tym wykorzystaniu nie jest uwzględniona), nie może zostać już udzielona pomoc de minimis, a więc odebranie od rolnika odpadów nie może nastąpić z uwzględnieniem środków z NFOŚiGW (co jest równoznaczne z tym, że zaświadczenie o udzielonej pomocy również nie będzie wystawiane).

5. Co będzie stanowiło dla Gminy dokument, z którego będzie wynikała wielkość udzielonej pomocy? Karta Przekazania Odpadu?

Nie można jednoznacznie określić, co będzie stanowiło taki dokument, ponieważ NFOŚiGW nie wie, jakich czynności dokonuje konkretnie Gmina w tym systemie i jakie dokumenty są wystawiane. Gmina powinna przyjąć jakiś system ustalania wielkości udzielonej rolnikowi pomocy. Gmina dysponuje/będzie dysponować najprawdopodobniej pełnym kosztem odbioru odpadów, listą rolników oraz masą odebranych odpadów - na tej podstawie może zostać wyliczone, jaki koszt (który jest pokrywany w ramach pomocy de minimis) przypada na poszczególnych rolników.

6. Czy Gmina powinna zawrzeć z każdym z posiadaczy odpadów, który złożył do Gminy deklarację o posiadaniu odpadów rolniczych umowę przed odbiorem odpadów w wyznaczonym miejscu?

To jest zawsze decyzja Gminy jako organu udzielającego pomocy. Narodowy Fundusz nie może nakładać na Gminy żadnych obowiązków (co najwyżej rekomendować) w tym zakresie.

7. Czy mając zebrane deklaracje dotyczące ilości i rodzaju posiadanych odpadów rolniczych, stanowiące podstawę do złożenia wniosku do NFOŚiGW, należy przed odebraniem odpadów od rolników zebrać od nich ponownie wnioski, czy wystarczy tylko uzupełnienie deklaracji dokumentami dotyczącymi pomocy de minimis i de minimis w rolnictwie?

To jest decyzja Gminy. Najważniejsze, by zapewnić, iż w dniu udzielenia pomocy de minimis żaden rolnik nie dostaje pomocy prowadzącej do przekroczenia indywidualnego limitu (20 000 euro pomocy de minimis w rolnictwie oraz 200 000 euro całej pomocy de minimis) oraz limitu krajowego pomocy de minimis.

8. Czy wykorzystanie krajowego limitu pomocy de minimis wiąże się z tym, że Gmina nie otrzyma w tym roku dotacji z NFOŚiGW na utylizację folii? Czy będzie mogła w takim razie zrealizować przedsięwzięcie? I co z pomocą udzieloną rolnikom?

Zgodnie z wyjaśnieniami otrzymanymi z MRiRW, jeśli pomoc de minimis zostanie (po weryfikacji jej dopuszczalności) udzielona rolnikom i sprawozdana zanim limit krajowy zostanie wyczerpany, to projekt będzie mógł zostać zrealizowany.

Wykorzystanie krajowego limitu pomocy de minimis przed udzieleniem pomocy rolnikom (i jej sprawozdaniem) z kolei powoduje brak możliwości udzielania pomocy de minimis rolnikom przez Gminę, a zatem również brak możliwości udzielenia dofinansowania z NFOŚiGW dla Gminy.

Należy zwrócić uwagę, że przykładowo zgodnie z ogłoszeniem o naborze w 2023 r. – wypłata środków jest zaplanowana nie tylko w bieżącym roku, ale również w I kwartale 2024 r.

9. Kto jest organem udzielającym pomocy: Związek Międzygminny (który podpisał umowę z NFOŚiGW) czy Gmina, dla której mieszkańców realizowany jest projekt? Kto ma dokonać zgłoszenia do Systemu Rejestracji Pomocy Publicznej? Kto wystawia zaświadczenie dla rolnika?

Jeżeli Związek Gmin przejął pewne zadania poszczególnych Gmin, to w tym zakresie Związek jest odpowiedzialny. Powinno to zostać ustalone samodzielnie przez Związek i Gminy w nim zrzeszone w odniesieniu do udzielanej rolnikom pomocy. Ten sam podmiot wystawia zaświadczenia o udzielonej pomocy de minimis jako organ udzielający pomocy oraz sprawozdaje tę pomoc zgodnie z obowiązującym systemem.

10. Zadanie odebrania odpadów od rolników będzie realizowane w miesiącach: październik, listopad, grudzień - kiedy najlepiej zgłosić do SRPP rolników, którym udzielono pomocy?

Co do tego, kiedy powinno się sprawozdać pomoc, decyzja należy do Gminy jako organu udzielającego pomocy de minimis. Każda udzielona i sprawozdana pomoc powoduje wykorzystanie limitu (przykładowo w dniu 16.10.2023 r. wykorzystanie wynosiło 99,43%, po osiągnięciu 100%, w 2023 roku nie będzie już można udzielić pomocy de minimis w rolnictwie). Im szybciej więc zostanie udzielona pomoc (i sprawozdana), tym większe prawdopodobieństwo, że będzie to jeszcze dopuszczalne (zgodne z przepisami regulującymi udzielanie pomocy).

NFOŚiGW nie wyklucza, że w październiku br. krajowy limit pomocy de minimis będzie jeszcze niewykorzystany w pełni.

11. Gmina ma podpisaną umowę z NFOŚiGW - czy pomoc jest tym samy uwzględniona w krajowym limicie pomocy de minimis w rolnictwie (w SRPP)? Jeżeli nie - to gdy Gmina sprawozda pomoc w październiku 2023 r. do SRPP, czy pomoc ta zostanie ujęta w dopuszczalnym limicie krajowym, a Gmina będzie miała zapewnione środki finansowe na odbiór foli pochodzenia rolniczego?

Podpisanie umowy o dofinansowanie z NFOŚiGW nie oznacza, że w SRPP została uwzględniona pomoc wynikająca ze realizowanego przez Gminę projektu. W ramach programu pn. “Usuwanie folii rolniczych i innych odpadów pochodzących z działalności rolniczej” bowiem to Gmina jest podmiotem udzielającym pomocy i to Gmina sprawozdaje pomoc do SRPP. NFOŚiGW nie jest w stanie wskazać dnia, w którym krajowy limit pomocy de minimis w rolnictwie zostanie wyczerpany.

Podpisanie umowy o dofinansowanie oznacza, że Gmina zasadniczo ma zapewnione środki na finansowanie projektu. Jednakże wyczerpanie limitu krajowego pomocy de minimis przed sprawozdaniem przez Gminę pomocy udzielanej rolnikom oznacza de facto brak możliwości realizacji projektu. Rekomendujemy zatem jak najszybsze sprawozdanie pomocy udzielanej przez Gminę w ramach projektu, uwzględniając jednak, iż od 1.01.2024 r. ustalany jest nowy limit, a zgodnie z zasadami naboru ogłoszonego w 2023 r. wypłata środków jest kontynuowana również w I kw. 2024 r.

12. Wątpliwości odnośnie późniejszych korekt w systemie sprawozdawania pomocy de minimis - wpisanie w system SRPP pomocy udzielonej rolnikom z szacunkiem w górę powoduje ujęcie tej pomocy jeszcze w ramach limitu. Później można ewentualnie skorygować wartość pomocy. Czy możliwa jest korekta w górę, w dół, czy możliwe jest usunięcie pomocy ze sprawozdania, jakby ktoś zrezygnował?

W złożonym sprawozdaniu, w przypadku gdyby okazało się, że ostateczna wartość udzielonej rolnikowi pomocy się zmieniła (np. na skutek wyższej niż przewidywana ceny odbioru odpadów, innej ilości odebranych od rolnika odpadów), można dokonać korekty (na plus i na minus) oraz można wycofać rekord (czyli daną pomoc, z której ostatecznie rezygnujemy z jakiegoś powodu). Korekty w dół zawsze są dopuszczalne, natomiast w związku z krajowym limitem pomocy de minimis, po wyczerpaniu tego limitu nie można skorygować pomocy w górę.

Jeżeli w ramach umowy zawartej między Gminą a NFOŚiGW w ostatecznym rozrachunku okaże się, że jednym rolnikom pomoc się obniżyła (np. odebrano mniej odpadów), a innym podwyższyła, wówczas w przypadku wyczerpania krajowego limitu pomocy de minimis – nie będzie możliwe zwiększenie kwoty dofinansowania, ale korekty w dół w ramach dotychczasowej sprawozdanej kwoty pomocy powinny być możliwe. Dla uzyskania szczegółowych informacji w zakresie możliwości ewentualnych korekt w systemie pomocy, należy kontaktować się z Departamentem Budżetu w Ministerstwie Rolnictwa i Rozwoju Wsi.

Należy przy okazji nadmienić, że kurs euro (na potrzeby ustalania indywidualnego limitu pomocy de minimis dla rolnika oraz wykorzystania krajowego limitu pomocy de minimis w rolnictwie), jest przyjmowany na dzień udzielenia pomocy. W przypadku dokonywania korekty pomocy w PLN kurs ten nie zmienia się, pozostaje z dnia udzielenia pomocy.

13. "Nowy" limit od 2024.

Limit krajowy pomocy de minimis w rolnictwie nie zeruje się na początku 2024 r., a tylko nie uwzględniana jest już w nim pomoc de minimis za rok 2021, pozostaje więc pomoc udzielona w 2022 i 2023 oraz pomoc udzielana w 2024 r. (limit dotyczy bowiem okresu 3 kolejnych lat).