Państwowe Gospodarstwo Wodne Wody Polskie

Wielkopolska, w tym Pojezierze Gnieźnieńskie, jest jednym z najbardziej dotkniętych suszą hydrologiczną regionów w Polsce. Ten region charakteryzuje się jedną z najniższych rocznych sum opadów w kraju, a problem pogłębiają zmiany klimatu – coraz dłuższe okresy bezopadowe, wyższe temperatury, bezśnieżne zimy i wzrost parowania. Dodatkowo na narastający deficyt wody wpływa działalność kopalni odkrywkowych oraz intensywna produkcja rolnicza, co w połączeniu z przekształceniami krajobrazu ogranicza naturalne zasilanie jezior i wód gruntowych. To poważne zagrożenie dla lokalnych ekosystemów i rolnictwa, dlatego niezbędne jest podejmowanie działań dla odbudowy i zwiększenia zasobów wodnych w całym regionie.

 

Działania Wód Polskich dla przeciwdziałania skutkom suszy w Wielkopolsce

Wody Polskie realizują działania na rzecz poprawy bilansu wodnego Wielkopolski przez zwiększenie retencji i zrównoważone zarządzanie zasobami wodnymi. Obecnie trwa opracowywanie dokumentacji dla trzech kluczowych inwestycji: modernizacji Kanału Ślesińskiego, odbudowy zasobów wodnych jezior Pojezierza Gnieźnieńskiego oraz przywrócenia równowagi hydrologicznej w zlewni rzeki Warcicy.

– Naszym priorytetem jest skuteczne zarządzanie zasobami wodnymi i przygotowanie inwestycji, które w przyszłości przyczynią się do poprawy bezpieczeństwa wodnego regionu. Projekty te to przykład konsekwentnych działań Wód Polskich na rzecz zrównoważonej gospodarki wodnej – mówi Marcin Jarzyński, zastępca prezesa Wód Polskich ds. ochrony przed powodzią i suszą.

 

Modernizacja Kanału Ślesińskiego dla zwiększenia retencji

Wody Polskie przygotowują dokumentację projektową dla zadania pn. „Kanał Ślesiński – zwiększenie retencji poprzez przywrócenie szlaku żeglownego do parametrów drogi wodnej II klasy wraz z modernizacją pompowni Morzysław i Pątnów”. Planowany całkowity koszt inwestycji przekracza 15,5 mln zł.

Prace na Kanale Ślesińskim – szczególnie na stanowisku pośrednim, obejmującym ośmiokilometrowy odcinek pomiędzy śluzami Pątnów i Morzysław – są niezbędne, aby zwiększyć retencję i przywrócić właściwą głębokość szlaku. Kanał pełni nie tylko funkcję transportową, ale także odgrywa istotną rolę w kształtowaniu środowiska i ochronie bioróżnorodności. Znajduje się na terenie Goplańsko-Kujawskiego Obszaru Chronionego Krajobrazu oraz częściowo w obszarze Natura 2000 „Dolina Środkowej Warty” (około 850 m – od ujścia do Warty do mostu na DK266).

Kluczowe znaczenie mają dwie pompownie – Morzysław i Pątnów. To one odpowiadają za pobór wody z Warty i utrzymanie odpowiedniego poziomu na szczytowym stanowisku kanału, w tym w jeziorach Pątnowskim, Mikorzyńskim i Ślesińskim. Dzięki nim możliwe jest zapewnienie optymalnych warunków żeglugowych oraz skuteczne zarządzanie zasobami wodnymi w regionie dotkniętym deficytem wody. Modernizacja pompowni zwiększy ich niezawodność i pozwoli dostosować się do nowych wyzwań, poprawiając zarządzanie wodami oraz retencję jezior na szczytowym odcinku Kanału Ślesińskiego.

 

Odbudowa zasobów wodnych jezior Pojezierza Gnieźnieńskiego

Równocześnie trwają prace nad aktualizacją dokumentacji projektowej oraz uzyskaniem decyzji administracyjnych niezbędnych do rozpoczęcia robót budowlanych w ramach zadania pn. „Odbudowa zasobów wodnych jezior Pojezierza Gnieźnieńskiego – obiekty w kompetencji RZGW w Poznaniu”. Szacowany koszt inwestycji to 3,5 mln zł.

W ramach zadania Wody Polskie planują budowę:

• trzech jazów zastawkowych oraz trzech progów piętrzących na Strudze Biskupiej

• jazu zastawkowego na Dopływie z Andrzejewa.

Celem przedsięwzięcia jest odbudowa i zwiększenie zasobów wodnych jezior Pojezierza Gnieźnieńskiego.

 

Przywracanie równowagi hydrologicznej w zlewni rzeki Warcicy

Jednocześnie trwa aktualizacja dokumentacji projektowej dla zadania pn. „Odbudowa zasobów wodnych i poprawa stanu hydrologicznego zlewni rzeki Warcicy poprzez jej zasilanie wodami rzeki Warty”. Całkowity koszt realizacji inwestycji szacowany jest na 3 mln zł.

W ramach zadania Wody Polskie planują:

• przebudowę koryta Dopływu spod Dzieraw na długości 4 100 m

• budowę 52-metrowego łącznika pomiędzy korytem rzeki Warty a korytem Dopływu spod Dzieraw

• wykonanie budowli ujęciowej w km 431+000 rzeki Warty.

Realizacja tych działań umożliwi zwiększenie retencji wodnej, co przełoży się na poprawę lokalnych warunków hydrologicznych, ochronę przed skutkami suszy oraz zwiększenie bezpieczeństwa przeciwpowodziowego.

 

Cel: bezpieczeństwo wodne mieszkańców i ochrona wielkopolskich jezior

Wszystkie trzy zadania są finansowane ze środków Budżetu Państwa. Dokumentacja projektowa i uzyskanie niezbędnych decyzji administracyjnych jest fundamentem realizacji zadania inwestycyjnego – po jej opracowaniu i otrzymaniu prawomocnych decyzji następnym krokiem jest przygotowanie do fazy robót budowlanych. Wody Polskie będą aktywnie ubiegać się o dofinansowanie wybranych inwestycji z Programu Fundusze Europejskie dla Wielkopolski 2021–2027 (FEW 2021–2027) w ramach środków z Funduszu na rzecz Sprawiedliwej Transformacji (FST).

Zwiększenie zdolności retencyjnych w Wielkopolsce przyniesie szereg korzyści. Oprócz ograniczenia ryzyka suszy działania te wzmocnią ochronę przeciwpowodziową, co jest szczególnie istotne w obliczu zmian klimatu i coraz częstszych ekstremalnych zjawisk pogodowych. Kluczowym efektem będzie stabilizacja lokalnych zasobów wodnych oraz ochrona ekosystemów wodnych i przyrodniczych. Inwestycje proretencyjne wesprą rolnictwo i gospodarkę lokalną, w tym turystykę, a w konsekwencji poprawią jakość życia mieszkańców regionu.