Wojewódzka Stacja Sanitarno-
Epidemiologiczna w Warszawie

Przypominamy, jak ważna jest profilaktyka w tym zakresie i jak wiele dobrego może przynieść kobietom świadome samobadanie się. Różowa Wstążka jest symbolem edukacji, nadziei i solidarności milionów osób z całego świata dotkniętych tą chorobą.

Szerzenie świadomości o tej chorobie i profilaktyce jest niezwykle ważne. W Polsce rak piersi wciąż zbiera za duże żniwo. W Polsce stwierdza się każdego roku kilkanaście tysięcy nowych przypadków. Rak piersi jest najczęstszym w Polsce kobiecym nowotworem złośliwym (ponad 20% wszystkich zachorowań na nowotwory złośliwe wykrywanych u kobiet). Stanowi główną przyczynę zgonów kobiet z powodu chorób nowotworowych. Według opublikowanego w 2019 roku raportu Narodowego Instytutu Zdrowia-PZH w Warszawie, w latach 2010-2016 współczynnik zgonów z powodu tego nowotworu zwiększył się u nas o 7,2 proc.

Częstość występowania choroby związana jest z poziomem cywilizacyjnym społeczeństwa. Szczyt zachorowań na raka piersi występuje u kobiet w wieku 50-69 lat. Wiedza na temat nowotworów złośliwych piersi stale poszerza się i ulega zmianie. Najważniejsze pozostaje jednak wykrycie choroby na wczesnym etapie zaawansowania. Specjalistom ciężko wskazać jednoznaczną przyczynę, ale większość jest zdania, że u części kobiet zbyt długi jest okres od podejrzenia rozwoju raka piersi do rozpoczęcia leczenia. Za 80% przypadków zgonów z powodu raka piersi odpowiada zbyt późna diagnoza. Kobiety zapominają o samobadaniu piersi lub nie robią tego celowo, wypierając możliwość choroby. Zupełnie niepotrzebnie.

Rak piersi nie musi być chorobą śmiertelną!

Spośród wszystkich guzków wykrywanych w piersi tylko ok. 10% okazuje się nowotworem złośliwym. Dla wczesnego rozpoznania raka piersi bardzo ważne znaczenie ma więc samobadanie piersi.  W przypadku samodzielnego wykrycia guzka trzeba jak najszybciej udać się na konsultację lekarską. W żadnym przypadku nie należy zwlekać, biernie czekać – będąc przerażoną z powodu zauważonej zmiany. Oprócz faktu rozpoznania raka piersi ważny jest także jego typ, gdyż nie wszystkie nowotwory mają jednakowy stopień inwazyjności, zdolności do tworzenia przerzutów i nie wszystkie niosą ze sobą złe rokowania.

Czynniki ryzyka

Istnieją czynniki ryzyka, które pozostają poza kontrolą kobiety. Mogą to być m.in. takie czynniki ryzyka jak historia zachorowań na raka w rodzinie i stopień pokrewieństwa z chorymi, wiek występowania menopauzy, wczesnej pierwszej miesiączki, późny pierwszy poród, długotrwała hormonalna terapia zastępcza, mutacja genów BRCA-1 i BRCA-2.

Kobiety z rodzin wysokiego ryzyka dziedzicznego raka piersi powinny być objęte opieką według indywidualnych wytycznych, pod stałą kontrolą swojego lekarza.

Samobadanie

Samobadanie piersi jest podstawowym elementem w procesie wczesnego wykrywania raka piersi. Składa się z dwóch etapów: oglądania stanu piersi oraz badania dotykowego, tzw. palpacji. Samodzielne badanie piersi należy wykonywać systematycznie, najlepiej w tej samej fazie cyklu miesiączkowego, tj. 2-3 dni po miesiączce, by wykluczyć nadwrażliwość brodawek i bolesność piersi, a w przypadku kobiet niemiesiączkujących raz w miesiącu.

Charakterystyczne zmiany, na które należy zwrócić uwagę w trakcie samobadania piersi:

• zmieniony kształt lub wielkość piersi
• wyczuwalny guzek lub stwardnienie
• na skórze piersi występują zmarszczenia, wciągnięcia, zmiana koloru
• zmiany w wyglądzie brodawki (jest wciągnięta, zaczerwieniona lub ma owrzodzenie)
• z brodawki wydobywa się wydzielina,
• obrzęk ramienia
• obrzęki węzłów chłonnych pod pachą,
• guzki i zgrubienia wyczuwalne na piersi, wokół sutka i pod pachą.

Podczas samobadania mogą być wykryte niegroźne zmiany w tkance piersi:

• fragment nieco grubszej tkanki
• wybrzuszenie tkanek w ogonie pachowym
• wypukłości w miejscach przyczepu żeber do mostka
• „puste” miejsca pod brodawką
• pas bardziej spoistej tkanki w dolnej części piersi

USG piersi - profilaktycznie należy robić raz w roku

USG piersi jest to metoda obrazowa badania z użyciem ultradźwięków. Przeprowadzane jest ono w celu wspomagania i uzupełnienia badania mammograficznego, szczególnie w diagnostyce sutków gruczołowych. USG skutecznie wykrywa łagodne oraz rakowe zmiany w piersi.

Zalecane jest kobietom między 20. a 40. rokiem życia, jak również pacjentkom powyżej 40. roku życia, z tego względu, że USG pomaga wykrywać zmiany, których nie wykaże badanie mammograficzne. Jest to metoda nieinwazyjna, bezbolesna i całkowicie bezpieczna (można ją stosować również u kobiet w ciąży i karmiących). Wskazaniem do badania mogą być różnego rodzaju stwardnienia, których wcześniej nie było – np. guzki, czy tzw. zaciągnięcie skóry, nietypowy wyciek z sutka u kobiet, które nie są w ciąży ani nie karmią, zmiany w brodawce lub guzki w dołach pachowych. Badanie to nie wymaga specjalnego przygotowania, najlepiej wykonać je w pierwszej połowie cyklu miesiączkowego.

Mammografia

Mammografia to rentgenowskie badanie piersi, które pomaga wykryć raka piersi w jego wczesnym stadium rozwoju. Pozwala rozpoznać wczesne zmiany, jak również te, które nie dają się wyczuć podczas badania palpacyjnego, wielkości 2-3 mm. Ucisk stosowany w czasie mammografii nie uszkadza piersi; jest konieczny w celu uzyskania zdjęć wysokiej jakości, a ponadto pozwala na obniżenie dawki promieniowania rentgenowskiego. Mammografia pozwala wcześnie wykrywać 90-95 % zmian nowotworowych, a we wczesnej fazie rozwoju każdy nowotwór może być całkowicie uleczalny.

Na stronach Narodowego Funduszu Zdrowia (NFZ) podane są ośrodki medyczne, w których można wykonać bezpłatną mammografię lub cytologię.
Informacje o aktualnych miejscach wykonywania bezpłatnych badań w Programie profilaktyki raka piersi i raka szyjki macicy znajdują się na stronach Wojewódzkich Ośrodków Koordynujących populacyjne Programy Wczesnego Wykrywania Raka Piersi oraz Profilaktyki i Wczesnego Wykrywania Raka Szyjki Macicy (WOK). 

Program profilaktyki raka piersi skierowany jest do grupy kobiet najbardziej zagrożonych rakiem piersi – w wieku od 50 do 69 lat (w tym przedziale wiekowym choroba występuje najczęściej).
Badanie wykonywane jest okresowo:

• co 24 miesiące u kobiet w wieku od 50 do 69 lat;
• co 12 miesięcy u kobiet w wieku od 50 do 69 lat, u których wystąpił rak piersi wśród członków rodziny (u matki, siostry lub córki) lub mutacje w obrębie genów BRCA 1 lub BRCA.

W większości przypadków (około 95% badanej populacji) wynik badania jest prawidłowy, to znaczy, że na zdjęciach mammograficznych nie uwidoczniono niepokojących objawów.

W przypadku, gdy wynik badania mammograficznego jest nieprawidłowy, kobieta zostaje skierowana do kolejnego etapu programu, w którym  dokonuje się pogłębionej diagnostyki zmian, zauważonych na zdjęciach mammograficznych.

 (źródła inf poniżej oraz mat. własne WSSE w Warszawie i PSSE w Siedlcach)
 

Więcej informacji na ten temat:

http://www.puo.pl/badania-profilaktyczne/rak-piersi

http://www.profilaktykaraka.coi.waw.pl/

https://pl.wikipedia.org/wiki/R%C3%B3%C5%BCowa_wst%C4%85%C5%BCka

http://onkologia.org.pl/nowotwory-piersi-kobiet/

https://www.zwrotnikraka.pl/objawy-raka-piersi-sutka/

https://www.pib-nio.pl/profilaktyka-i-badania-przesiewowe/poradnia-profilaktyki-chorob-piersi/

https://pacjent.gov.pl/program-profilaktyczny/profilaktyka-raka-piersi

http://profilaktykaraka.coi.waw.pl/informacje-o-programie/

http://profilaktykaraka.coi.waw.pl/profilaktyka-raka-piersi/

(jn)