Polska pomoc

W 2019 roku polska Oficjalna Pomoc Rozwojowa (ODA) mierzona ekwiwalentem grantu wyniosła blisko 3 mld PLN. Na współpracę wielostronną, czyli składki do budżetów ogólnych organizacji międzynarodowych działających w obszarze rozwoju wydatkowano 2,124 mld PLN, co stanowiło 71% całości środków. W ramach pomocy dwustronnej przekazano ponad 857 mln PLN (29%). Wskaźnik ODA do Dochodu Narodowego Brutto nie zmienił się od poprzedniego roku i wynosi 0,14 %. 

Priorytety geograficzne i tematyczne

W 2019 roku współpraca rozwojowa prowadzona była w oparciu o Wieloletni program współpracy rozwojowej na lata 2016 – 2020. Zgodnie z programem polska współpraca rozwojowa realizowana jest w ramach priorytetów geograficznych i tematycznych.

Obszary geograficzne podzielone zostały na dwie grupy. Pierwsza obejmuje cztery kraje Partnerstwa Wschodniego: Białoruś, Gruzję, Mołdawię i Ukrainę. Cele polskiej pomocy opierają się tutaj na wspieraniu działań na rzecz dobrego rządzenia, kapitału ludzkiego, przedsiębiorczości i sektora prywatnego oraz rolnictwa i rozwoju obszarów wiejskich.

Do drugiej grupy zaliczają się wybrane kraje Afryki, Azji i Bliskiego Wschodu. Należy do niej osiem państw: Etiopia, Kenia, Liban, Mjanma, Palestyna, Senegal, Tanzania oraz Uganda. Większość z nich charakteryzuje się wysokim poziomem ubóstwa. Obszary wsparcia dla ww. krajów obejmują kapitał ludzki, ochronę środowiska, przedsiębiorczość i sektor prywatny oraz rolnictwo i rozwój obszarów wiejskich.

Oprócz ww. krajów priorytetowych polskie wsparcie kierowane jest również do innych wyszczególnionych na liście państw rozwijających się zgodnie z wytycznymi DAC OECD (DAC List of ODA Recipients).

Dwustronna ODA

W 2019 r. głównymi odbiorcami polskiej pomocy dwustronnej były: Ukraina, Białoruś, Turcja, Tanzania, Indie, Mongolia, Chiny, Kenia, Irak, Gruzja, Mołdawia i Liban (szczegóły poniżej).

Tabela 1. Zestawienie największych krajów - biorców polskiej ODA w 2019 r.

L.p.	Kraj biorca polskiej ODA	mln PLN
1.	Ukraina	303,49
2.	Białoruś	150,29
3.	Turcja*	51,61
4.	Tanzania	39,05
5.	Indie	29,05
6.	Mongolia	27,23
7.	Chiny	20,52
8.	Kenia	16,00
9.	Irak	13,26
10.	Gruzja	11,11
11.	Mołdawia	10,62
12.	Liban	8,55

*W pozycji tej mieści się wpłata na Unijny Instrument Pomocy dla Uchodźców w Turcji na rzecz wsparcia uchodźców syryjskich  w kwocie 39,92 mln PLN

W 2019 r. Polska pomoc kierowana była (podobnie jak w roku poprzedzającym), do krajów europejskich oraz w dalszej kolejności azjatyckich, afrykańskich i bliskowschodnich. Znaczący swój udział miały w tym kredyty pomocy wiązanej skierowane głównie do krajów afrykańskich i azjatyckich.

 

 

* ekwiwalent grantu z wypłaconych w 2019 r. kredytów

Co do podziału współpracy dwustronnej według grup dochodowych krajów biorców, ponad połowę polskiej bilateralnej ODA kierujemy do krajów o niższym średnim poziomie dochodu (Lower Middle Income Countries) – 52%, kolejne są kraje o wyższym średnim poziomie dochodu (Upper Middle Income Countries) – 32%, a najmniejszy udział mają państwa najsłabiej rozwinięte oraz o najniższym dochodzie (Least Developed Countries and Other Low Income Countries) – 7%.

 

Największą część współpracy dwustronnej stanowiły w 2019 r. stypendia i koszty kształcenia, na które przeznaczono niemal 504 mln PLN; działania projektowe (poza umowami kredytowymi stanowiącymi 87,5 mln PLN ekwiwalentu grantu) osiągnęły wartość 127 mln PLN.  Wpłaty poprzez instytucje międzynarodowe i fundusze pomocowe (earmarked contributions) z przeznaczeniem na sprecyzowany cel wyniosły 91 mln PLN. Koszty utrzymania uchodźców w Polsce stanowiły ponad 22 mln PLN.

 

 

Polska w 2019 r. udzieliła dwustronnej pomocy humanitarnej na kwotę 71,3 mln PLN, z czego większość środków została wykorzystana na rzecz Turcji, Iraku, Libanu, Syrii i Ukrainy.

 

Wielostronna ODA

Wielostronna pomoc rozwojowa to zgodnie z wytycznymi DAC OECD wpłaty do budżetów ogólnych organizacji międzynarodowych, które znajdują się na liście zatwierdzonej przez członków DAC OECD (tj. Annex 2. List of ODA-eligible international organisations).

Największa część polskiej wielostronnej pomocy rozwojowej tradycyjnie zasiliła w 2019 r. fundusze Unii Europejskiej przeznaczone na zewnętrzną pomoc rozwojową. W 2019 roku polski udział w tych funduszach osiągnął wartość 1,761 mld PLN. Złożyła się na niego część składki do budżetu unijnego, przeznaczona na cele rozwojowe (1,363 mld PLN¹) oraz wpłata (398 mln PLN²) na Europejski Fundusz Rozwoju (European Development Fund, EDF), który był głównym instrumentem pozabudżetowym UE służącym do finansowania współpracy z państwami Afryki, Karaibów i regionu Pacyfiku (AKP) oraz krajami i terytoriami zamorskimi (KTZ).

Na rzecz budżetów ogólnych podmiotów działających w Systemie Narodów Zjednoczonych przekazano niemal 105 mln PLN. Znacząca kwota dotyczyła także wpłat na rzecz regionalnych banków rozwojowych oraz instytucji grupy Banku Światowego (odpowiednio 109 i 101 mln PLN).

    

Wykres 4. Kanały dystrybucji wielostronnej ODA w 2019 r.

 

 

_{[1] Polska wpłaca jedną składkę do budżetu UE, bez rozróżniania na poszczególne programy, fundusze, czy instrumenty. Polski udział w oficjalnej pomocy rozwojowej Unii Europejskiej obliczany jest w następujący sposób: znając wielkość budżetu UE i wielkość polskiej składki można obliczyć jaki procent budżetu UE stanowi polska składka. Przy założeniu, że polski udział w oficjalnej pomocy rozwojowej UE jest taki sam jak udział w całym unijnym budżecie można go wyliczyć w oparciu o dane dotyczące wykonania budżetu UE. Szacunkowe dane dotyczące wykonania budżetu są aktualizowane w miarę napływania kolejnych raportów i sprawozdań Komisji Europejskiej, stąd też mogą podlegać znacznym zmianom.}

_{2] Wielkość wpłat państw członkowskich na Europejski Fundusz Rozwoju określana jest każdorazowo przez Komisję Europejską na podstawie szacunków potrzeb finansowych związanych z działaniami przewidzianymi w danej edycji Funduszu. Środki niewykorzystane w danej edycji nie są zwracane wpłacającym, lecz zaliczane na poczet kolejnej edycji Funduszu.}

 

_{Aktualizacja: 25.01.2021}