Powiatowa Stacja Sanitarno-
Epidemiologiczna w Siedlcach

Święto to zostało zainicjowane przez Światową Organizację Zdrowia (WHO) w celu podnosze-nia świadomości oraz poszerzenia wiedzy na temat gruźlicy. Data 24 marca upamiętnia poin-formowanie świata nauki przez Roberta Kocha o wyizolowaniu prątka gruźlicy w 1882 roku.
 W 2023 roku gruźlica (TB) była przyczyną śmierci 1,25 miliona osób, w tym 161 000 zakażonych wirusem HIV.

• Na całym świecie gruźlica ponownie stała się główną przyczyną zgonów wywołanych przez po-jedynczy czynnik zakaźny, po trzech latach, w których na pierwszym miejscu znajdowała się choroba koronawirusowa (COVID-19). Była także główną przyczyną zgonów osób z HIV oraz istotnym powodem śmierci związanej z opornością na środki przeciwdrobnoustrojowe.
• W 2023 roku na gruźlicę zachorowało około 10,8 miliona osób na całym świecie, w tym 6,0 mi-liona mężczyzn, 3,6 miliona kobiet i 1,3 miliona dzieci. Gruźlica występuje we wszystkich krajach i dotyka ludzi w każdym wieku. Jest chorobą uleczalną i można jej zapobiegać.
• Gruźlica wielolekooporna (MDR-TB) pozostaje poważnym kryzysem zdrowia publicznego oraz zagrożeniem dla bezpieczeństwa zdrowotnego. W 2023 roku, na świecie, tylko około 2 na 5 osób z lekooporną gruźlicą miało dostęp do leczenia.
• Polsce po kilku latach wzrostu zapadalności związanego z okresem po pandemii COVID-19, w 2024 obserwujemy powrót do trendu zmniejszania się liczby nowych przypadków gruźlicy.

Czym jest gruźlica?

Jest to choroba zakaźna wywołana przez prątki należące do grupy Mycobacterium tuberculosis complex. Wśród pacjentów najczęściej spotykana jest gruźlica płuc, co nie zmienia faktu, iż może się ona także znajdować w różnych narządach.
Zdaniem WHO w 2015 roku na tę chorobę zapadło ponad 10 milionów osób!
Jest to zastraszająca liczba chorych. Ponad połowa przypadków została odnotowana w Indiach, Indonezji, Nigerii, Pakistanie, Chinach oraz w Afryce Południowej. Warto podkreślić, iż ok. 3 miliardów ludzi z całego świata należy do grupy osób zarażonych prątkiem gruźlicy.
Wśród tej grupy zachoruje ok. 15% osób. Należy dodać, że osoby, które są nosicielami wirusa HiV znacznie częściej chorują na gruźlicę. Z danych zaczerpniętych z Internetu wynika, iż w 2014 roku w Polsce na gruźlicę zachorowało 6698 osób. W przeszłości choroba ta dotyczyła głównie osób, które nie dbają o higienę osobistą, a także ludzi młodych. Ówcześnie kojarzona jest raczej z osobami dojrzałymi. W naszym kraju zapadają na nią przede wszystkim osoby starsze.

Jakie są objawy gruźlicy?

Jeśli chodzi o gruźlicę płuc to najbardziej typowym objawem jest kaszel. Na samym początku choroby jest suchy, jednakże z czasem zmienia się w mokry. Osoba zakażona odkrztusza tzw. plwocinę. Innymi niepokojącymi objawami, które mogą towarzyszyć osobie chorej są m. in. osłabienie, senność, bóle w klatce piersiowej. Może pojawić się również nieznaczna gorączka, powiększenie węzłów chłonnych. Chorzy skarżą się także na spadek wagi mimo braku zmian w odżywianiu. Jednym z ostatnich objawów (pojawiający się na końcu) może być odkrztuszanie wydzieliny z krwią. Należy dodać, iż choroba nie zawsze daje objawy. Istnieje wiele odmian gruźlicy, wśród których wyróżnia się:

• węzło- płucną,
• prosówkową ostrą,
• rozsianą podostrą,
• rozsianą przewlekłą
• guzkową,
• naciekową,
• włóknisto-jamistą przewlekłą.

 
Gruźlicę można wykryć za pomocą podstawowych badań takich jak np. RTG czy badanie bakterii, które wykonuje się z wykrztuszonej plowciny. Można także wykonać tzw. odczyn tuberkulinowy, dzięki któremu określa się reakcje alergiczną organizmu danej osoby w kontakcie z żywymi pałeczkami gruźlicy.
 

Jak wygląda leczenie?

Chorzy na gruźlicę, u których choroba została wykryta wcześniej muszą przestrzegać wszystkich zaleceń lekarza, aby uniknąć pobytu w szpitalu. Jeśli istnieje ryzyko zakażenia to zostają skierowani na oddział nawet na kilka tygodni. Leczenie zależne jest od stadium choroby. Najczęściej pacjenci otrzymują kilka leków, które muszą regularnie zażywać. Absolutnie nie wolno przerywać kuracji, ponieważ może to spowodować nawrót choroby.
Gruźlica jest chorobą zakaźną, ale żyjemy w czasach, w których istnieją środki oraz metody sprzyjające całkowitemu wyleczeniu osoby chorej.

W 2023 roku w Polsce zarejestrowano 4436 zachorowań na gruźlicę, co oznacza 122 przypadków gruźlicy więcej niż w roku poprzednim i 2262 przypadki mniej w porównaniu z rokiem 2014.

Jak wynika ze wstępnych danych (stan na 17/03/2024) w 2024 roku odnotowano powrót do tendencji spadkowej liczby przypadków gruźlicy w Polsce, po okresie pocovidowego wzrostu rejestrowanych zachorowań. W 2024 roku zgłoszono 3946 przypadków, podczas gdy w 2023 roku było ich 4436.

Od kilkudziesięciu lat sukcesywnie spada liczba zachorowań na gruźlicę.
Warto przyłączyć się do świętowania Światowego Dnia Gruźlicy i okazać swoje wsparcie osobom chorym. Nigdy nie wiadomo czy to my kiedyś nie znajdziemy się w podobnej sytuacji.

Dane o przypadkach gruźlicy gromadzone są w Krajowym Rejestrze Zachorowań na Gruźlicę. Instytut Gruźlicy Chorób Płuc opublikował raport o występowaniu gruźlicy w 2023 roku :
https://www.igichp.edu.pl/wp-content/uploads/2024/08/Biuletyn_2024.pdf
https://www.igichp.edu.pl/swiatowy-dzien-gruzlicy-2025/